Verlorenwasmethode: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
doorverwijspagina aangemaakt |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
{{zieook|Zie ook [[Bronsgieten]], [[Gieten (metaalkunde)]]}}
#REDIRECT [[Cire perdue]]▼
[[Afbeelding:Lost Wax-Model of apple in wax.jpg|thumb|1. Een wasmodel van een appel]]
[[Afbeelding: Lost Wax-Model of apple in plaster.jpg |thumb| 2. Een rubbermal, in dit geval met een gipsen afgietsel ]]
[[afbeelding:Lost Wax-Model of apple in paraffine.jpg|thumb|3. Een hol afgietsel in [[paraffine]]]]
[[Afbeelding: Lost Wax-Moldmaking of an apple.jpg|thumb|4. De vuurvaste vorm (opengewerkt) met wasafgietsel en kanalen]]
[[Afbeelding:Lost Wax-Apple in bronze.jpg|thumb|5. De appel in brons, nog met gietkanalen]]
De '''verloren was''' methode is een techniek om metalen voorwerpen te [[Gieten (metaalkunde)|gieten]], bijvoorbeeld in [[brons]] of [[zilver]]. Zij is ook bekend onder de Franse resp. Engelse benaming ''Cire perdue'' of ''Lost wax''. De gebruikte was hiervoor is doorgaans giet[[Was (substantie)|was]], paraffine of boetseer[[Boetseren#Boetseerwas|was]].
== Beknopte beschrijving van de werkwijze ==
''Er zijn meerdere methoden en werkwijzen mogelijk om brons te gieten. Onderstaande probeert een opsomming te geven van de basisstappen.''
# Er wordt een '''model''' gemaakt, meestal van [[Was (substantie)|was]] (afbeelding 1), maar als er een rubbermal van gemaakt wordt, kan het ook van [[klei]], [[gips]], [[kunststof]] of zelfs [[hout]] of [[gesteente|steen]].
# Bij kleine wasmodellen kan de [[Gieten (metaalkunde)|gieter]] meteen overgaan tot stap 4. Bij grotere modellen of bij modellen van bijvoorbeeld [[klei]] of [[gips]] moet er eerst een hol wasmodel gemaakt worden. Daartoe maakt de gieter meestal een [[rubber]][[matrijs (mal)|mal]] met een gipsen steunkap, die ervoor zorgt dat de '''rubbermal''' zijn vorm behoudt (afbeelding 2).
# In deze rubbermal kunnen verschillende materialen bij relatief lage temperatuur gegoten worden, zoals giet[[Was (substantie)|was]] of gips. In dit geval is een afgietsel van harde was nodig, dat al op de dikte van het uiteindelijke brons is. Boven een bepaalde dikte wordt het namelijk moeilijk om brons massief te gieten, door ongelijke krimp van dikkere en dunnere delen. De gieter giet vloeibare was in de rubbermal, totdat een laag was op de juiste dikte in de mal gestold is. De rest wordt afgegoten en zo ontstaat een '''hol wassen afgietsel''' (afbeelding 3)
# Dit (holle) afgietsel wordt voorzien van wassen uitsteeksels die later gaan dienen als '''gietkanalen''' voor de aanvoer van het brons en '''ontluchtingskanalen''' voor de afvoer van de lucht in de gietvorm.
# Het wasafgietsel, inclusief kanalen, wordt van binnen en buiten bedekt met een '''vuurvaste massa'''. Dit kan een mengsel van gips en [[chamotte]] zijn of een ander krimpvast en vuurvast materiaal. (afbeelding 4).
# De voltooide gietvorm wordt langdurig '''verhit''' in een oven om de was eruit te smelten en alle vocht uit de gietvorm te verwijderen, en indien deze van gips is, ook alle chemisch gebonden water.
# Er is nu een droge gietvorm ontstaan met een holte in de vorm van het model met gietkanalen. Hierin wordt '''vloeibaar brons gegoten'''.
# Na afkoeling worden de kanalen weggezaagd en het gietsel wordt '''afgewerkt''': bramen en uitsteeksels worden weggeslepen en gaten en ongewenste holten worden dicht gehamerd of [[Lassen|gelast]] (afbeelding 5).
# Ter bescherming tegen [[oxidatie]] en ter verfraaiing wordt bij bronzen gietsels, met name bij beeldhouwwerk, vaak met chemicaliën een [[patina]]laag aangebracht, het zogenaamde ''patineren''.
==Zie ook==
*[[b:nl:Bronsgieten voor beeldhouwers|Bronsgieten voor beeldhouwers op wikibooks]]
*[[Beeldhouwkunst]]
*[[Glasblazen]]
[[Categorie:Beeldhouwtechniek]]
[[Categorie:Metaaltechniek]]
[[Categorie:Edelsmeedtechniek]]
[[de:Wachsausschmelzverfahren]]
[[en:Lost-wax casting]]
[[es:Moldeo a la cera perdida]]
[[it:Cera persa]]
[[ja:インベストメント鋳造]]
[[no:Formstøping]]
[[pt:Cera perdida]]
[[sl:Precizijsko litje]]
[[sk:Metóda strateného vosku]]
[[sv:Cire perdue]]
[[zh:失蜡法]]
| |||