Robert-Jan Smits

Dit artikel komt mogelijk voor verwijdering in aanmerking.

Het overleg hierover wordt gevoerd op deze discussiepagina. Iedereen is welkom daaraan bij te dragen.
Zie voor meer informatie: Waarom staat mijn artikel op de beoordelingslijst. Voel je vrij het artikel te bewerken.
Haal de pagina echter niet leeg en verwijder deze boodschap niet voordat de discussie gesloten is.

Robert-Jan Smits (Waalwijk, 1958) is sinds mei 2019 voorzitter van het College van Bestuur van de Technische Universiteit Eindhoven. In 2023 werd herbenoemd voor een tweede termijn. Voor die tijd was Smits directeur-generaal Research and Innovation bij de Europese Commissie.

Smits wordt gezien als een van de architecten van het grootschalige onderzoek- en ontwikkelingsprogramma Horizon 2020. Dit was tussen 2014 en 2020 een subsidieprogramma met een budget van bijna 80 miljard om onderzoek en innovatie binnen de EU te stimuleren.

Daarnaast staat Smits bekend om zijn sleutelrol bij de realisatie van Het Europese Plan S, dat ervoor moest zorgen dat alle publiekelijk gefinancierde wetenschappelijke publicaties beschikbaar zijn in Open Access.

Opleiding en vroege carrière

Smits werd in 1958 in Waalwijk geboren. Hij studeerde aan de Universiteit Utrecht, het Graduate Institute of International and Development Studies in Zwitserland en de Fletcher School of Law & Diplomacy in de Verenigde Staten.

Na zijn studie werkte Smits van 1985 tot 1989 voor het Ministerie van Economische Zaken. Hij vertrok in 1989 om bij de Europese Commissie te gaan werken.

Europese Commissie

Van juli 2010 tot februari 2018 was Smits directeur-generaal Research and Innovation (RTD) bij de Europese Commissie. Als directeur-generaal was hij verantwoordelijk voor het vaststellen en uitvoeren van het EU-beleid en de programma's op het gebied van onderzoek en innovatie.

Smits als directeur-generaal Research and Innovation bij de Europese Commissie

Smits wordt beschouwd als een van de belangrijkste architecten van Horizon 2020, een EU-programma voor onderzoek en innovatie dat tussen 2014 en 2020 80 miljard euro aan financiering bood. Dit programma werd opgevolgd door Horizon Europe (95 miljard budget). Smits speelde een belangrijke rol bij de vormgeving van Horizon Europe.

Daarnaast was Smits nauw betrokken bij de ontwikkeling van de European Research Council (ERC), de Europese Onderzoeksruimte (ERA) en het European Strategy Forum on Research Infrastructures.

Plan S en Open Access

In 2018, zijn laatste jaar in Brussel, was Smits Open Access Envoy van de Europese Commissie. Hij moest ervoor zorgen dat academische publicaties die voortkomen uit publiek gefinancierd onderzoek breed beschikbaar en toegankelijk zouden zijn via Open Access. Later dat jaar mondde dat uit in Plan S (Shock). Kort samengevat wilde Smit met Plan S dat onderzoek gefinancierd met publiek geld direct beschikbaar wordt gesteld, zonder betaalmuur en zonder embargo. In 2022 publiceerde hij samen met Rachel Pells het boek ‘Plan S: Science, Shock, Solution’.

In een interview vertelt Smits waarom hij open access zo belangrijk vindt: ‘Open access stimuleert innovatie. Het direct vrijgeven van publicaties en data rond covid-19 bewijst dat: het heeft enorm geholpen om snel vaccins en behandelingen te ontwikkelen. Daarnaast hebben we bijvoorbeeld een verantwoordelijkheid richting ontwikkelingslanden, die een kenniseconomie moeten kunnen opbouwen.’

Robert-Jan Smits (tweede van rechts) tijdens een persconferentie van de European Cooperation in Science and Technology (COST)

Inmiddels is Plan S breed gedragen. Elf nationale financieringsinstanties in Europa – onder wie de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) - die gezamenlijk €7,6 miljard aan onderzoekssubsidies per jaar uitgeven, hebben Plan S ondertekend.

Collegevoorzitter TU/e

Als collegevoorzitter van de TU/e zet Smits vanaf de start in op samenwerkingen van zijn universiteit met industriële partners. Hij zegt daarover: ‘Dat is goed voor onze onderzoekers en studenten, voor het bedrijfsleven, én voor de samenleving. Want dankzij die samenwerking, kan het onderzoek dat hier gedaan wordt, sneller naar de maatschappij gebracht worden.’

In mei 2024 tekende hij namens de TU/e een samenwerkingsovereenkomst met ASML. Het is met 80 miljoen euro een van de grootste industrie-academia-samenwerking ooit van de Eindhovense universiteit.

Smits zette verder in op de bundeling van krachten binnen het onderzoek op multidisciplinaire thema’s. Onder zijn leiding kwamen er instituten op gebied van Artificial Intelligence (EAISI), hernieuwbare energie (EIRES), en quantum en fotonica (Eindhoven Hendrik Casimir Instituut).

Akademiepenning KNAW

In 2016 ontving Smits de Akademiepenning van de KNAW. Deze onderscheiding gaat naar een persoon die zich in Nederland zeer verdienstelijk heeft gemaakt voor (de bloei van) de wetenschap in de ruimste zin.

Juryvoorzitter Ben Feringa over Smits: 'Robert-Jan Smits zet zich al zijn hele carrière op unieke wijze in voor het Europese onderzoekslandschap. Hij is een soort verkeersregelaar op het kruispunt van vier wegen: de Nederlandse wetenschap, de Europese wetenschap, de Nederlandse politiek en de Europese politiek.'

Controverse rond werving vrouwelijke wetenschappers

In juli 2019, vlak na de start van Smits als voorzitter bij de TU/e, introduceerde het bestuur van de universiteit een nieuw personeelsbeleid gericht op het aantrekken van meer vrouwelijke wetenschappers. In dit programma werden vacatures in de eerste zes maanden van werving alleen open gesteld voor vrouwelijke wetenschappers.

Dit Irène Curie Fellowship-programma zorgde voor een brede discussie en leidde tot een zaak bij het College voor de Rechten van de Mens. Dit instituut oordeelde dat de TU/e het programma na enkele aanpassingen mocht voortzetten. Bij de vijfjaar-evaluatie bleek dat de universiteit dankzij het programma een verschuiving had gerealiseerd qua instroom: van 30 procent vrouw en 70 procent man voor het programma naar een gelijke verdeling van 50-50.

De Eindhovense universiteit kreeg in 2021 de LNVH-Penning van het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH) voor het programma.

Overige onderscheidingen

Honorary degree van de University of Edinburgh (2016)
Lifetime achievements award van EuroScience (2016)
Excellence in Global Science award in Zuid-Afrika (2017)
Honorary member van Academia Europaea (2018)
Nature's 10 (2018)
Erepenning van KU Leuven (2018)