Overleg:Stollingsgesteente/Onderbouwing

Deze onderbouwingspagina dient als werkplaats om artikelen stollingsgesteente, dieptegesteente en uitvloeiingsgesteente uit te breiden.

Overlap met andere onderwerpen

• Onderwerp stollingsgesteente beslaat twee grote deelonderwerpen: dieptegesteente en uitvloeiingsgesteente. Nadruk dient bij het hoofdartikel te liggen zodat de lezer op de centrale plek de belangrijkste algemene informatie vindt. De twee nevenartikelen kunnen dieper op classificatie en vorming ingaan. Enige overlap is onontkoombaar.
• Er bestaat overlap tussen Sedimentair gesteente en subartikel uitvloeiingsgesteente.
• Er bestaat overlap tussen magma (gesteente) en subartikel dieptegesteente, en tussen lava en uitvloeiingsgesteente.
• Subonderwerp uitvloeiingsgesteente valt ook onder vulkanisch gesteente.
• Er bestaat overlap met artikelen over processen en voorkomen: vulkanisme, intrusie.
• Er bestaat overlap met geologie, meer specifiek petrologie. Deze artikelen zouden zich vnl. moeten richten op bestudering van stollingsgesteente en daarbij gebruikte methoden.

Structuur

Wat de bronnen behandelen

• Press e.a. (2003) heeft een hoofdstuk (5e) "Igneous rocks: solids from melts". Dit bevat de volgende onderwerpen:
  • How Do Igneous Rocks Differ from One Another? (soorten)
  • How Do Magmas Form? (vorming, geologische achtergrond)
  • Where Do Magmas Form? (geologische achtergrond)
  • Magmatic Differentiation (vorming, geologische/thermodynamische achtergrond)
  • Forms of Magmatic Intrusions (voorkomen)
  • Igneous Activity and Plate Tectonics (geologische achtergrond, vorming)
  • Het 6e hoofdstuk "Volcanism" heeft daarnaast een sectie "volcanic deposits". (soorten)

• Tarbuck & Lutgens (1999) hebben ook een hoofdstuk (3) "Igneous rocks", dat de volgende secties bevat:
  • Crystallization of Magma (vorming)
  • Igneous textures (eigenschappen)
  • Igneous compositions (soorten)
  • Naming Igneous rocks (soorten, classificatie)
  • Plate tectonics and igneous rocks (geologische achtergrond, vorming)

• Winter (2001) heeft de volgende hoofdstukken gewijd aan Igneous petrology:

1. Some Fundamental Concepts (inleiding)
2. Classification and Nomenclature of Igneous Rocks (soorten)
3. Textures of Igneous Rocks (soorten, eigenschappen)
4. Igneous Structures and Field Relationships (voorkomen)
5. An Introduction to Thermodynamics (thermodynamische achtergrond)
6. The Phase Rule and One- and Two-Component Systems (thermodynamische achtergrond)
7. Systems with More than Two Components (thermodynamische achtergrond)
8. Chemical Petrology I: Major and Minor Elements (eigenschappen)
9. Chemical Petrology II: Trace Elements and Isotopes (eigenschappen)
10. Generation of Basaltic Magmas (vorming)
11. Diversification of Magmas (vorming, thermodynamische achtergrond)
12. Layered Mafic Intrusions (voorkomen, geologische achtergrond)
13. Mid-Ocean Ridge Volcanism (voorkomen, geologische achtergrond)
14. Oceanic Intraplate Volcanism (voorkomen, geologische achtergrond)
15. Continental Flood Basalts (voorkomen, geologische achtergrond)
16. Subduction-Related Igneous Activity Part I: Island Arcs (voorkomen, geologische achtergrond)
17. Subduction-Related Igneous Activity Part II: Continental Arcs (voorkomen, geologische achtergrond)
18. Granitoid Rocks (voorkomen, geologische achtergrond)
19. Continental Alkaline Magmatism (voorkomen, geologische achtergrond)
20. Anorthosites (voorkomen, geologische achtergrond)

• Philpotts heeft de volgende hoofdstukken over Igneous petrology:

1. Physical properties of magma (eigenschappen)
2. Intrusion of magma (vorming)
3. Forms of igneous bodies (soorten, voorkomen)
4. Cooling of igneous bodies (vorming)
5. Classification of Igneous rocks (classificatie, soorten)
6. Introduction to thermodynamics (thermodynamische achtergrond)
7. Free energy and phase equilibrium (thermodynamische achtergrond)
8. thermodynamics of solutions (thermodynamische achtergrond)
9. Phase equilibria in igneous systems (thermodynamische achtergrond)
10. Effects of volatiles on melt equilibria (thermodynamische achtergrond, vorming)
11. Crystal growth (vorming)
12. Magmatic processes (geologische achtergrond)
13. Igneous rock associations (soorten, voorkomen)

