CP-symmetrie: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Ebrambot (overleg | bijdragen)
k robot Erbij: sl:Simetrija CP
enkele spellingverbeteringen
Regel 4:
Men dacht dat de combinatie van de twee afzonderlijke symmetrieën een behouden symmetrie zou opleveren, de CP-symmetrie. Echter er zijn ook schendingen van deze symmetrie gevonden in de [[zwakke kernkracht|zwakke wisselwerking]]. Als men CP-symmetrie met [[T-symmetrie]], oftewel tijdsomdraaiing, combineert, krijgt men [[CPT-symmetrie]], waarvan tot op heden geen schending is geobserveerd. Indien deze symmetrie daadwerkelijk niet wordt geschonden, moet T-symmetrie geschonden worden, omdat CP-symmetrie geschonden wordt.
 
In 1964 werd er een experiment uitgevoerd om het bestaan van CP-symmetrie te bevestigen, de uitkomst was echter dat deze symmetrie niet bestaat en er dus sprake is van CP-schending. Dit ontdekten Christenson, Cronin, Fitch en Turlay in een onderzoek van het vervalsproces van [[kaon]]en. [[James Cronin]] anden [[Val Fitch]] kregen hiervoor in 1980 de Nobelprijs.
 
== CP-schending B-mesonen ==
Regel 56:
Observatie heeft een waarde voor r<sub>bar</sub> geleverd. r<sub>bar</sub> Is ongeveer gelijk aan 10<sup>10</sup>, namelijk 2,6 < r<sub>bar</sub> 10<sup>10</sup> < 6,2. Dit betekent dat voor elke tien miljard jaar voor paren van deeltje en antideeltje er één extra deeltje was zonder antideeltje om te annihileren tot de achtergrondstraling. Dit is een zeer klein getal.
 
De vraag is dus onder welke omstandigheden het baryongetal gelijk kan zijn aan nul in het begin, de Planck -tijd, en kan ontwikkelen tot een waarde ongelijk aan nul. De Russische theoretische fysicus [[Andrei Sacharov]] schreef in een paper dat er drie voorwaarden zijn om dit mogelijk te maken.
# Aangezien het baryongetal in het begin anders is dan aan het eind, moet er een baryongetal schendende transformatie bestaan.
# CP-symmetrie moet geschonden worden. Als dit niet het geval is, zou er voor elke transformatie waarbij het baryongetal verandert een CP geconjugeerde transformatie zijn en zou er geen baryon nummerbaryonnummer ongelijk aan nul kunnen ontstaan.
# Tenzij men wil aannemen dat de CPT-symmetrie ook geschonden wordt, moeten de transformaties waarbij CP-symmetrie wordt geschonden plaatsvinden buiten een thermisch evenwicht. In een thermisch evenwicht wordt de tijd irrelevant en reduceert CPT-symmetrie naar CP-symmetrie. Het schenden van CP-symmetrie zou dus betekenen dat CPT-symmetrie geschonden wordt.
Aan al deze drie condities moet tegelijkertijd worden voldaan. Echter de keerzijde hiervan is dat als er eenmaal een baryongetal ongelijk aan nul is, dat deze door bovengenoemde condities ook weer gelijk kan worden aan nul door dezelfde transformaties.
 
Er is op dit moment geen experimenteel bewijs van deeltjesinteracties waarbij het baryongetal wordt geschonden. Alle waargenomen reacties hebben hetzelfde baryon getalbaryongetal voor en na de reacties. Het is al bekend dat er sprake is van CP-schending in verschillende gebieden, dus aan voorwaarde twee kan worden voldaan. De laatste voorwaarde stelt dat de snelheid van de reactie die een baryon asymmetrie veroorzaakt lager is dan de snelheid van de expansie van het universum. In deze situatie bereiken deeltjes en hun antideeltjes geen thermisch evenwicht door de snelle expansie van het universum, waardoor annihilatie van paren minder vaak voorkomt.
 
=== Grand unified theories ===
Toen het concept van GUTs [[theorie van alles]] ontstond werd er pas aandacht geschonken aan de paper van Sacharov, omdat er standaard aan de drie benodigde voorwaarden worden voldaan in deze theorieën.
# Reacties waarbij het baryongetal verandert, moeten bestaan. Aangezien quarks en leptonen in dezelfde ‘Gauge group’ worden geplaatst moeten er gauge -interacties bestaan die baryon- en leptongetallen kunnen veranderen.
# Deze modellen zijn dusdanig complex dat er meerdere bronnen zijn van CP-schending.
# De ‘grand unification’ betekent dat er een energieschaal, M<sub>GUT</sub>, is waarbij de fase verandert. Bij temperaturen rond M<sub>GUT</sub> zijn er deeltjes, X-bosonen, die een massa van ongeveer M<sub>GUT</sub> hebben. Het verval hiervan duurt daarom dusdanig lang dat ze geen thermisch evenwicht bereiken.