Saracenen: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k robot Erbij: fy:Sarasenen |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
'''Saracenen''' en de term ''Sarakenoi'' werd reeds bij [[klassieke oudheid|klassieke]] schrijvers in de [[1e eeuw]] gebruikt voor een Noord-Arabisch volk dat zich lange tijd verzette tegen de [[Lijst van Byzantijnse keizers|Byzantijnse keizers]] en zich al vroeg ([[8e eeuw]]) bekeerde tot de islam.▼
== '''Saracenen als moslims''' ==
▲
De Saracenen waren in de [[middeleeuwen]] berucht in Europa als piraten en plunderaars. Vele [[stadswallen]] rond steden langs de [[Middellandse Zee]] werden gebouwd om zich tegen hun aanvallen te beschermen. De term heeft daardoor in het algemeen een negatieve bijklank. De Saracenen speelden een belangrijke rol bij de [[kruistocht]]en.▼
Andere woorden om in de Middeleeuwen een moslim aan te duiden waren: ‘Turk’, ‘Moor’ of ‘Arabier’. Dit zijn dus alle etnische aanduidingen. Religieuze termen als ‘islam’ of ‘moslim’ waren vóór de zestiende eeuw zo goed als onbekend in Europa.
▲De Saracenen waren in de
== '''Oud testament''' ==
De benaming Saraceen is waarschijnlijk een verwijzing naar het Oudtestamentische verhaal van Abraham en zijn twee vrouwen: Sara en de slavin Hagar. De eerste vrouw van Abraham was Sara, maar zij bleek onvruchtbaar. Daarom probeerde Abraham – met de instemming van God – nageslacht te verwekken bij Hagar, de slavin van zijn vrouw. Hieruit werd Ishmaël geboren. Dit kon Sara niet verkroppen en zij stuurde Hagar en haar zoon de woestijn in. Zij hadden echter nog steeds steun van God en zij wisten een bloeiende samenleving op te bouwen: de Arabische.
Bij de aankondiging van de geboorte van Ishmaël werd deze door een engel van Jahwe als volgt omschreven: “Een wilde ezel in de steppe wordt hij, zijn hand gaat omhoog tegen allen [in agressie, eJ], de handen van allen tegen hem; al zijn broers trotseert hij!” Deze Bijbelpassage werd door bijvoorbeeld de lezers van de Etymologiae van Isidorus van Sevilla gezien als een voorspelling van de gewelddadige opkomst van de Arabisch islamitische volken. Saraceen is in deze lezing, volgens Isidorus dus, een corrupte vorm en het zou beter zijn over ‘Agarenen’ of ‘Ismaëlieten’ te spreken, aangezien dat de eigenlijke stamouders van de Arabieren zouden zijn. De corrupte vorm is in de loop der tijden echter toch het gebruikelijkst gebleven.
== '''Geloofsovertuiging''' ==
Voor de precieze religieuze overtuigingen van de Saracenen was in het West-Europa in de Middeleeuwen niet veel interesse. De weinige geïnteresseerden – hoofdzakelijk theologen – waren tevreden met lasterpraat. Zo werd de profeet afgeschilderd als een tovenaar die de kerk van Afrika vernietigd had met magie en die door het toestaan van promiscuïteit volgelingen had geworven. In dit soort schimpscheuten konden soms ook kernen schuilen, die vaag aan islamitische gebruiken raakten. Het niet eten van varkensvlees – wat dus bekend was – werd bijvoorbeeld verklaard door een verhaal dat Mohammed tijdens een epileptische aanval zou zijn verscheurd door een kudde wilde zwijnen. Ook zou de profeet tijdens een dronken roes een geliefde leraar doodgeslagen hebben, waarna hij van weeromstuit het nuttigen van alcohol verbood.
