Wodaabe: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Robbot (overleg | bijdragen)
k Robot-geholpen doorverwijzing: Lans - Link(s) veranderd naar lans (wapen)
Forrestjunky (overleg | bijdragen)
Opmaak, taal, sp, voorzien van afbeeldingen (obv Woodabe, wat een van hier gekopieerd duplicaat bleek).
Regel 1:
[[Image:1997 276-18A Yaake demonstration.jpg|thumb|right|300px|Yaake dance, Niger 1997]]
De '''Wodaabe''' (enk. '''Bodaado''') of '''Peul Bororo''' wonen in [[Niger (land)|Niger]] en behoren tot het volk van de [[Peul (volk)Fulbe|Peul]]. Ze wonen ten zuiden van de [[Sahara]] waar de [[nomade|nomadische]] [[Touareg|Touaregs]] wonen en ten noorden van de [[Savanne (landschap)|savanne]] waar men landbouwers aantreft. Voordat de Sahara [[woestijn]] werd zouden de Wodaabe daar gewoond hebben.
 
== Maatschappij ==
DeTot de Wodaabe teltbehoren zo'n 5045.000 mensen. Ze zijn de enige groep van de Peul die nog [[Nomaden|nomadisch]] leven. Ze zijn trots op dit nomadisch bestaan maar ontzeggen zich hierdoor wel bepaalde elementen van de moderne samenleving zoals [[onderwijs]]. Ze kennen een [[matrilineair]]e samenleving en wonen in tentenkampen. Bij het [[huwelijk]] gaat de man inwonen bij de familie van de vrouw.
Ze houden vee waaronder [[schaap|schapen]], [[geit|geiten]], [[kameel|kamelen]] maar vooral runderen zoals de [[zeboe]]. Een belangrijk element van hun economie is de [[handel (economie)|handel]] van levensmiddelen zoals melk.
The Wodaabe spreken [[Fula]] en gebruiken geen geschreven taal.
 
== Kunst ==
De Wodaabe telt zo'n 50.000 mensen. Ze zijn de enige groep van de Peul die nog nomadisch leven. Ze zijn trots op dit nomadisch bestaan maar ontzeggen zich hierdoor wel bepaalde elementen van de moderne samenleving zoals [[onderwijs]]. Ze kennen een [[matrilineair]]e samenleving en wonen in tentenkampen. Bij het huwelijk gaat de man inwonen bij de familie van de vrouw.
Door het nomadisch bestaan is de materiële [[cultuur]] van de Wodaabe vrij beperkt. Het belangrijkste element in de kunstproductie van de Wodaabe zijn de [[kalebaskalebassen]]sen. Deze worden door de vrouwen versierd met motieven die gebaseerd zijn op de oude [[tatoeage]]motieventatoeagemotieven die niet meer gebruikt worden. Deze motieven verschillen van [[clan]] tot clan en zijn daarom een uitdrukking van de identiteit van de clan. De kalabassenkalebassen dienen zowel als gebruiksvoorwerpen (bijvoorbeeld voor de handel van melk) als voor [[ritueel|rituele]] doeleinden.
 
Zo is er een exemplaar dat aan een vrouw wordt geschonken wanneer zij een dochter baart. DitDeze kalebas wordt verpakt op een kunstzinnige manier in een ''elletel'' set en naast het bed van de vrouw bewaard. Eénmaal per jaar vindt er een feest plaats (het ''worso'' feest) dat drie3 à vier4 dagen duurt en waarop de familie alle [[geboorte|geboorten]]n en [[huwelijk|huwelijken]]en van het voorbije jaar viert. Op dat ogenblik wordt de ''elletel'' set van de vrouw voor haar tent geplaatst en gaan de vrouwen elkaars sets bewonderen.
Ze houden vee waaronder [[schaap|schapen]], [[geit|geiten]], [[kameel|kamelen]] maar vooral runderen zoals de [[zeboe]]. Een belangrijk element van hun economie is de [[handel (economie)|handel]] van levensmiddelen zoals melk.
 
Er wordt bij de Wodaabe heel wat aandacht besteed aan de lichaamstooi. Het typische Peul-kapsel is [[uniseks]]. De juwelen van de vrouwen kunnen naar haar sociale status verwijzen of gewoon decoratief bedoeld zijn. Het meest bijzonder is echter de lichaamstooi van de jongemannen die zij aanbrengen voor de dansen.
==Kunst==
 
== Dans ==
Door het nomadisch bestaan is de materiële cultuur van de Wodaabe vrij beperkt. Het belangrijkste element in de kunstproductie van de Wodaabe zijn de [[kalebas]]sen. Deze worden door de vrouwen versierd met motieven die gebaseerd zijn op de oude [[tatoeage]]motieven die niet meer gebruikt worden. Deze motieven verschillen van [[clan]] tot clan en zijn daarom een uitdrukking van de identiteit van de clan. De kalabassen dienen zowel als gebruiksvoorwerpen (bijvoorbeeld voor de handel van melk) als voor rituele doeleinden.
[[Image:1997 274-24 Gerewol.jpg|thumb|left|300px|Gerewol dans, Niger 1997]]
Dans speelt een belangrijke rol in de cultuur van de Woodabe. De jongemannen worden ''sukaabe'' genoemd, letterlijk 'zij die dansen'. Deze term is van toepassing voor iedere man ouder dan 12 jaar totdat hij zelf een zoon van 12 jaar heeft. Er zijn drie belangrijke dansen met elk een specifieke lichaamstooi.
 
