Nova Zembla was lang onbewoond. In 1877 werd een groep [[Nenetsen]] naar Nova Zembla gedeporteerd door de [[Russen]], om zo een claim van [[Noorwegen]] op de archipel voor te zijn. In 1910 werd het eiland voor het eerst volledig omvaren door de Russische poolonderzoeker [[Vladimir Roesanov]] aan boord van de ''Dmitri Soloenski''.
In de jaren '50 werden deDe afstammelingen van de [[Nenetsen]] en andere inwoners van Nova Zembla werden in 1955 vanuit de dorpen en nederzettingen waar ze woonden eerstop Joezjny-eiland, bijeengebracht in het kamp [[Lagernoje (Nova Zembla)|Lagernoje]] inaan 1955de ennoordoever vervolgensvan de Matotsjkin Sjar. In november 1957 werden ze naar het vasteland gedeporteerd in verband met het feit dat de hele archipel was aangewezen als [[testterrein]] voor [[kernproef|kernproeven]] (waarvan de eerste plaatsvonden nog voor de deportaties). [[Testterein Soechoj Nos]] (terrein C) aan de zuidwestzijde was aangewezen voor kernproeven op Severny-eiland. Hier werd in 1961 ook de test gehouden met [[Tsar Bomba]] (4200 meter boven de grond), met 50 megaton de krachtigste kernproef ooit gehouden ter wereld.
Aan de noordoostzijde bevindt zich [[Kaap Zjelania]], het oostelijkste punt van Europa, waar een [[poolstation]] staat, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd beschoten door de [[Kriegsmarine]]. Later werden er geheime expirimenten uitgevoerd en momenteel is het een weerstation. [[Roesskaja Gavan]], een ander poolstation, bevindt zich aan noordwestzijde. Drie andere poolstations bevonden zich eerder aan zuidoostzijde ([[Zaliv Blagopoloetsjia]], [[Matotsjkin Sjar (poolstation)|Matotsjkin Sjar]] en [[Mys Vychodnoj]]). De laatste twee bevonden zich naast elkaar aan de noordzijde van de oostelijke monding van de Matotsjkin Sjar.
