Radio Mercur: verschil tussen versies

'''Radio Mercur''' was een [[Denemarken|Deense]] [[zeezender]] die uitzond tussen [[1958]] en [[1962]]. Mercur wordt door veel bronnen omschreven als de eerste Europose commerciële zeezender{{geenbron}}, maar het verschijnsel zeezender is ouder. Wel stond Mercur aan de wieg van de ‘zeezenderboem’ in de jaren ’60 en ’70.

Drie jaar na de start was het luisterpubliek uitgegroeid tot 3,5 miljoen. Aanvankelijk gebruikte Mercur één [[zendschip]], de [[Cheeta I]]. Later kwamen daar de [[Cheeta II]] en de [[Lucky Star (schip)|Lucky Star]] bij.

Op [[2 augustus]] 1958 hoort Denemarken, vooral [[Kopenhagen]], een nieuw geluid op de [[Frequentiemodulatie|FM]] (89,5 MHz): de commerciële Radio Mercur. Het geluid komt uit zee, van het schip Cheeta I, in de internationale wateren, 4 mijl (ongeveer 10 kilometer) ten zuiden van Kopenhagen. De Deense nationale radio [[Danmarks Radio|DR]] heeft het alleenrecht op het verzorgen van radio-uitzendingen, maar de wet verbiedt het zenden vanuit internationale wateren niet. Ook de wet op de verdeling van zendfrequenties houdt geen rekening met zenders buiten nationaal grondgebied.

Een jaar later beschrijft het tijdschrift [[TV (tijdschrift)|TV]] (editie van [[12 juli]] [[1959]]) de zender als volgt.: ''"Het is bijna een jaar geleden dat een nieuw signaal de rust op de FM-band verstoorde. De 89.5 MHzgolflengte werd onveilig gemaakt door schreeuwende muzikale reclame en aanprijzingen van zeeppoeder en margarine waren niet van de lucht. Het duurde een hele dag voor radioluisterend Kopenhagen begreep dat dit het resultaat was van het verschijnen van het 70 ton grote vissersvaartuig [[Mercuur]], dat op ongeveer 10 kilometer uit de kust van Denemarken voor anker was gegaan! Groot was de consternatie en de verontwaardiging bij de Deense radio-omroep - want zij hadden immers het alleenrecht voor de Deense radioprogramma's. Al spoedig bleek dat het hier niet om een poging van één dag ging, maar dat het om een goed opgezette organisatie betrof, die, met als doel een Deens reclamestation op te richten, de uitzendingen door een groep van internationale rechtsgeleerden zorgvuldig hadden laten voorbereiden"''.

[[Peer Jansen]] uit Kopenhagen krijgt in de eerste helft van de jaren 50 het idee om een zeezender te beginnen. Hij is gek op de nieuwe muziekstromingen, zoals [[Rock-'n-roll|rock 'n' roll]], en luistert naar [[RTL Group|Radio Luxemburg]] en af en toe naar [[AFN]]. Als het meezit zijn deze redelijk te ontvangen op de [[middengolf]]. De nationale Deense radio [[Statsradiofonien]] draait zo goed als nooit muziek van zijn smaak. De Deense wet heeft de officiële nationale radiozenders een monopoliepositie[[monopolie]]positie gegeven. Deense luisteraars hebben de keuze uit twee zenders: [[Program 1]] en [[Program 2]]. Zoals bij de nationale omroepen in alle Europese landen zijn de programma’s saai en oubollig.

Tijdens een reis door Zuid -Europa ontdekt Jansen het zendschip [[US Courier]] op de [[Middellandse Zee]] in de buurt van [[Rodos (eiland)|Rhodos]]. Het zendt uit onder de naam [[Voice of America]]. De regering van de [[Verenigde Staten van Amerika|VS]] zet de zender in om [[propaganda (communicatie)|propaganda]] uit te zenden gericht op de aan de [[Sovjet Unie]] verbonden Oost-Europese landen. Jansen komt op het idee een zeezender te combineren met het geluid van Radio Luxemburg.

Jansen vindt zijn werkgever, het zilverwarenbedrijf van zijn familie, geleid door [[Ib Fogh]], bereid om geld te investeren. Jansen krijgt hulp van zijn neef [[Boerge Agerskov]], student rechten aan de universiteit[[Universiteit van Kopenhagen]]. Samen bereiden ze de start van Mercur voor. In [[Duitsland]] kopen ze een vissersboot, de Cheeta I, en registeren het in [[Panama (land)|Panama]]. De officiële eigenaar is een [[Liechtenstein|Liechtensteins]] bedrijf. De opnamestudio’s komen in de voormalige [[Argentinië|Argentijnse]] ambassade in Kopenhagen. De wet staat weliswaar geen radio-uitzendingen toe op Deens grondgebied, het voorbereiden ervan is niet verboden. Agerskov zegt later over deze periode het volgende.: ''"Ik ging als het ware uitzoeken of de plannen van Peer haalbaar waren. Niemand had eerder aan de mogelijkheden gedacht dat een radiostation voor onze kust vanaf een zendschip realiseerbaar zou kunnen zijn, zonder dat men van overheidswege daarvoor toestemming moest hebben"''.

