Dijk (waterkering): verschil tussen versies

[[Bestand:Wierdijk.jpg|thumb|Oude wierdijk van Wieringen. Zo'nMateriaalgebruik steileen hellingbouwwijze werdwerden in vroeger eeuwen voldoende veilig geacht]]

Een '''dijk''' is een door mensen aangelegde langegestrekte verhoging die tegenwoordig in België en Nederland vooral dienst doet als [[waterkering]] dieom het achterliggende land beschermtte beschermen tegen schade als gevolg van hoogwater en [[overstroming]]en door [[hoogwater]]. Er zijn verschillende soorten waterkerende dijken met verschillende functies en verschillende bouwwijzen. ZeNaar functie zijn ze grofweg onder te verdelen in zeewaterkerende, rivierwaterkerende en binnenwaterkerende lijnvormige [[landschapselement]]en.<ref>[https://www.rijkswaterstaat.nl/water/waterbeheer/bescherming-tegen-het-water/waterkeringen/dijken/index.aspx Website Rijkswaterstaat.nl, indeling volgens Rijkswaterstaat, bezocht 17-06-2018]</ref>

Vermoedelijk werden de eerste dijken aangelegd in [[Sumer|Soemerië]] tussen de [[Eufraat]] en [[Tigris]] en in [[Oude Egypte|Egypte]] langs de [[Nijl]], enkele millennia voor Christusde christelijke jaartelling. Ook in Amerika en China vond veral voorduizenden hetjaren begin van de moderne jaartelling algeleden dijkenbouw plaats.

In [[Mesopotamië]] ontstondenbouwde men stelsels van dijken en [[Kanaal (waterweg)|kanalen]], waardoor het mogelijk werd om over te gaan op een productievere vorm van [[landbouw]], [[irrigatielandbouw]]. Daarnaast werden dijken gebruikt om in de lente het smeltwater van de rivieren buiten de steden te houden. De dijken bestonden uit lage aarden wallen.<ref>{{aut|Somerville}} (2010), ''Great empires of the past. Empires of Ancient Mesopotamia'', Shoreline Publishing Group</ref>

In het [[oude China]] werd tijdens de [[Zhou-dynastie]] de [[Riviervlakte|overstromingsvlakte]] van de [[Gele Rivier]] gecultiveerd met dijken en drainage. Zo was men ook beter beschermd tegen overstromingen.<ref>{{Aut|Yinke}} (2011), ''Ancient Chinese inventions'', Unniversity Cambridge Press: New York</ref> De velden en [[Terras (landbouw)|terrassen]] hervormden niet alleen het landschap op grote schaal, maar ook de maatschappij. DeVoor de constructiewerkzaamheden waren zeerveel [[Kapitaalintensiteit|kapitaalintensief]]mensen nodig en vereisteneen goede voorbereiding en coördinatie van de uitvoering. Dat vereiste volgens sommige wetenschappers een grote mate van collectieve sociale organisatie. Dit stimuleerde een gecentraliseerd gezag met hiërarchische maatschappelijke verhoudingen, door {{aut|[[Karl Wittfogel|Wittfogel]]}} de [[hydraulische samenleving]] genoemd. Anderzijds werden grote bedijkingen ook binnen bestaande bestuurlijke culturen als die met een autoritair heersende vorst, in dwangarbeid of door arme bewoners uitgevoerd.

Ondanks grote geografische en culturele verschillen zijn er opmerkelijkebelangrijke overeenkomsten metin de beschavingenfunctie die laterbedijking ontstondenhad inen Amerikade manier waarop gebouwd werd. DeZo leefden bijvoorbeeld de [[Azteken]] leefden tussen 1200 en 1521 in het huidige Mexico. In de [[Vallei van Mexico]] lagen twee zoetwatermeren waarvan het water gebruikt werd voor de landbouw. Om te zorgen dat het water in de meren niet besmet raakte door zout water werden dijken gebouwd. Dankzij de dijken kondenkon het water uit de meren dus geschikt blijven voor de landbouw., De dijkenze maakten onderdeel uit van heteen agrarisch irrigatiesysteem dat gebruikt werd voor de landbouw. Naast dijken bouwden de Azteken ook [[Aquaduct (watergang)|aquaducten]] om het water naar de akkers te transporteren.<ref>{{aut|Keeth & Haynes}} (2004) ''A history of Latin America'': Volume one ancient america to 1910, Wadsworth Cencage learning</ref>

