|
[[Image:1997 276-18A Yaake demonstration.jpg|thumb|right|300px|Yaake dance, Niger 1997]]
De '''Wodaabe''' (enk. Bodaado) of '''Bororo''' wonen in [[Niger (land)|Niger]] en behoren tot het volk van de [[Fulbe|Peul]]. Ze wonen ten zuiden van de [[Sahara]] waar de nomadische [[Touaregs]] wonen en ten noorden van de [[savanne]] waar men landbouwers aantreft. Voordat de Sahara woestijn werd zouden de Wodaabe daar gewoond hebben.
dance, Niger 1997]]
== Maatschappij ==
De '''Wodaabe''' (enk. Bodaado) of '''Bororo''' wonen in [[Niger (land)
Tot de Wodaabe behoren zo'n 45.000 mensen. Ze zijn de enige groep van de Peul die nog [[Nomaden|nomadisch]] leven. Ze zijn trots op dit nomadisch bestaan maar ontzeggen zich hierdoor wel bepaalde elementen van de moderne samenleving zoals [[onderwijs]]. Ze kennen een [[matrilineair]]e samenleving en wonen in tentenkampen. Bij het [[huwelijk]] gaat de man inwonen bij de familie van de vrouw.
Ze houden vee waaronder schapen, geiten, kamelen maar vooral runderen zoals de [[zeboe]]. Een belangrijk element van hun economie is de handel van levensmiddelen zoals melk.
The Wodaabe spreken [[Fula (taal)|Fula]] en gebruiken geen geschreven taal.
|Niger]], Kameroen en Tsjaad, en behoren tot het volk van de
[[Image:1997 276-18A Yaake demonstration.jpg|thumb|right|300px|Yaake dance, Niger 1997]]
De '''Wodaabe''' (enk. Bodaado) of '''Bororo''' wonen in [[Niger (land)|Niger]], Kameroen en Tsjaad, en behoren tot het volk van de [[Fulbe|Peul]]. Ze wonen ten zuiden van de [[Sahara]] waar in Niger ook de nomadische [[Touareg]] en Toubou wonen en ten noorden van de [[savanne]] waar men landbouwers aantreft. Voordat de Sahara woestijn werd zouden de Wodaabe daar gewoond hebben.
[[Fulbe|Peul]]. Ze wonen ten zuiden van de [[Sahara]] waar in Niger ook
de nomadische [[Touareg]] en Toubou wonen en ten noorden van de
[[savanne]] waar men landbouwers aantreft. Voordat de Sahara woestijn
werd zouden de Wodaabe daar gewoond hebben.
== Maatschappij ==
Tot de Wodaabe behoren zo'n 145.000 mensen. Ze zijn de enige groep van
de Peul die nog [[Nomaden|nomadisch]] leven. Ze zijn trots op dit
nomadisch bestaan maar ontzeggen zich hierdoor wel bepaalde elementen
van de moderne samenleving zoals [[onderwijs]]. Tegenwoordig ontstaan
hier en daar semi-sedentaire nederzettingen met een put, een schooltje, een graanopslagplaats, een moskeetje ...
Ze houden vee waaronder schapen, geiten, kamelen maar vooral runderen zoals de [[zeboe]]. Een belangrijk element van hun economie is de handel van levensmiddelen zoals melk.
graanopslagplaats, een moskeetje ...
The Wodaabe spreken [[Fula (taal)|Fula]] en gebruiken geen geschreven taal.
Ze houden vee waaronder schapen, geiten, kamelen maar vooral runderen
zoals de [[zeboe]]. Een belangrijk element van hun economie is de handel
van levensmiddelen zoals melk.
The Wodaabe spreken [[Fula (taal)|Fula]] en gebruiken geen geschreven
taal.
