Gijsbrecht van Aemstel: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
toev.en lf. theatrale Clair-obscure |
navolging? Max C regisseerde niet/ Nozeman niet triviaal |
||
Regel 1:
'''Gijsbrecht van Aemstel''' is een [[toneel (spel)|toneelstuk]] dat [[Joost van den Vondel]] schreef ter gelegenheid van de opening van de eerste stenen [[Amsterdam]]se [[schouwburg]]. De inwijding op [[26 december]] [[1637]] van dit door [[Jacob van Campen]] ontworpen [[classicistisch]]e theater aan de [[Keizersgracht]] werd uitgesteld vanwege protestante bezwaren tegen enige (in de katholieke middeleeuwen spelende) passages. Na protesten tegen de eventuele ''"vertoning van superstitiën van de [[Papisme | paperije]] als [[mis]]se en andere ceremoniën"'' kon ''de Gysbrecht'' op [[3 januari]] [[1638]], kleurrijk en fraai gekostumeerd in [[schouwburg van Van Campen|Van Campens schouwburg]] in première gaan.<ref>''Vondel, Volledige dichtwerken en oorspronkelijk proza''. Verzorgd door [[Albert Verwey|Albert Verweij]]. Opnieuw uitgegeven met een inleiding door Mieke B. Smits-Veldt en Marijke Spies. Becht, Amsterdam, 1986, Inleiding p. XXVIII. ISBN 90 230 06119</ref>
In Amsterdam werd het stuk vele daaropvolgende jaren op [[Nieuwjaarsdag]] opgevoerd. In de [[1960-1969|jaren zestig]] nam de populariteit van de Gysbreght af. Het toneelstuk zou niet meer voldoen aan de wensen van het publiek. De beëindiging van de Gysbrechttraditie in 1968, moet in het licht van de tijdgeest en algehele ontevredenheid over de enscèneringen in de periode voorafgaand aan [[Aktie Tomaat]] (1969) worden gezien. Begin jaren tachtig werd, onder regie van [[Carel Briels]], ''de Gijsbrecht'' een aantal keren opgevoerd rond Nieuwjaarsdag; in 1981 in de [[Nieuwe Kerk (Amsterdam)|Nieuwe Kerk]] en in 1982 in de [[Stadsschouwburg Amsterdam|Stadsschouwburg]]. In 1988 regisseerde [[Hans Croiset]] in Den Haag een ''Gijsbrecht'' voor het [[Nationale Toneel]],
== De inhoud ==
Regel 117:
== Opvoeringsgeschiedenis ==
Albert van Dalsum wordt door velen gezien als de man die eind jaren veertig, begin jaren vijftig, de Gijsbreght-traditie in ere hield. Begin jaren vijftig was de opvoering van Gijsbreght van Aemstel door het Amsterdams Toneelgezelschap een drukbezocht evenement. Het in 1947 door Van Dalsum opgerichte gezelschap speelde van 1948 tot 1954 iedere Nieuwjaarsdag Vondels Gijsbreght in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Hierop volgden in de maand januari nog een aantal voorstellingen in verschillende Nederlandse steden.
Regel 133 ⟶ 134:
== Trivia ==
▲*Aanvankelijk werden alle rollen door mannelijke acteurs gespeeld. Het was niet gebruikelijk dat vrouwen op het toneel stonden. Ariana Nozeman (1626/1628 - 1661) was de eerste vrouwelijke Badeloch.
*Op de Gijsbrecht zijn verschillende [[parodie]]ën en vervolgen geschreven door andere auteurs, waaronder de [[musical]] ''De Engel van Amsterdam''.
*Verwijzingen naar Vondels Gijsbrecht van Aemstel zijn onder andere te vinden in de straatnamen van diverse Nederlandse gemeenten (zoals het [[Gijsbrecht van Aemstelpark]] in Amsterdam) en de [[Scouting Nederland|scoutinggroep]] "Gijsbrecht van Aemstel".
| |||