In een kleine haven aan de oostkust van [[Seeland]] wordt de Cheeta I in het grootste geheim voorzien van zendapparatuur. De FM-zender wordt gebouwd door een zwager van Jansen, [[William Petersen]], die enthousiast radiofanaat is.

Op [[11 juli]] 1958 gaat de Cheeta I voor anker voor de kust van Kopenhagen. Men start de testuitzending op 93,12 MHz met een effectief vermogen van ongeveer 20 kW. Kort daarna verplaatsen ze het schip naar een plek bij het Zweedse eiland [[Ven (eiland)|Ven]], ten noorden van Kopenhagen, in de internationale wateren tussen Denemarken en [[Zweden]]. In de nacht van [[17 juli|17]] op [[18 juli]] 1958 verliest de Cheeta I haar [[anker]] en strand op de Zweedse kust ter hoogte van [[Malmö (stad)|Malmö]].

Op [[5 augustus]] 1958 vraagt de Deense regering aan Panama om de registratie van de Cheeta I in te trekken. Panama geeft op [[29 augustus]] gehoor aan dit verzoek. Hoewel Radio Mercur daarna beweert dat het schip is geregistreerd in [[Honduras]], blijft de Cheeta I stateloos tot het einde van het zendstation.

Op [[31 augustus]] 1958 begint Radio Mercur met dagelijks 2 uur Zweedse programma’s onder de naam Skanes Radio Mercur. Hiervoor wordt aan boord een wiel (met autoband) geïnstalleerd waarmee de antenne kan worden gedraaid in de goede richting.

Ook het uitzendvermogen neemt toe. Op 31 augustus [[1961]] begint een nieuw zendschip, de Cheeta II, uit te zenden op 88 MHz met een nog sterkere zender. Het schip ligt in [[Storebaelt]] tussen Seeland en [[Funen]], zodat het grootste deel van Denemarken binnen bereik komt. De Cheeta I gaat naar [[Noorwegen]] voor onderhoud en komt op [[25 november]] 1961 terug op 89,55 MHz met het Zweedse programma, vanaf een ankerplaats aan de [[Elefantsgrunden]].

In september 1961 begint een tweede zeezender haar uitzendingen: [[DCR]] (Danmarks Commercielle Radio). Het station is opgericht door ex-medewerkers van Mercur en gebruikt de Lucky Star als zendschip. Op [[19 januari]] [[1962]] fuseert DCR met Radio Mercur. Zo heeft Mercur drie zendschepen. Maar niet voor lang.

Op [[12 februari]] 1962 woedt er een zware storm en komt de Cheeta I in de problemen. Ze wordt naar de haven van Kopenhagen gesleept, waar de autoriteiten het schip meteen in beslag nemen. Het schip blijkt niet geregistreerd te zijn. Voor Radio Mercur is de Cheeta I verloren. De Lucky Star neemt de uitzendingen over.

Op [[14 juni]] 1962 besluit de Deense regering tot de invoer van een wet die medewerking aan alle activiteiten die met zenden op zee te maken hebben, verbiedt. De wet gaat in op [[1 augustus]] 1962. Op [[3 juli]] 1962 spreken Denemarken, Zweden, Noorwegen en [[Finland]] af dat ze met ingang van 1 augustus 1962 het uitzenden vanaf zee verbieden.

Op [[10 juli]] 1962 stopt als gevolg hiervan de Cheeta II met uitzenden. Het schip wordt naar Duitsland gesleept. De Lucky Star, en daarmee Radio Mercur, stopt haar officiële uitzendingen op [[31 juli]] 1962, om 23:59 uur.

Op [[13 augustus]] 1962 daagt men op de Lucky Star de Deense autoriteiten uit. Het schip zendt oude opnames van programma’s van Mercur uit. Kort daarop entert de Deense overheid het schip en neemt de Lucky Star in beslag. Ook dit schip blijkt niet geregistreerd te zijn. De [[Libanon|Libanese]] vlag die op het schip wappert, blijkt vals te zijn.

Zweeds station [[Radio Syd]] neemt de twee Cheeta’s over van Mercur en zendt, ondanks het verbod, nog uit tot in [[1966]].

* De nationale radio DR begint op [[1 januari]] [[1963]] een derde programma: melody[[Melody radioRadio]]. Deze zender lijkt erg op Radio Mercur. Verschillende medewerkers van Mercur werken mee aan het station. Later, in [[1968]], zal de [[British Broadcasting Corporation|BBC]] dit concept herhalen.

* In februari of april 1961 (bronnen verschillen hierover van mening) hield Mercur een experiment. Men zond in [[stereo (audio)|stereo]] uit, via twee afzonderlijke FM-frequenties. De luisteraar had dus twee radio’s nodig om het stereo-effect te horen.