Dodecafonie: verschil tussen versies

'''Dodecafonie''' (Grieks: ''dodeca'' = twaalf) of '''twaalftoontechniek''' ("twaalftoonmuziek") is een compositiemethode in de [[muziek]], gevormd door [[Arnold Schönberg]]. Een dergelijke techniek werd enkele jaren vóór Schönberg ontwikkeld door [[Joseph Matthias Hauer]].

 

De gedachte achter de dodecafonie werd door Schönberg als volgt omschreven: "Zwölf nur auf einander bezogene Töne", waarmee de componist een soort [[absolute muziek]] bedoelde, zonder referenties naar buitenmuzikale inhouden ([[programmamuziek]]). Geen toon mocht belangrijker zijn dan de andere, alle dienden in principe even vaak voor te komen in een [[compositie (muziek)|compositie]]. In feite was de dodecafonie daarmee een soort muzikale [[ideologie]].

 

Schönbergs twaalftoontechniek maakt gebruik van een rij, waarin elk van de 12 [[toon (geluid)|tonen]] eenmaal voorkomt. Deze ''reeks'' is als het ware het [[DNA]] van de compositie omdat zij het verschijnen van [[toonhoogte]]s reguleert, en wordt de ''normreeks'' genoemd. Omdat een enkele rij onvoldoende variatie mogelijk maakte, gebruikte Schönberg tevens de "inverse" (horizontale spiegeling der [[Interval (muziek)|intervallen]]), de ''retrograde'' (omgekeerde reeks) en de ''inverse retrograde'' van de rij, elk in alle [[transponeren (muziek)|transposities]]. Dat leverde 4 x 12 = 48 rijen als basismateriaal op.

 

 

Na de [[Tweede Wereldoorlog]] werden de dodecafonische werken van m.n. [[Anton Webern]] het grote voorbeeld voor de [[Serialisme|serialisten]].

Ook in de [[jazz]] zijn er [[musicus|musici]] die [[improvisatie (muziek)|improviserenderwijs]] gebruikmaken van dodecafonische technieken, zoals de [[Nederland]]se saxofonist [[Ferdi Schukking]].

 

 

[[Categorie:Muziektheorie]]

[[sv:Tolvtonsmusik]]

[[uk:Додекафонія]]