• Blatt e.a. (2006) hebben de volgende hoofdstukken over igneous rocks:

1. Introduction to Igneous Environments (inleiding, vorming)
2. Minerals and Their Textural Relations in Igneous Rocks (eigenschappen)
3. Chemistry, Physics, and Classification of Igneous Rocks (eigenschappen, classificatie)
4. Volcanism (vorming)
5. Origin of Magmas Through Melting of the Mantle and Crust (vorming, geologische achtergrond)
6. Crystallization of Magmas (vorming, thermodynamische achtergrond)
7. Petrology of the Mantle (geologische achtergrond)
8. Igneous Rocks of the Oceanic Lithosphere (voorkomen, geologische achtergrond)
9. Igneous Rocks of Convergent Margins (voorkomen, geologische achtergrond)
10. Igneous Rocks of Continental Lithosphere (voorkomen, geologische achtergrond)

• Best (2003) heeft de volgende hoofdstukken over Igneous petrology:

1. Fundamental concepts (energy, heat flow & pressure inside the Earth; rock properties, methods to study rocks) (geologische achtergrond, eigenschappen, bestudering)
2. Composition and classification of magmatic rocks (eigenschappen, classificatie)
3. Thermodynamics and kinetics: an introduction (thermodynamische achtergrond)
4. Silicate melts and volatile fluids in magma systems (geologische achtergrond, thermodynamische achtergrond)
5. Crystal-melt equilibria in magmatic systems (thermodynamische achtergrond, vorming)
6. Chemical dynamics of melts and crystals (thermodynamische achtergrond, vorming)
7. Kinetic paths and fabric of magmatic rocks (thermodynamische achtergrond, vorming)
8. Physical and thermal dynamics of bodies of magma (thermodynamische achtergrond, voorkomen)
9. Magma ascent and emplacement: field relations of intrusions (voorkomen)
10. Magma extrusion: field relations of volcanic rock bodies (voorkomen, geologische achtergrond)
11. generation of magma (vorming, geologische achtergrond)
12. differentiation of magmas (vorming)
13. magmatic petrotectonic associations (vorming, geologische achtergrond)

• McBirney (2007) heeft de volgende hoofdstukken:

1. The Earth and Its Magmatism (geologische achtergrond)
2. Magmas and Igneous Rocks (voorkomen, eigenschappen)
3. Crystal-Liquid Relations (vorming, thermodynamische achtergrond)
4. Igneous Minerals and Their Textures (eigenschappen)
5. Magmatic Differentiation: Mechanisms and Effects (vorming)
6. Magmatic Differentiation: Basic Intrusions (vorming, voorkomen)
7. Basalts and Magma Series (soorten, voorkomen, geologische achtergrond)
8. Oceanic Magmatism and Flood Basalts (soorten, voorkomen, geologische achtergrond)
9. Magmatism at Convergent PlateBoundaries (soorten, voorkomen, geologische achtergrond)
10. Granitic Plutons and Siliceous Ignimbrites (soorten, voorkomen, geologische achtergrond)
11. Magmatism ofthe Continental Interiors (soorten, voorkomen, geologische achtergrond)

Analyse

De twee algemene bronnen (Tarbuck & Lutgens (1999) en Best e.a. (2003)) geven geen complete of compacte structuur. De structuur van de overige bronnen verschilt. De volgende soorten onderwerpen worden besproken:

• Inleidende informatie
• Eigenschappen
  • Mineralogie
  • Textuur
  • Elementen, spoorelementen, isotopen
  • Fysische eigenschappen
• Soorten, classificaties
• Bestudering
• Voorkomen
• Vorming
  • Ontstaan van magma
  • magmadifferentiatie
  • stolling, kristallisatie
• Thermodynamische achtergrond
• Geologische achtergrond

Waarbij de volgorde van behandeling als volgt is:

