Algemene gaswet: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Nieuwe formule voor berekening van druk met een concentratie. Dit kan gebruikt worden bij bijvoorbeeld hoogtestages.
Labels: Ongedaan gemaakt Visuele tekstverwerker
Regel 59:
 
Hierbij is {{Math|V}} het volume van het gas en {{Math|n}} de hoeveelheid gas in mol (= aantal moleculen gedeeld door de constante van Avogadro).
 
Indien er andere gegevens beschikbaar zijn kan je de formule voor de ideale gaswet omvormen tot:
 
'''P = c . R . T'''
 
Parameters als de grootte, de massa of de vorm van de individuele moleculen spelen hierbij, in tegenstelling tot wat men wellicht zou verwachten, geen rol. Anders gezegd: het aantal moleculen in een bepaald volume gas hangt alleen af van de druk en de temperatuur, en niet van de gassoort. De grootheid {{math|V/n}} wordt ook wel het ''molaire volume'' genoemd.
Regel 73 ⟶ 77:
 
De Franse wetenschapper [[Edme Mariotte]] (Dijon ca. 1620 - Parijs 1684) werd vroeger vaak genoemd als onafhankelijk ontdekker van dezelfde wet. Hij verrichtte experimenten samen met Hubin.<ref>McKie, Endeavor (1948) Vol.7. p148.</ref> Daartoe liet hij een speciaal door hem ontworpen proef uitvoeren om de hypothese van Boyle te bewijzen. Hij vulde een buis gedeeltelijk met kwik, sloot die af en dompelde de afgesloten buis ondersteboven onder in een beker met kwik. Vervolgens werd de buis geopend. Hierdoor nam het gasvolume toe, en halveerde de druk die te bepalen was uit het verschil in kwikhoogte in de buis en in de beker.
Mariotte publiceerde dit in 1676, een jaar nadat hij lid was geworden van de [[Académie des Sciences]], en daar [[Christiaan Huygens]] ontmoette.<ref>"Discours sur la nature de l'air", Paris 1679; "Oeuvres", Leiden 1717, Vol. 1 p149 [http://imgbase-scd-ulp.u-strasbg.fr/displayimage.php?album=518&pos=162]{{dode link|datum=augustus 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Dus vier jaar na Boyles publicatie. Mariottes publicatie kan niet als onafhankelijk worden beschouwd. Hij kende via correspondentie met de Royal Society en via Christiaan Huygens de publicaties van Boyle. Dit wordt ondersteund door het feit dat Mariotte dezelfde terminologie gebruikt als Boyle.<ref>J.P.Partington "An advanced treatise of physical chemistry" Vol. 1 Fundamental properties of gases, pagina 553 (1949).</ref> Maar Mariotte kan de terminologie ook hebben ontleend aan het boek ''Pneumatica'' van [[Heron van Alexandrië]], die al ca. 50 v.Chr. eenzelfde beeldspraak gebruikte.<ref>"Pneumatica" in "Opera", vertaald: 'Wanneer een kracht erop wordt uitgeoefend, wordt de lucht samengedrukt, en (...) valt in de lege ruimte door de druk die de deeltjes uitoefenen; maar wanneer de kracht wordt opgeheven komt de lucht terug in de oude positie door de elasticiteit van de deeltjes, zoals dat ook te zien is in hoornschaafsel en spons (τοῖς τῶν κεράτων συμβαίνει ξέσμασι και τοῖς ξηροῖς σπογγοις), dat eerst samengedrukt is en dan weer terugkomt en hetzelfde volume inneemt. Zie de Engelse vertaling [https://web.archive.org/web/20100615184504/http://www.history.rochester.edu/steam/hero/treatise.html]</ref>
 
Vergelijken we de publicatie van Boyle en die van Mariotte, dan kan worden geconcludeerd dat Boyle uit zijn series van experimenten en de discussie met Townley de hypothese poneerde dat de gasdruk omgekeerd evenredig is met het ingesloten gasvolume, en dat Mariotte deze hypothese bewees door een speciale proef hiervoor uit te voeren.