Kalmaroorlog: verschil tussen versies

Denemarken was aan het begin van de [[17e eeuw]] de machtigste staat in het [[Oostzee]]gebied.<ref>Denmark, 1513-1660: the rise and decline of a Renaissance monarchy, blz. 149</ref> De controle over de [[Sont]] en de daarbijbehorende [[Sonttol]] waren van groot strategisch en economisch belang. Tegelijkertijd beheerste Denemarken door het bezit van Noorwegen de handel en de visvangst in de [[Barentszzee]]. Zweden probeerde op verschillende manieren zijn machtspositie ten koste van Denemarken te versterken. Zweedse soldaten, belastingophalers en bestuurders namen het land rond de [[Noordkaap (Noorwegen)|Noordkaap]] in bezit op grond van het in [[1595]] met [[Tsaardom Rusland|Rusland]] gesloten [[Vrede van Teusina|Verdrag van Teusina]]. Zweedse controle over de Noordkaap zou het mogelijk maken om de handel met Rusland via [[Archangelsk]] te beheersen. Om zijn aanspraken op deze noordelijke gebieden kracht bij te zetten nam koning [[Karel IX van Zweden]] na zijn kroning in [[1607]] de titel "''Koning van de Lappen in het Noordland''" aan. Bij het stichten van een nieuwe havenstad op het eiland [[Hisingen]], ten noorden van de Sont, schonk Karel IX de nieuwe [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden|Nederlandse]] bewoners zelfs het recht om in de BarentszzeeBarentszee te vissen. Denemarken protesteerde hier tegenhiertegen en de Deense koning [[Christiaan IV van Denemarken|Christiaan IV]] reisde een aantal keer persoonlijk naar het hoge noorden om de Deense soevereiniteit over het gebied te bevestigen.

De Zweedse interesse in het bezit van het Hogehoge Noordennoorden werd versterkt doordat Zweden van [[1600]] tot [[1611]] in [[Zweeds-Poolse Oorlog (1600-1611)|oorlog]] was met het [[Pools-Litouwse Gemenebest]]. Koning [[Sigismund III van Polen|Sigismund Wasa]] van Polen was korte tijd koning van Zweden geweest totdat hij in [[1599]] werd afgezet door zijn broer Karel IX. Sigismund bleef echter aanspraak maken op de Zweedse kroon en werd daarin gesteund door Christiaan IV, die Karel IX weigerde te erkennen als rechtmatige koning van Zweden. Om een mogelijke Poolse invasie voor te zijn nam Karel IX zelf het initiatief toen hij vanuit [[Zweeds Estland]] [[Hertogdom Lijfland|Pools Lijfland]] binnenviel. De oorlog en de Zweedse blokkade van de Hanzestad Riga verstoorde de handel in de Oostzee. Veel handelaars probeerden het oorlogsgebied te ontwijken door het Russische achterland van Riga via Archangelsk te bereiken. Hierdoor steeg het belang van de noordelijke route en daalde de opbrengsten van de Sonttol.