Versie van 7 feb 2008 21:02 bewerken 80.139.78.65 (overleg) Geen bewerkingssamenvatting ← Oudere bewerking		Versie van 21 mrt 2009 08:04 bewerken ongedaan maken Buzz-tardis (overleg \| bijdragen) 1.381 bewerkingen k "de het" -de Nieuwere bewerking →
Regel 1: '''Aliquot''' is een wat deftigere benaming voor [[samengestelde vulstem]], welke te vinden zijn op [[Pijporgel\|orgel]]s. De meest bekende is de [[mixtuur]], welke het orgel de typische mixtuurklank verleent. De benaming samengestelde vulstem houdt in dat er bij het indrukken van een toets meerdere pijpen van verschillende toonhoogtes tegelijk weerklinken. Een aliquot kan 2 pijpen per toets hebben (2 korig of 2 sterk genaamd), maar kan ook 12 pijpen per toets hebben. Dit laatste komt voor in de [[Nieuwe Kerk (Amsterdam)\|Nieuwe Kerk]] in Amsterdam (de Scherp van het Rugwerk). Oorspronkelijk zijn orgels als volledige aliquoten gebouwd, doordat de het pijpwerk van orgels op zogenaamde blokladen werden geplaatst, die geen klankdifferentiaties toelieten. Pas bij de toepassing van andere windladen, sleep-, spring of kegellade (de laatste pas in de 19e eeuw) kon men naar keuze de registers laten weerklinken. In eerste instantie zijn de aliquoten alleen plenumregisters, bijv mixtuur en/of scherp, later worden er ook aliquoten als soloregisters gebouwd ([[sexquialter]], [[cornet (muziekinstrument)\|cornet]], [[cimbel]]). Vaak zijn de laatste kleiner van samenstelling. Vanaf de 1e helft van de 19e eeuw beginnen de aliquoten aan populariteit in te boeten. Vaak werden ze als "schreeuwers" in het orgel beschouwd. In eerste instantie worden ze in kleinere en vaak ook lagere samenstelling gebouwd, later, bijvoorbeeld bij [[Aristide Cavaillé-Coll]], werden ze vrijwel volledig weggelaten, alleen de cornet hield zich nog redelijk staande.

Aliquotregister: verschil tussen versies