== Kunst ==
Door het nomadisch bestaan is de materiële [[cultuur]] van de Wodaabe
Door het nomadisch bestaan is de materiële [[cultuur]] van de Wodaabe vrij beperkt. Het belangrijkste element in de kunstproductie van de Wodaabe zijn de [[kalebassen]]. Deze worden door de vrouwen versierd met motieven die gebaseerd zijn op de oude tatoeagemotieven die niet meer gebruikt worden. Deze motieven verschillen van [[clan]] tot clan en zijn daarom een uitdrukking van de identiteit van de clan. De kalebassen dienen zowel als gebruiksvoorwerpen (bijvoorbeeld voor de handel van melk) als voor [[ritueel|rituele]] doeleinden.
vrij beperkt. Het belangrijkste element in de kunstproductie van de
Zo is er een exemplaar dat aan een vrouw wordt geschonken wanneer zij een dochter baart. Deze kalebas wordt verpakt op een kunstzinnige manier in een elletel set en naast het bed van de vrouw bewaard. Eénmaal per jaar vindt er een feest plaats (het worso feest) dat 3 à 4 dagen duurt en waarop de familie alle [[geboorte]]n en [[huwelijk]]en van het voorbije jaar viert. Op dat ogenblik wordt de elletel set van de vrouw voor haar tent geplaatst en gaan de vrouwen elkaars sets bewonderen.
Wodaabe zijn de [[kalebassen]]. Deze worden door de vrouwen versierd
Er wordt bij de Wodaabe heel wat aandacht besteed aan de lichaamstooi. Het haar van jonge vrouwen is in een typische knot vooraan op het hoofd, die al op rotsgravures van wel 7000 jaar geleden te zien is. Als een vrouw ouder wordt, vlecht ze het haar achteruit. De jonge mannen dragen links en rechts van het hoofd drie vlechten, en een serie kleinere vlechtjes achteraan. Oudere mannen scheren hun haar af. De juwelen van zowel vrouwen als mannen kunnen naar haar sociale status verwijzen of gewoon decoratief bedoeld zijn. Het meest bijzonder is echter de lichaamstooi van de jongemannen die zij aanbrengen voor de dansen.
met motieven die gebaseerd zijn op de oude tatoeagemotieven die niet meer
== Dans ==
[[Image:1997 274-24 Gerewol.jpg|thumb|left|300px|Gerewol dans, Niger 1997]]
Dans speelt een belangrijke rol in de cultuur van de Woodabe. De jongemannen worden ''sukaabe'' genoemd, letterlijk 'zij die dansen'. Deze term is van toepassing voor iedere man ouder dan ongeveer 12 jaar, totdat hij zelf een zoon heeft die aan de dans gaat deelnemen. Er zijn drie belangrijke dansen met elk een specifieke lichaamstooi.
gebruikt worden. Deze motieven verschillen van [[clan]] tot clan en zijn
*De '''ruume''' heeft louter een amusementswaarde. Deze dans vindt plaats in een cirkel waarbij er een [[loflied]] over een mooi meisje gezongen wordt door een voorzanger en een [[koor (zang)|koor]].
*De '''yaake''' vestigt de aandacht op het taalgebruik en de mimiek van de danser. De nadruk ligt bij deze dans op lichamelijke schoonheid en het persoonlijke charme van de danser. De sfeer is luidruchtig en los. Voor deze dans zijn voorgeschreven attributen nodig zoals een lans, een sabel en een geborduurde tuniek die de danser van zijn vriendin heeft gekregen.
*De '''geerewol''' wordt ook de dans van de schoonheid genoemd. Iedere danser heeft dezelfde gezichtsbeschildering en kostumering want de concrete fysieke [[schoonheid]] van de danser is het belangrijkste aandachtspunt. De dans is fysiek erg zwaar omdat hij vaak urenlang doorgaat.
daarom een uitdrukking van de identiteit van de clan. De kalebassen dienen
Gedanst wordt er bij verschillende gelegenheden. Het meest bekend bij toeristen is de geerewol. Dit is een soort symbolische oorlog, waarbij leden van één clan een 'verrassingsaanval' uitvoeren op een kampement van een andere clan. In de loop van een week voegen zich dan zoveel mogelijk verwanten bij elk van beide partijen. Daarna wordt er een week afwisselend en confronterend gedanst. In magere jaren gaat er geen een gerewol door, in goede jaren (zoals in het najaar van 2007) zijn er meerdere. Alhoewel verschillende reisagentschappen 'het gerewol-feest' programmeren, ligt uiteraard nooit op voorhand vast wanneer zo'n verrassingsaanval uitgevoerd zal worden. Meestal is er één vlak na de Algemene Vergadering van het [http://www.wodaabe.org Wodaabe-collectief Djingo], van 22 tot 29 september (2008: uitzonderlijk later vanwege de Ramadan).
zowel als gebruiksvoorwerpen (bijvoorbeeld voor de handel van melk) als
voor [[ritueel|rituele]] doeleinden.