• Winter: soorten, eigenschappen (fysisch), voorkomen (lichamen), thermodynamische achtergrond, eigenschappen (chemisch), geologische achtergrond & voorkomen
• Best: eigenschappen, classificatie, thermodynamische achtergrond, vorming, voorkomen (lichamen),
• Philpotts: eigenschappen, vorming & voorkomen (lichamen), classificatie, thermodynamische achtergrond, vorming, geologische achtergrond & voorkomen
• Blatt e.a.: vorming (lichamen), eigenschappen, classificatie, vorming (vulkanisme), geologische achtergrond, thermodynamische achtergrond, geologische achtergrond & voorkomen
• McBirney: geologische achtergrond, voorkomen & soorten, thermodynamische achtergrond, eigenschappen (fysisch), vorming, geologische achtergrond & voorkomen

De eerste drie handboeken beginnen met eigenschappen, soorten en classificatie. Blatt e.a. behandelen eerst de vorming van intrusies, maar houden verder ongeveer dezelfde structuur aan. McBirney is het enige werk dat echt afwijkt, hoewel ook hierin na de geologische achtergrond eerst een het voorkomen en soorten behandeld worden. De structuur van McBirney lijkt me lezersvriendelijker, de omgekeerde situatie is wetenschappelijker. In een encyclopedie zouden we voor het eerste moeten kiezen, dus eerst de geologische achtergrond, daarna de eigenschappen en soorten. Echter, het terugkomen op andere aspecten van het ontstaan, is in de kleine ruimte die een encyclopedisch artikel biedt ook verwarrend. Daarom toch liever de geologische achtergrond bij de vorming gezet.

Inhoud

Petrologische artikelen

Het hoofdartikel stollingsgesteente zou de volgende structuur kunnen hebben:

1. voorkomen (optiek: structurele geologie)
   • doorverwijzing naar hoofdartikel intrusie
   • Bronnen: Press e.a. (Forms of Magmatic Intrusions); Winter (Igneous Structures and Field Relationships; Mid-Ocean Ridge Volcanism t/m Anorthosites); Philpotts (Forms of igneous bodies); Best (Physical and thermal dynamics of bodies of magma; Magma ascent and emplacement: field relations of intrusions; Magma extrusion: field relations of volcanic rock bodies)
2. eigenschappen (fysisch), bestudering (optiek: petrologie)
   • doorverwijzing naar hoofdartikel petrologie
   • Bronnen: Press e.a. (How Do Igneous Rocks Differ from One Another?); Winter (hoodfstukken 8 & 9); Best (Fundamental concepts)
   1. textuur
      • Bronnen: Tarbuck & Lutgens (Igneous textures); Winter (Textures of Igneous Rocks); Blatt e.a. (Minerals and Their Textural Relations in Igneous Rocks); McBirney (Igneous Minerals and Their Textures)
   2. compositie (?)
      • Bronnen: Tarbuck & Lutgens (Igneous compositions); Best (Composition and classification of magmatic rocks)
3. soorten en classificatie (optiek: petrologie)
   • hoofdartikeldoorverwijzing naar dieptegesteente en vulkanisch gesteente
   • Bronnen: Press e.a. (How Do Igneous Rocks Differ from One Another?); Tarbuck & Lutgens (Igneous compositions; Naming Igneous rocks); Winter (Classification and Nomenclature of Igneous Rocks); Philpotts (Classification of Igneous rocks); Blatt e.a. (Chemistry, Physics, and Classification of Igneous Rocks); Best (Composition and classification of magmatic rocks)
4. vorming (optiek: petrologie)
   • zie ook-constructie met: magma (gesteente), magmatisme, intrusie
   1. geologische achtergrond & voorkomen (optiek: algemene geologie; hoofdartikel: intrusie)
      • Bronnen: Press e.a. (How do magmas form; Where do magmas form); Tarbuck & Lutgens (Plate tectonics and igneous rocks); Blatt e.a. (Introduction to Igneous Environments; Origin of Magmas Through Melting of the Mantle and Crust; laatste drie hoofdstukken); Best (generation of magma; magmatic petrotectonic associations); McBirney (vnl: The Earth and Its Magmatism)
   2. thermodynamische achtergrond (optiek: thermodynamica & petrologie)
      • Bronnen: Winter (hoofdstukken 5 t/m 7); Philpotts (hoofdstukken 6 /m 10); Best (Thermodynamics and kinetics: an introduction)
   3. Magmadifferentiatie
      • verwijzing naar hoofdartikel magmadifferentiatie
      • Bronnen: Press e.a. (Magmatic Differentiation); Winter (Diversification of Magmas); Philpotts (Magmatic processes); Blatt e.a. (Origin of Magmas Through Melting of the Mantle and Crust); Best (differentiation of magmas); McBirney (Magmatic Differentiation: Mechanisms and Effects; Magmatic Differentiation: Basic Intrusions)
   4. kristallisatie (optiek: petrologie)
      • Bronnen: Tarbuck & Lutgens (Crystallization of Magma); Philpotts (Crystal growth); Blatt e.a. (Crystallization of Magmas); McBirney (Crystal-Liquid Relations)
5. soorten voorkomens (optiek: algemene geologie)
   • Eventueel doorverwijzing naar subartikelen (dieptegesteente m.n.)
   • Bronnen: Winter (hoofdstukken 12 t/m 20); Philpotts (Igneous rock associations); Blatt e.a. (hoofdstukken 7 t/m 10); McBirney (hoofdstukken 7 t/m 11)
6. Externe onderwerpen (andere optieken)