Gedurende de twaalfde eeuw was er in wetenschappelijke kringen toch meer correcte kennis omtrent de islam voorhanden gekomen. Deze kennis bleef echter wel beperkt tot een heel selecte groep. Zo schreef een Dominicaanse monnik nog in de late dertiende eeuw: “Er zijn niet alleen leken, maar ook clerici die niets over Mohammed of de Saracenen weten, anders dan dat zij gehoord hebben dat het ongelovigen zijn, niet gelovend in Christus, en zij denken dat de Saracenen in Mohammed geloven als hun god, wat evenwel niet waar is.” De verschillen met het christendom bleken dus kleiner te zijn dan verwacht was. “Het is bekend dat het gehele ras der Saracenen één God aanbidt en dat zij de Wet uit het Oude Testament ontvangen hebben, samen met de rite van de besnijdenis. Zij vallen noch Christus, noch zijn Apostelen aan. Zij zijn slechts op één punt ver van verlossing – in het ontkennen dat Jezus Christus God of Zoon van God is, en in het vereren van de verleider Mahomet als profeet van de Almachtige God.”
== '''Saracenen als heidenen, Romeinen als Saraceen''' ==
De hierboven beschreven ‘correcte kennis’ over de islam vond zijn weg niet naar de populaire cultuur. Er werd algemeen aangenomen dat de Saracenen in vele goden geloofden. In hun Pantheon zaten in ieder geval ‘Mameth’, ‘Tervagant’ en ‘Apollo’. Dit pantheon kon echter uitgebreid worden met willekeurige hoeveelheden andere goden. In verschillende studies zijn meer dan dertig afzonderlijke goden geïdentificeerd. Deze goden worden steevast verafgood en aanbeden in de vorm van een gouden, meestal hol beeld.
Door hun heidense veelgodendom lijken Saracenen in veel opzichten op de prechristelijke Romeinen. Beide zijn vijanden van het ‘ware geloof’ en vervolgden van tijd tot tijd christenen. Deze overeenkomsten leidden tot een verregaande identificatie van de twee met elkaar. In zoverre zelfs dat het woord ‘Saraceen’ gebruikt kon worden om de bewoners van het Imperium Romanum aan te duiden in een tijd dat Mohammed nog niet geboren was. Zo beschrijft de Roman van Lancelot een ontmoeting tussen Josef van Arimathea – een tijdgenoot van Jezus van Nazareth – en een Saraceen ergens in de wouden van Engeland. Ook de Frankische koning Clovis wordt in de Oudfranse Floovant omschreven als ‘Saraceen’ voordat hij zich tot het christendom bekeert. In andere werken worden soms Saksen, Friezen, Vikingen of Wenden als Saracenen opgevoerd. Het woord ‘Saraceen’ is dus haast synoniem geworden met ons huidige woord ‘heiden’: niet-christen. Andersom is het ook zo dat met het woord ‘heyden’ vaak een moslim bedoeld wordt.
Het woord ‘mammeth’ – of een variatie daarop, een verbastering van Mohammed – krijgt eveneens andere connotaties, waarbij de grens tussen de islam als religie en het heidendom vervaagt. Zo wordt het gebruikt als het eigenlijke woord voor ‘afgodsbeeld’. Op de dertiende eeuwse wereldkaart van Hereford kon bijvoorbeeld het oudtestamentische ‘gouden kalf’, dat tijdens de exodus aanbeden werd door de Israëlieten, aangeduid worden als een ‘Mahom’. Hier heeft dezelfde betekenisverbreding plaatsgevonden als bij ‘Saraceen’. De moslims zouden afgodenaanbidders zijn, die hun ‘mammeth’ aanbaden in ‘mammerien’. Deze weergave van de islam komt natuurlijk geenszins overeen met het strikte monotheïsme en de afbeeldingrestricties van de religie. Vaak is deze visie dan ook afgedaan als onwetendheid of desinteresse. Toch vormt het gebruik van deze ficties een samenhangend systeem. De auteurs van de epische ridderverhalen putten bewust uit een geaccepteerde weergave van het Saraceense veelgodendom: de Tervagant conventie. Dit komt niet overeen met enig daadwerkelijk bestaand geloof, maar vormt binnen de verschillende verhalen van de conventie wel een structureel volgehouden coherent beeld van het heidendom.
[[Categorie:Volk in Afrika]]
| |||