<gallery>
Image:1997 275-15 young Wodaabe women.jpg|Jonge Wodaabe vrouwen met gezichtstatoeages
Image:1997 276-22A Wodaabe fashion.jpg|Twee Wodaabe mannen
Image:1997 275-9 Gerewol.jpg|Een jonge vrouw die de schoonheid van de mannen beoordeelt op het Gerewol feest
Image:1997 277-2A Wodaabe leaving camp.jpg|Groep Woodabe onderweg
Zo is er een exemplaar dat aan een vrouw wordt geschonken wanneer zij
</gallery>
een dochter baart. Deze kalebas wordt verpakt op een kunstzinnige manier
in een elletel set en naast het bed van de vrouw bewaard. Eénmaal per jaar
{{bron|1=
*'''(nl)''' [http://www.ethesis.net/wodaabe/wodaabe_inhoud.htm Studie naar de dansen van de Woodabe]
*'''(en)''' [http://iws.ccccd.edu/mbailey/wodaabe.pdf Niger's Wodaabe: "People of the Taboo"]. ''National Geographic'', Oktober 1983
}}
vindt er een feest plaats (het worso feest) dat 3 à 4 dagen duurt en waarop
de familie alle [[geboorte]]n en [[huwelijk]]en van het voorbije jaar viert.
== Foto's en video ==
*[http://www.youtube.com/watch?v=Dm1tN3SmDWs Video over het Gerewol festival], National Geographic
Op dat ogenblik wordt de elletel set van de vrouw voor haar tent geplaatst
*[http://www.projectexploration.org/niger2000/wodaabe_feature.htm Fotos op Projectexplorantion.org]
en gaan de vrouwen elkaars sets bewonderen.
Er wordt bij de Wodaabe heel wat aandacht besteed aan de lichaamstooi. Het
haar van jonge vrouwen is in een typische knot vooraan op het hoofd, die al
op rotsgravures van wel 7000 jaar geleden te zien is. Als een vrouw ouder
wordt, vlecht ze het haar achteruit. De jonge mannen dragen links en
rechts van het hoofd drie vlechten, en een serie kleinere vlechtjes
achteraan. Oudere mannen scheren hun haar af. De juwelen van zowel
vrouwen als mannen kunnen naar haar sociale status verwijzen of gewoon
decoratief bedoeld zijn. Het meest bijzonder is echter de lichaamstooi van de
[[Categorie: Volk in Afrika]]
[[Categorie: Niger]]
jongemannen die zij aanbrengen voor de dansen.
[[de:Wodaabe]]
[[en:Wodaabe]]
[[eo:Vodaboj]]
[[es:Bororo]]
[[fr:Wodaabe]]
[[pl:Wodaabe]]
== Dans ==
[[Image:1997 274-24 Gerewol.jpg|thumb|left|300px|Gerewol dans, Niger 1997]]
Dans speelt een belangrijke rol in de cultuur van de Woodabe. De jongemannen worden ''sukaabe'' genoemd, letterlijk 'zij die dansen'. Deze term is van toepassing voor iedere man ouder dan 12 jaar totdat hij zelf een zoon van 12 jaar heeft. Er zijn drie belangrijke dansen met elk een specifieke lichaamstooi.
1997]]
*De '''ruume''' heeft louter een amusementswaarde. Deze dans vindt plaats in een cirkel waarbij er een [[loflied]] over een mooi meisje gezongen wordt door een voorzanger en een [[koor (zang)|koor]].
Dans speelt een belangrijke rol in de cultuur van de Woodabe. De
*De '''yaake''' vestigt de aandacht op het taalgebruik en de mimiek van de danser. De nadruk ligt bij deze dans op lichamelijke schoonheid en het persoonlijke charme van de danser. De sfeer is luidruchtig en los. Voor deze dans zijn voorgeschreven attributen nodig zoals een lans, een sabel en een geborduurde tuniek die de danser van zijn vriendin heeft gekregen.
