Overleg gebruiker:Arjan Drost/Kladblok

Van Lier is een Nederlands schoenenmerk voor mannen dat sinds 1815 bestaat. Het van origine familiebedrijf begon in en rond het Brabantse Loon op Zand en wordt sinds 1991 gerund door Drs. Geert Van Spaendonck.

Geschiedenis

De begindagen van Van Lier volgen in eerste instantie een veel gezien patroon van schoenmakers in Nederland, specifieker in het Brabantse Loon op Zand en die van de Langstraat in het bijzonder; een ondernemende boer maakt de overstap naar schoenmaker [1]. Deels noodgedwongen door slechte oogsten en deels vrijwillig door de relatief goede opbrengsten van schoenen door de vrije marktwerking - die in tegenstelling tot de steden waar de gildes de dienst uitmaakten - op het platte land wel mogelijk was. Het belang van deze schoenmakers voor de regio wordt door de toevoeging van drie schoenmakershamers in het wapen van Loon op Zand weergegeven.

De Geboorte van Goyert van Lier

In 1787 werd van Goyert van Lier geboren, de jongste zoon van Jan van Lier en Antonetta van Iersel. In 1815 verhuist Goyert van Lier van Kraanven naar het dorp Loon op Zand. Daar trouwde hij in 1815 met Adriaantje van Riel. In de trouwakte staat als beroep ‘schoenmaker’. Daarnaast liet Goyert van Lier zich inschrijven als ‘schoenmakersknecht’ in het register van patentschuldigen – een 19e eeuwse belasting op beroepen en bedrijven. Door jaarlijks patentbelasting te betalen, kreeg Goyert van Lier toestemming om een zelfstandig beroep of bedrijf uit te oefenen en werd daarmee de affichering van Van Lier, Since 1815 gerechtvaardigd.

Mechanisatie

In Kaatsheuvel werden rond 1860 de eerste stikmachines aangetroffen. Deze waren nog handmatig en niet op stoom. Uiteraard ging ook bij Van Lier de technologische ontwikkeling gepaard met angst om banenverlies.

Oorlogen

Dankzij de grote Europese oorlogen zoals de Frans-Duitse Oorlog nam de vraag naar (soldaten)laarzen toe. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 bleef Nederland neutraal en lagen er goede jaren in het verschiet voor de Nederlandse schoenindustrie. Het Centraal Magazijn van Militaire Kleding en Uitrusting Amsterdam in de Conradstraat bestelde honderden paren tegelijk. Toen in 1919 de oorlog afliep kwam er een eind aan de hoogtij dagen.

Ondanks de magere tijd ging de mechanisering door. In 1920 telde de gemeente Loon op Zand vele schoenfabrieken [2]. Het was daarmee de meest geïndustrialiseerde plattelandsgemeente in Noord-Brabant.

Crisis

De crisis sloeg toe in de schoenmakersbranche. Teruglopende vraag en grote investeringen in machines maakten dat er veel ontslagen vielen en maar weinig schoenmakers het hoofd boven water hielden.

De overheid schoot de armlastige schoenmakers te hulp door het protectionisme voor de schoenenbranche in het leven te roepen. Het zogenaamde ‘Schoenenwetje’ trad in juni 1923 in werking en beperkte de import van buitenlandse schoenen. In dat jaar schafte toenmalig mede-eigenaar Goyke van Lier een aantal grote machines aan ter vervanging van het arbeidsintensieve handwerk en breidde tegelijkertijd het aantal arbeiders in de werkplaats uit. Deze werkplaats bouwde hij om tot een machinale fabriek van zo’n driehonderd vierkante meter. Hierdoor steeg de jaarproductie van 3000 naar 6000 stuks, dat was toen de productie van een middelgroot bedrijf.

Een nieuw tijdperk

Goyke van Lier overlijdt in 1931, zijn broer Willem van Lier volgt hem een jaar later. Van Lier groeit en heeft inmiddels 55 arbeiders in dienst en heeft een jaarproductie van vijftigduizend paar. De zonen van Goyke; Johannes (Jan, Jacobus (Jac) en Henricus (Harrie) werden als eigenaren van de Van Lier firma benoemd. De vierde zoon, Adrianus, was destijds nog niet volwassen en zou later worden benoemd.

Doordat buitenlandse bedrijven zich in Nederland vestigde om het protectionisme te omzeilen en de crisis nog steeds aanhield wist de directie van Van Lier dat alleen door schaalvergroting overleefd kon worden. De winkelprijzen van schoeisel was al enkelen tientallen procenten gedaald en dus moest de kostprijs omlaag op straffe van een faillissement. Daarom werd er een plan gesmeed om een nieuwe fabriek te bouwen.