Omdat het [[zeeniveau]] sindsde hetafgelopen begin2000 van onze jaartelling metjaar zo'n 2 meter is gestegen, en omdat de [[bodemdaling]] over dezelfde periode door [[Inklinken|inklinking]] en [[Ontginning (cultuur)|ontginning]] toenam, zijn de contouren van de [[Lage Landen]] de afgelopen 2.000 jaar sterk veranderd. Naar verwachting zullen deze contouren de komende honderden jaren blijven veranderen.

Zo'n 2000 jaar geleden bestond de kust van [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] en [[België (hoofdbetekenis)|België]] uit een brede natuurlijke [[duin]]enrij, die hier en daar onderbroken werd door [[zeestraat|zeegat]]en. waardoorDaardoor stroomde zeewater het achterland in en rivierwater stroomde uit in zee uitstroomde. Achter de duinenrij lag een met [[Kreek (water)|kreken]] dooraderd [[Kwelder|schorren- en slikkenlandschap]] dat uit natte [[klei]] of [[Veen (grondsoort)|veen]] bestond. Al voor de [[Romeinse Rijk|Romeinse tijd]]vroeg hebben mensen sommigegedeelten van deze gebieden, bijvoorbeeld in [[Friesland]], in gebruik genomen door terpen en eenvoudige dijkjesdijken aan te leggen. Opgravingen uit de [[Romeinen in Nederland|Romeinse tijd]] hebben laten zien dat in de periode tussen 40 en 120 na Chr. sommige van deze dijkjes van [[klepduiker]]s waren voorzien, waarmee overtollig regenwater afgevoerd werd.<ref>[https://www.nai010.com/nl/publicaties/dijken-van-nederland/130538 Dijken van Nederland, Eric-Jan Pleijster, Cees van der Veeken], dijkgeschiedenis tot 700 (pag 106-109)</ref>

De Romeinen begonnen met de aanleg van dijken en dammen om de loop van bepaalde rivieren zo te veranderen dat ze beter bruikbaar werden voor vervoer per schip. Met [[afwatering]]skanalen werden gebieden ontwaterd en geschikt gemaakt voor landbouw. Na het vertrek van de Romeinen uit de Lage Landen zijn deze waterbouwkundige werken deels in verval geraakt. Natuurlijke processen maakten dat het schorren- en slikkenlandschap zich weer snel in haar oorspronkelijke staat kon herstellen.<ref name="Slabbinck">{{aut|Slabbinck, B., Dewolf, A., Desnijder, N. & Lauwaert, J.}} (2012). [http://www.natuurpunt.be/uploads/denatuurin/activiteiten/documenten/bijlage_x_referatenbundel_studiedag_de_kust_van_nature.pdf ''De kust van nature'': 1500 tot 2100.] Referatenbundel studiedag Oostende, 13 november 2012, VLIZ Special Publication 62 – Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ): Oostende, België. 24p.</ref> Na het vertrek van de Romeinen wisten stormen en overstromingen de sporen van hun aanwezigheid in de Lage Landen in korte tijd praktisch geheel uit.

Tussen 800 en 1250 ging het de NederlandenLage Landen economisch voor de wind waardoor de Nederlandse bevolking zich kon vertienvoudigen. De [[komgrond]]en aan de kust en langs de rivieren groeiden door slibafzetting langzaam aan. De rivier- en zeeklei kon afgegraven worden of het nieuwe aangeslibde land kon in droge perioden en bij een lage waterstand als weidegrond gebruikt worden. Daarnaast konden de komgronden ook gebruikt worden om wilgentenen of riet op te telen of om andere lucratieve activiteiten mee te ondernemen. De dijkenbouw werd in deze vroegste periode voor het grootste deel door kloosterorden georganiseerd.