Oudnovgorods: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k verwerking titelwijziging; typo |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 6:
De meest opvallende afwijking van het Oudnovgorods is [[uitgang (taalkunde)|uitgang]] '''-e''' in de [[nominatief]] [[enkelvoud]] van [[geslacht (taal)|mannelijke]] [[zelfstandige naamwoorden]], i.p.v. het overal elders verbreide '''-ъ'''{{ref|jer}}. Sprekers van het Novgorods voelden de afwijkendheid hiervan zelf ook goed aan en vermeden het gebruik ervan in enigszins officiële context of in communicatie met niet-Novgoroders.
Het Oudnovgorods kende, zoals alle [[Slavische talen]], waaronder andere vormen van Oudrussisch, verschillende uitgangen voor woorden met een [[stam (taalkunde)|stam]] eindigend op een "zachte" ([[palatalisatie|gepalataliseerde]]) en op een "harde" (niet-gepalataliseerde) [[medeklinker]]. In het Oudnovgorods wordt echter een aantal uitgangen ''gegeneraliseerd'', dat wil zeggen dat een van beide uitgangen zowel bij woorden op een harde als op een zachte medeklinker gebruikt wordt. Deze generalisatie treedt op in beide richtingen, met andere woorden, in sommige gevallen wordt de "harde" uitgang ook bij "zachte" woorden gebruikt en in andere gevallen wordt de "zachte" uitgang ook bij "harde" woorden gebruikt. Enkele voorbeelden:
:*"zachte" uitgang verdringt "harde"
:**nominatief / [[accusatief]] [[meervoud]] en [[genitief]] enkelvoud van ''[[a-stammen]]'' (<s>''-y''</s> → ''-ě'')
Regel 14:
De zogenaamde [[tweede palatalisatie (Slavisch)|tweede palatalisatie]] heeft niet plaatsgevonden. Door de tweede palatalisatie zijn de [[velaar|velaren]] ''k'', ''g'', ''ch'' vóór [[voorklinker]]s (e, ě, i, ь) veranderd in resp. ''c'', ''z'', ''s''. In het Oudnovgorods treffen we in deze gevallen nog de oorspronkelijke velaren aan.
:*'''''k'''ěl-'' ("heel") i.p.v. '''''c'''ěl-''
:*''na Lu'''g'''ě'' ("aan de (rivier) Loega"), i.p.v. ''Lu'''z'''ě''
Hiermee stelt het Novgorods zich tegenover de ''gehele'' rest van het Slavisch.
Het [[voornaamwoord]] "alles" is '''vьch-''' i.p.v. '''vьs-''', wat wil zeggen dat ook de [[voorwaartse palatalisatie (Slavisch)|voorwaartse palatalisatie]] in dit geval niet heeft plaatsgevonden.
Het Oudnovgorods kende geen [[fonologie|fonologisch]] verschil tussen ''c'' (ts) en ''č'' (tsj). In de praktijk komt dit erop neer dat ''č'' in de meeste gevallen vervangen wordt door ''c'', andersom komt minder voor. Dit verschijnsel wordt ''tsokanje'' (цоканье, wat zoveel betekent als "''ts'' zeggen") genoemd en is niet exclusief Novgorods, maar komt ook in andere vormen van Oudrussisch voor.
==Status==
Uit veel teksten blijkt dat de Novgoroders zich bewust waren van de eigenaardigheden van hun taal. Dit
==Vergelijking met Modern Russisch==
De meest extreme vormen van Novgorods zijn in de loop van de tijd verdwenen{{ref|nominatief}} en enkel zaken als ''tsokanje'' (dat überhaupt al niet exclusief Novgorods was) komen nog in dialecten voor. De evolutie van de taal van Oudrussisch tot de moderne [[standaardtaal]] heeft in sommige gevallen geleid tot vormen die overeenkomen met het Oudnovgorods, terwijl
Een voorbeeld van het eerste geval is het verdwijnen van vormen met tweede palatalisatie in zogenaamde ''alternerende positie''. Doordat de palatalisatie slechts voor bepaalde klinkers optrad, ging de stam van een woord binnen de [[verbuiging]] verschillen. Het moderne Russisch heeft deze verschillen geëlimineerd door, naar het voorbeeld van vormen zonder palatalisatie, de oorspronkelijk velaar weer in alle posities in te voeren. Modern Russisch heeft dus, om terug te keren naar het eerder genoemde voorbeeld, ''Luge'' i.p.v. ''Luze'', naar het voorbeeld van (nominatief) ''Luga''.
Een omgekeerde ontwikkeling heeft zich voorgedaan bij de gelijktrekking van "harde" en "zachte" uitgangen. Waar het Oudnovgorods vooral zachte uitgangen invoerde bij harde stammen, zijn in het Modern Russisch de zachte uitgangen in alle gevallen door de harde uitgangen vervangen.
==Noten==
| |||