*De '''geerewol''' wordt ook de dans van de schoonheid genoemd. Iedere danser heeft dezelfde gezichtsbeschildering en kostumering want de concrete fysieke [[schoonheid]] van de danser is het belangrijkste aandachtspunt. De dans is fysiek erg zwaar omdat hij vaak urenlang doorgaat.
jongemannen worden ''sukaabe'' genoemd, letterlijk 'zij die dansen'. Deze
term is van toepassing voor iedere man ouder dan ongeveer 12 jaar, totdat
Deze drie dansen worden opgevoerd op het belangrijkste feest van de Wodaabe, het geerewol feest. Dit feest duurt zeven dagen en vindt één maal per jaar plaats op het einde van het [[regenseizoen]]. Het wordt gevierd tussen twee bevriende clans. Het begint met de ruume dans waar de jongens aan kunnen deelnemen. Vervolgens volgen de yaake en de geerewol waaraan enkel de mooiste jongemannen mogen deelnemen. Het geerewol feest is een belangrijke mogelijkheid voor je jonge mannen en vrouwen om elkaar te leren kennen.
hij zelf een zoon heeft die aan de dans gaat deelnemen. Er zijn drie
belangrijke dansen met elk een specifieke lichaamstooi.
*De '''ruume''' heeft louter een amusementswaarde. Deze dans vindt plaats
in een cirkel waarbij er een [[loflied]] over een mooi meisje gezongen
wordt door een voorzanger en een [[koor (zang)|koor]].
*De '''yaake''' vestigt de aandacht op het taalgebruik en de mimiek van de
danser. De nadruk ligt bij deze dans op lichamelijke schoonheid en het
persoonlijke charme van de danser. De sfeer is luidruchtig en los. Voor
deze dans zijn voorgeschreven attributen nodig zoals een lans, een sabel en
een geborduurde tuniek die de danser van zijn vriendin heeft gekregen.
*De '''geerewol''' wordt ook de dans van de schoonheid genoemd. Iedere
danser heeft dezelfde gezichtsbeschildering en kostumering want de
concrete fysieke [[schoonheid]] van de danser is het belangrijkste
aandachtspunt. De dans is fysiek erg zwaar omdat hij vaak urenlang
doorgaat.
Gedanst wordt er bij verschillende gelegenheden. Het meest bekend bij
toeristen is de geerewol. Dit is een soort symbolische oorlog, waarbij leden
van één clan een 'verrassingsaanval' uitvoeren op een kampement van een
andere clan. In de loop van een week voegen zich dan zoveel mogelijk
verwanten bij elk van beide partijen. Daarna wordt er een week afwisselend
en confronterend gedanst. In magere jaren gaat er geen een gerewol door,
in goede jaren (zoals in het najaar van 2007) zijn er meerdere. Alhoewel
verschillende reisagentschappen 'het gerewol-feest' programmeren, ligt
uiteraard nooit op voorhand vast wanneer zo'n verrassingsaanval
uitgevoerd zal worden. Meestal is er één vlak na de Algemene Vergadering
van het [http://www.wodaabe.org Wodaabe-collectief Djingo], van 22 tot 29
september (2008: uitzonderlijk later vanwege de Ramadan).
<gallery>
Image:1997 275-15 young Wodaabe women.jpg|Jonge Wodaabe vrouwen
met gezichtstatoeages
Image:1997 276-22A Wodaabe fashion.jpg|Twee Wodaabe mannen
Image:1997 275-9 Gerewol.jpg|Een jonge vrouw die de schoonheid van de
mannen beoordeelt op het Gerewol feest
Image:1997 277-2A Wodaabe leaving camp.jpg|Groep Woodabe onderweg
{{bron|1=
*'''(nl)''' [http://www.ethesis.net/wodaabe/wodaabe_inhoud.htm Studie naar
de dansen van de Woodabe]
*'''(en)''' [http://iws.ccccd.edu/mbailey/wodaabe.pdf Niger's Wodaabe:
"People of the Taboo"]. ''National Geographic'', Oktober 1983
}}
== Foto's en video ==
*[http://www.youtube.com/watch?v=Dm1tN3SmDWs Video over het Gerewol
festival], National Geographic
*[http://www.projectexploration.org/niger2000/wodaabe_feature.htm Fotos
op Projectexplorantion.org]
[[Categorie: Volk in Afrika]]
| 