*De '''ruume''' heeft louter een amusementswaarde. Deze dans vindt plaats in een cirkel waarbij er een [[loflied]] over een mooi meisje gezongen wordt door een voorzanger en een [[koor. (zang)|koor]].
Zo is er een exemplaar dat aan een vrouw wordt geschonken wanneer zij een dochter baart. Dit wordt verpakt op een kunstzinnige manier in een ''elletel'' set en naast het bed van de vrouw bewaard. Eénmaal per jaar vindt er een feest plaats (het ''worso'' feest) dat drie à vier dagen duurt en waarop de familie alle [[geboorte|geboorten]] en [[huwelijk|huwelijken]] van het voorbije jaar viert. Op dat ogenblik wordt de ''elletel'' set van de vrouw voor haar tent geplaatst en gaan de vrouwen elkaars sets bewonderen.
*De '''yaake''' vestigt de aandacht op het taalgebruik en de mimiek van de danser. De nadruk ligt bij deze dans op lichamelijke schoonheid en het persoonlijke charme van de danser. De sfeer is luidruchtig en los. Voor deze dans zijn voorgeschreven attributen nodig zoals een [[lans (wapen)|lans]], een [[sabel]] en een geborduurde [[tuniek]] die de danser van zijn vriendin heeft gekregen.
*De '''geerewol''' wordt ook ''de dans van de schoonheid'' genoemd. Iedere danser heeft dezelfde maquillagegezichtsbeschildering en kostumering want de concrete fysieke [[schoonheid]] van de danser is het belangrijkste aandachtspunt. De dans is fysiek erg zwaar omdat hij vaak urenlang doorgaat.
 
Er wordt bij de Wodaabe heel wat aandacht besteed aan de lichaamstooi. Het typische Peul-kapsel is [[uniseks]]. De juwelen van de vrouwen kunnen naar haar sociale status verwijzen of gewoon decoratief bedoeld zijn. Het meest bijzonder is echter de lichaamstooi van de jongemannen die zij aanbrengen voor de dansen.
 
Deze drie dansen worden opgevoerd op de belangrijkste feest van de Wodaabe, het ''geerewol feest''. Dit feest duurt zeven dagen en vindt één maal per jaar plaats op het einde van het [[regenseizoen]]. Het wordt gevierd tussen twee bevriende clans. Het begint met de ''ruume'' dans waar lede jongens aan kunnen deelnemen. Vervolgens volgen de ''yaake'' en de ''geerewol'' waaraan enkel de mooiste jongemannen mogen deelnemen. Het geerewol feest is een belangrijke mogelijkheid voor je jonge mannen en vrouwen om elkaar te leren kennen.
==Dans==
 
De jongemannen worden ''sukaabe'' genoemd, letterlijk 'zij die dansen'. Deze term is van toepassing voor iedere man ouder dan 12 jaar totdat hij zelf een zoon van 12 jaar heeft. Er zijn drie belangrijke dansen met elk een specifieke lichaamstooi.
 
<gallery>
De ''ruume'' heeft louter een amusementswaarde. Deze dans vindt plaats in een cirkel waarbij er een [[loflied]] over een mooi meisje gezongen wordt door een voorzanger en een koor.
Image:1997 275-15 young Wodaabe women.jpg|Jonge Wodaabe vrouwen met gezichtstatoeages
Image:1997 276-22A Wodaabe fashion.jpg|Twee Wodaabe mannen
Image:1997 275-9 Gerewol.jpg|Een jonge vrouw die de schoonheid van de mannen beoordeelt op het Gerewol feest
Image:1997 277-2A Wodaabe leaving camp.jpg|Groep Woodabe onderweg
 
</gallery>
De ''yaake'' vestigt de aandacht op het taalgebruik en de mimiek van de danser. De nadruk ligt bij deze dans op lichamelijke schoonheid en het persoonlijke charme van de danser. De sfeer is luidruchtig en los. Voor deze dans zijn voorgeschreven attributen nodig zoals een [[lans (wapen)|lans]], een [[sabel]] en een geborduurde [[tuniek]] die de danser van zijn vriendin heeft gekregen.
 
De ''geerewol'' wordt ook ''de dans van de schoonheid'' genoemd. Iedere danser heeft dezelfde maquillage en kostumering want de concrete fysieke schoonheid van de danser is het belangrijkste aandachtspunt. De dans is fysiek erg zwaar omdat hij vaak urenlang doorgaat.
 
{{bron|1=
Deze drie dansen worden opgevoerd op de belangrijkste feest van de Wodaabe, het ''geerewol feest''. Dit feest duurt zeven dagen en vindt één maal per jaar plaats op het einde van het [[regenseizoen]]. Het wordt gevierd tussen twee bevriende clans. Het begint met de ''ruume'' dans waar le jongens aan kunnen deelnemen. Vervolgens volgen de ''yaake'' en de ''geerewol'' waaraan enkel de mooiste jongemannen mogen deelnemen.
*'''(nl)''' [http://www.ethesis.net/wodaabe/wodaabe_inhoud.htm Studie naar de dansen van de Woodabe]
*'''(en)''' [http://iws.ccccd.edu/mbailey/wodaabe.pdf Niger's Wodaabe: "People of the Taboo"]. ''National Geographic'', Oktober 1983
}}
 
[[Categorie:Volk in Afrika]]
[[Categorie:Niger]]
 
== Foto's en video ==
*[http://www.youtube.com/watch?v=Dm1tN3SmDWs Video over het Gerewol festival], National Geographic
*[http://www.projectexploration.org/niger2000/wodaabe_feature.htm Fotos op Projectexplorantion.org]
 
[[Categorie: Volk in Afrika]]
[[Categorie: Niger]]
 
[[en:WodaabeWoodabe]]
[[de:Wodaabe]]
[[en:Wodaabe]]
[[eo:Vodaboj]]
[[es:Bororo]]
[[fr:Wodaabe]]