Folium (blad): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 5:
Vanaf de twaalfde-dertiende eeuw ontstaat de gewoonte folia van een bladnummer te voorzien (foliëring), aanvankelijk midden in de bovenmarge van de verso-zijde, later aan de rechterkant van de bovenmarge van de recto-zijde. Voordat bladen gefolieerd werden volstond men met het aanbrengen van custoden alias reclamen (het eerste woord van de volgende bladzijde werd in het staartwit van de daaraan voorafgaande bladzijde geschreven of gedrukt) en katernsignaturen: Ai, Aij, Aiij enz.
De praktijk leert dat gefolieerde handschriften altijd opnieuw gefolieerd zijn door de conservator van de bibliotheek, waarvan het handschrift deel uitmaakt(e). Die 'moderne' foliëring is bijna altijd met potlood aangebracht. In beschrijvingen van handschriften wordt doorgaans verwezen naar de moderne foliëring en niet naar de oorspronkelijke, wat steevast tot verwarring leidt. Los daarvan werden er vaak fouten gemaakt bij het opnieuw foliëren van middeleeuwse - met name perkamenten - handschriften als gevolg van een natuurlijk 'klitband'-effect dat ontstaat doordat in middeleeuwse perkamenten handschriften de [[kopiist]] ervoor gezorgd heeft dat in geval van een 'opening' de verso-zijde van het vorige blad en de recto-zijde van het volgende blad ofwel beide een vlees-zijde of een haar-zijde tonen. De vlees-zijde van een perkamenten blad is glad, maar de haar-zijde behoudt een minieme ruigheid die een klitband-effect geeft.
Vanaf het einde van de zestiende eeuw werd bladnummering vervangen door het nummeren van bladzijden: paginering, een gewoonte die pas in de negentiende eeuw het nummeren van bladen volledig en definitief verving. Pagina is klassiek Latijn voor een kolom in een 'volumen', dat is een boekrol, het antieke 'heidense' boek dat in de loop van de vierde eeuw vervangen werd door de 'christen' [[codex]].
| |||