Het subartikel dieptegesteente zou de volgende structuur kunnen hebben:

• duidelijke doorverwijzing naar stollingsgesteente als hoofdartikel
• geologische achtergrond
• eigenschappen (fysisch), bestudering
• classificatie
• vorming (inclusief thermodynamische achtergrond)
• Externe onderwerpen

Het subartikel uitvloeiingsgesteente zou de volgende structuur kunnen hebben:

• duidelijke doorverwijzing naar stollingsgesteente als hoofdartikel
• geologische achtergrond (hoofdartikel is vulkanisme)
• eigenschappen (fysisch), bestudering
• classificatie
• vorming (hoofdartikel: vulkanisme)
• soorten voorkomens (hoofdartikel: vulkanisme)
• Externe onderwerpen

Het nevenartikel vulkanisch gesteente zou de volgende structuur kunnen hebben:

• geologische achtergrond (hoofdartikel: vulkanisme)
• classificatie & soorten (inclusief fysieke eigenschappen), bestudering
  • Waarbij duidelijke doorverwijzing naar subartikelen uitvloeiingsgesteente en pyroclastisch gesteente
• vorming (hoofdartikel: vulkanisme)
• externe onderwerpen

Inhoud

Bronnenlijst

• Naslagwerk: (en) Allaby, A. & Allaby, M.; 1999: Dictionary of Earth Sciences, Oxford University Press (2^nd ed.), ISBN 0-19-280079-5.
• Handboek: (gedeeltelijk ontopic) (en) Best, M.G.; 2003: Igneous and Metamorphic Petrology, Blackwell Publishing (2^nd ed.), ISBN 978-1-4051-0588-0.
• Handboek: (gedeeltelijk ontopic) (en) Blatt, H.; Tracy, R.J. & Owens, B.E.; 2006: Petrology: Igneous, Sedimentary and Metamorphic (3^rd ed.), Freeman, ISBN 978-0-7167-3743-8.
• Handboek: (deelgebied) (en) Cas, R.A.F. & Wright, J.V.; 1987: Volcanic Sucessions, Modern and Ancient, Allen & Unwin, ISBN 0-04-55202 1-6.
• Handboek: (ontopic) (en) McBirney, A.R.; 2007: Igneous Petrology, Jones & Bartlett (3^rd ed.), ISBN 0-7637-3448-9.
• Naslagwerk: (en) Neuendorf, K.K.E.; Mehl, J.P.Jr. & Jackson, J.A. (eds.); 2005: Glossary of Geology (5th ed.), American Geological Institute, Alexandria (Virginia), ISBN-13: 9780922152766.
• Handboek: (deelgebied) (en) Parfitt, E.A. & Wilson, L.; 2008: Fundamentals of Physical Volcanology, Blackwell, ISBN 978-0-63205443-5.
• Handboek: (gedeeltelijk ontopic) (en) Philpotts, A.R.; 1990: Principles of Igneous and Metamorphic Petrology, Prentice Hall, ISBN 0-13-691361-X.
• Lesboek: (zijdelings) (en) Press, F.; Siever, R.; Grotzinger, J. & Jordan, T.H.; 2003: Understanding Earth, Freeman & Co (4^th ed.), ISBN 0-7167-9617-1.
• Handboek: (deelgebied) (en) Schmincke, H.-U.; 2004: Volcanism, Springer, ISBN 3-540-43650-2.
• Lesboek: (zijdelings) (en) Tarbuck, E.J. & Lutgens, F.K.; 1999: Earth, an introduction to Physical Geology, Prentice Hall (6^th ed.), ISBN 0-13-011201-1.
• Handboek: (gedeeltelijk ontopic) (en) Winter, J.D.; 2001: An introduction to igneous and metamorphic petrology, Prentice-Hall, ISBN 0-13-240342-0.