Vrijzinnigheid: verschil tussen versies

Vrijzinnigheid kan als volgt geduid worden:

* Het begrip kan toegepast worden als kenmerk van een bepaalde [[ideologie]] of stroming. In zo'n geval betekent het dat de aangeduide persoon of groep niet (of in ieder geval: veel minder) wenst vast te houden aan de 'rechtzinnige' traditie(s) van de eerder genoemde stroming. In deze betekenis staat het in tegenstelling tot de [[orthodoxie]].

* Als er over "vrijzinnigheid" zonder meer wordt gesproken, wordt er vaak geduid op een afstand nemende houding ten opzichte van de [[dogma (algemeen)|dogma]]'s van het meer traditionele [[christendom]]. Dit kan variëren van [[vrijzinnig-protestantisme|kerkelijke rekkelijkheid]] (vrijzinnig-protestantisme) en [[religieus humanisme]] tot zuiver [[atheïsme]]. Dit gedachtegoed wordt aangetroffen bij de [[Frei Religiöse Gemeinden]] in het Duitse taalgebied of - in de Angelsaksische wereld - bij de [[Unitarisme (theologie)|unitariërs]]. In [[België]], waar nauwelijks een protestantse geloofsgemeenschap bestaat, wordt vrijzinnigheid bijna uitsluitend geassocieerd met [[atheïsme]] of [[agnosticisme]], minstens met een houding die volledig buiten de [[Rooms-katholieke Kerk|Katholieke kerk]] staat.

* Vrijzinnigheid wordt ook gebruikt als een [[liberaal]] principe van vrijheid van denken. Vanuit die vrijheidsgedachte komen ook ándere vrijheidsidealen voort: vrijheid van uiting, vrijheid van godsdienst etc. De "vrijzinnige mens" is dus een [[vrijdenker]] die zich niet laat voorschrijven hoe hij of zij over een bepaalde kwestie hoort te denken. Deze vrijzinnigheid maakt de mens dan ook geneigd tot onconventioneel of zelfs rebels denken en spreken. Voorbeeld is [[Aletta Jacobs]], die zich vrijzinnig noemde, en gezien kan worden als een voorloopster van de [[vrouwenemancipatie]].

 

Hoe sterker het begrip een politieke lading krijgt, hoe meer het een liberale grondhouding aanduidt: vrijzinnigheid krijgt de betekenis van vrijheid tot spreken, handelen, zich uiten. Het begrip is gaan staan voor een onafhankelijke, vrije geest. In die zin werd en wordt de vrijzinnigheid een progressieve levenshouding, ook in politiek opzicht.