De Tweede wereldoorlog

Van Lier had aanvankelijk het ‘geluk’ dat het open mocht blijven tijdens de Tweede Wereldoorlog, dit in tegenstelling tot vele andere bedrijven in de regio, maar Van Lier werd desalniettemin geconfisqueerd. Ondanks dat de productie op volle toeren draaide in het begin, liep deze al snel terug door een schaarste aan leder en andere grondstoffen. Zodoende halveerde de productie.

De continuïteit

Hoewel het bedrijf stabiel draaide bleef het zaak alert te zijn, zeker door de aanhoudende druk vanuit het buitenland. Directeur Jan van Lier was zich daarvan bewust. Daarnaast was er nog een andere risico dat de continuïteit van het bedrijf in gevaar kon brengen: wie zouden Jan en Jos van Lier aflossen?

Na het plotselinge overlijden van Harrie en de uitkoop van Jac was er een externe vertegenwoordiger aangetrokken, meneer Hanselaar. Daarnaast heeft men een neef, Jef van Lier, in het bedrijf gehaald om hem voor te bereiden op het directeurschap. Toen Jan van Lier ook nog met gezondheidsklachten te kampen kreeg werd de urgentie om een opvolger te vinden groter. En toen kwam Peter van Lier in zicht, de zoon van Jan van Lier. Afgekeurd voor militair dienst na een ernstig voetbalongeluk is Peter aan de universiteit van Bristol gaan studeren. Hier volgende hij een managementopleiding. Zodoende werden zowel Jef en Peter van Lier klaargestoomd om in 1962 het bedrijf over te nemen.

Concurrentie uit het buitenland

Door de E.E.G. kregen steeds meer productiebedrijven te maken met concurrentie uit de lagelonenlanden en volgde er een aanzienlijke faillissementsronde in met name de Tilburgse textielindustrie [3]. Echter de schoenenbranche bleef niet lang buiten schot en vanaf omstreeks 1960 begonnen de eerste schoenfabrieken te sluiten. Jef en Peter hebben toen in overleg met hun accountant en fiscalist besloten de fabriek onder te brengen in een nieuwe productiemaatschappij die door Peter en Jef werd overgenomen. Daarmee werd Van Lier een bedrijf met een klein aandeelhouderschap, namelijk die van de twee directeuren Jef en Peter. De rest van de familie werd deelgenoten van een holding waarvan Jan van Lier de zakelijke familiebelangen behartigde. Zo werd de N.V. een B.V.

Peter en Jef begonnen rond hun vijftigste levensjaar na te denken over opvolging. Zij hadden ruim 20 jaar Van Lier geleid, nu er opnieuw grote marketingplannen ontvouwd moesten worden en er vernieuwingen in de productiemethode nodig waren rees de vraag of zij wel de aangewezen personen waren. Bedrijfsopvolging ontbrak. Dat resulteerde in een onzekere tijd aan waarin alle scenario’s doorlopen zijn. Van risicodragend kapitaal aantrekken, zelf een directie van buiten benoemen of een management buy-out. Uiteindelijk het was Drs. Geert Van Spaendonck die het bedrijf in 1991 overnam.

Verkooppunten

Naast de reguliere retailers die een selectie van het assortiment van Van Lier verkopen zijn er een aantal Van Lier conceptstores welke afgestemd zijn op de betreffende stad.

Amsterdam Heiligeweg

Arnhem Ketelstraat

Breda Eindstraat

Den Haag Hoogstraat

Eindhoven Rechtestraat

Groningen Herestraat

Haarlem Grote Houtstraat

Maastricht Maastrichterbrugstraat

Nijmegen Broerstraat

Rotterdam Coolsingel

Utrecht Choorstraat

Sluis Oude Kerkstraat

Externe link

• Officiële website Van Lier

Bronnen

• Jan van Iersel en Jan Vera, Straet & Vaert 2007.
• Online overzicht Straet & Vaert
• RAT, archiefnr 783, inv.nr. 572, Verslag van de toestand van de gemeente 1921 en inv.nr. 573, Verslag van de gemeente 1922.
• Fabricage van verschillen : mannenwerk, vrouwenwerk in de Nederlandse industrie (1850-1940), pagina 135 – Gertjan de Groot. ISBN: 9052600112 9789052600116
• Ondernemers verbonden: 100 jaar centrale ondernemersorganisaties in Nederland, Jan Bruggeman, A. J. W. Camijn. ISBN: 9066112964 9789066112964