Provinciale Bibliotheek en Archief Brugge

De Provinciale Bibliotheek en Archief van West-Vlaanderen, met de roepnaam Provinciale Bibliotheek Tolhuis (PBT), is een openbare instelling die deel uitmaakt van het provinciaal bestuur van West-Vlaanderen, gelegen in Brugge. Het is gevestigd in het voormalige Tolhuis op het Jan van Eyckplein.

Ontstaan bewerken

Brugge is een stad van bibliotheken en archieven, met een traditie die teruggaat tot in de middeleeuwen. Heel wat schitterend documentair materiaal is te vinden in de bewaarbibliotheken. De Provinciale Bibliotheek Tolhuis (PBT) neemt binnen die groep een aparte plaats in.

De PBT werd in 1963 opgericht door het provinciebestuur met als doel een fonds uit te bouwen met publicaties en documentatie over de provincie West-Vlaanderen en de West-Vlamingen. Het is zowel een bibliotheek geworden, met boeken, brochures en ander drukwerk waarbij het hoofdaccent op West-Vlaanderen ligt, als een archief met heel wat fondsen die er in werden gedeponeerd en die onder meer betrekking hebben op de geschiedenis van Brugge (fonds English - Duclos), Stijn Streuvels, de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, enz.

De bibliotheek bevond zich aanvankelijk in een herenhuis in de Zilverstraat, waar ook de dienst Cultuur van de provincie gevestigd was. Ze verhuisde mee, begin jaren 1970, naar het provinciaal dienstgebouw 'Boeverbos' in Sint-Andries. In de jaren 1980 verwierf de provincie het 'Tolhuis' op het Jan van Eyckplein, het vroegere gebouw van de Brugse stadsbibliotheek, en bracht er de bibliotheek en de archivalische documentatie in onder. Men vindt er onder meer de meest uitgebreide collectie van lopende West-Vlaamse tijdschriften over lokale geschiedenis en heemkunde.

Het fonds bewerken

Dit groeide uit tot een aanzienlijk fonds met een schat aan informatie over West-Vlaanderen en de West-Vlaamse gemeenten. De collectie bevat ruim 25.000 boeken, en een uitzonderlijke collectie van meer dan 30.000 brochures en kleine uitgaven. De PBT heeft ook als opdracht de West-Vlaamse tijdschriften te verzamelen. Deze reeks bevat ruim 2.500 titels. Alle actieve reeksen worden verder gevolgd. Ook de West-Vlaamse weekbladen worden verzameld en gedigitaliseerd of gemicrofilmeerd.

De collectie bevat ook het persoonlijk archief van een aantal prominente West-Vlamingen, zoals James Weale, Adolf Duclos, Michiel English en Stijn Streuvels.

Naast de papieren dragers bewaart de PBT ook grammofoonplaten, videocassettes, cd’s en dvd’s.

Alle bewaard materiaal is raadpleegbaar voor historici, heemkundigen, studenten en belangstellenden. De catalogus is beschikbaar via internet op de website van de bibliotheek.

Beeldmateriaal bewerken

Het fonds geschreven bronnen is aangevuld met een uitgebreide collectie beeldmateriaal dat tot de belangrijkste openbare fondsen in Brugge mag worden gerekend. Men vindt er foto’s, prentkaarten, porseleinkaarten, (glas)negatieven, dia’s, gravures, lithografieën, affiches, kaarten, plannen, en bouwtekeningen.

Verschillende belangrijke collecties behoren tot het fonds:

het fonds Alexis Verbouwe, dat een belangrijk deel van zijn verzameling bevat. Verbouwe is bekend voor zijn uitgaven van iconografieën, waaronder deze van de arrondissementen Veurne, Ieper en Oostende.
de indrukwekkende fotocollectie van Stijn Streuvels, met interessante beelden van het sociale en literaire leven in (West-)Vlaanderen
de collectie van Luc Schepens, de eerste bibliothecaris, die heel wat opzoekingswerk deed over de Eerste Wereldoorlog en een aanzienlijke collectie foto’s bijeenbracht van die bewogen periode.
Het wetenschappelijke werk van Luc Devliegher, die de tiendelige reeks Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen publiceerde in opdracht van het provinciebestuur, leidde tot het opbouwen van een fotocollectie over het monumentale erfgoed in de provincie.
Uit de nalatenschap van Baron van der Elst verwierf de Provinciale Bibliotheek een reeks van 2895 dia’s over West-Vlaanderen.

Om deze waardevolle collectie beeldmateriaal toegankelijk te maken voor een breed publiek, is de PBT in 2006 gestart met de beeldbank West-Vlaanderen (https://web.archive.org/web/20160706225759/http://www.beeldbankwest-vlaanderen.be/).

Literatuur bewerken

Bart SCHOTTE, 'De Provinciale Bibliotheek Tolhuis. Een huis van papier', in: In de Steigers, 14 (2007), p. 75-77.
Jeroen CORNILLY & Bart SCHOTTE (red.), '50 jaar Westflandrica', in: In de Steigers, 22 (2015), p. 79-114.
Jeroen CORNILLY (red.), Westflandrica 28.468. Over de collectie van de Provinciale Bibliotheek West-Vlaanderen, Brugge, 215, 544 p.
Luc DEVLIEGHER, 'Bij het vijftigjarig (?) bestaan van de Provinciale Bibliotheek West-Vlaanderen', in: Biekorf, 116 (2016), p. 84-96.

Zie ook bewerken

Lijst van bibliotheken in Brugge