Sidersaura
Sidersaura is een geslacht van plantenetende sauropode dinosauriërs, behorende tot de Diplodocoidea, dat tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Argentinië. De enige benoemde soort is Sidersaura marae.
Vondst en naamgeving bewerken
In 2012 werd bij Villa El Chocón in de Cañadón de las Campanas-vindplaats op het land van Zarza and Villoldo Henríquez skeletten gevonden van een grote sauropode. De opgravingen werden vijf jaar voortgezet, waarbij ook de grote theropode Meraxes werd ontdekt.
In 2024 werd de typesoort Sidersaura marae benoemd en beschreven door Lucas Nicolás Lerzo, Pablo Ariel Gallina, Juan Ignacio Canale, Alejandro Otero, José Luis Carballido, Sebastián Apesteguia en Peter Juraj Makovicky. De geslachtsnaam is afgeleid van het Latijn sidus, "ster", een verwijzing naar de stervormige chevrons. Overigens zou een correcte combinatie "Siderisaura" moeten hebben opgeleverd. De soortaanduiding eert Mara Ripoll welke het fossiel geprepareerd heeft samen met Jonatan Aroca, Rogelio Zapata, Christian Albornoz, Andrés Moretti en Miguel Romero. Ter ere van haar werd ook de geslachtsnaam in de vrouwelijke vorm gezet.
Het holotype, MMCh-PV 70, is een gevonden in een laag van de Huinculformatie die dateert uit het Cenomanien-Turonien. Het bestaat uit een skelet met schedel. Het omvat een hersenpan, ruggenwervels, veertien staartwervels met enkele chevrons, een linkerschouderblad, een rechterschaambeen, beide onderbenen en elementen van de voeten. Het betreft een volwassen exemplaar.
Drie paratypen werden aangewezen. MMCh-PV 236 is een tweede skelet van een volwassen individu, op twintig meter van de overige skeletten opgegraven naast het holotype van Meraxes. Het omvat een losse wervel, twee sacrale wervels, staartwervels, een rib, twee middenhandsbeenderen, een bekken en delen van beide achterpoten. In 2024 waren grote delen hiervan nog niet geprepareerd. MMCh-PV 307 is een linkerkuitbeen van een volwassen individu. MMCh-PV 309 is een ruggenwervel van een jong dier.
Beschrijving bewerken
Sidersaura is een van grootste bekende Rebbachisauridae met een geschatte lengte van achttien tot twintig meter en een gewicht van vijftien ton. Het linkerdijbeen van het holotype heeft een lengte van 155 centimeter, een record voor de groep.
Verschillende opvallende kenmerken zijn vastgesteld. Er is een foramen frontoparietale net als bij de Dicraeosauridae. Er zijn minstens veertien staartwervels waarbij de wervelbogen dichter bij de voorrand staan en die een lengtetrog op de onderzijde hebben. Dat zijn kenmerken die tot nu toe als synapomorfieën van de Titanosauria werden aangemerkt. Het hielbeen heeft een zeer basale vorm met een halvemaanvormig profiel. De chevrons hebben ieder twee reeksen uitsteeksels in een sterpatroon, waarnaar de naam verwijst. Dit komt overeen met de bouw bij het onbenoemde specimen MMCh-PV 47 uit de Candelerosformation (Cenomanien) dat eerder als een titanosauriër werd beschreven.
Fylogenie bewerken
Sidersaura werd in de Rebbachisauridae geplaatst als het zustertaxon van Itapeuasaurus in een clade die ook Zapalasaurus omvat. Deze soorten zouden niet nauw verwant zijn aan Limaysaurus en Cathartesaura, de twee andere rebbachisauriden die uit de Huinculformatie bekend zijn. Alle leden van de groep stierven kennelijk aan het eind van het Turonien uit.
Het volgende cladogram toont de positie in de evolutionaire stamboom volgens het beschrijvende artikel.
| Diplodocoidea |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur bewerken
- Lerzo, Lucas Nicolás; Gallina, Pablo Ariel; Canale, Juan Ignacio; Otero, Alejandro; Carballido, José Luis; Apesteguía, Sebastián; Makovicky & Peter Juraj. 2024. "The last of the oldies: a basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Patagonia, Argentina". Historical Biology: 1–26. DOI:10.1080/08912963.2023.2297914