Overleg:Heppen

Dialect

Er wordt nu voor de zoveelste keer een bronloos verhaal over dialect in het artikel gezet. Ik ga dit zo weer verwijderen om de volgende redenen:

• 1: er is meermaals om een bron gevraagd maar deze is nog niet gegeven.
• 2: de tekst gaat maar minimaal over het dialect in Heppen, het merendeel van de tekst gaat over dialect in het algemeen of over het Beringerlands. Dit hoort dan ook niet in dit artikel thuis.
• 3: door de manier van schrijven, met veel haken, is het lastig leesbaar.

Graag een reactie hierop van degene die het steeds toevoegt. MatthijsWiki (overleg) 5 jun 2016 12:30 (CEST)

Reactie

Het is moeilijk om niet over het Beringerlands te spreken omdat Heppen er deel van uitmaakt en ook omdat Beverlo en Korspel (gehucht van Beverlo) er deel van uitmaken. Beverlo omvatte vroeger immers ook Heppen en Leopoldsburg. Men sprak in Leopoldsburg oorspronkelijk ook een variant van het Beverlo's maar deze werd geheel verdrongen door massale inwijking (militair kamp). De Uerdingerlijn werd voor Duitsland vastgelegd door Georg Wenker in 1877. J. Schrijnen ging de Uerdingerlijn verder na doorheen Nederlands Limburg en Noord Brabant tot aan de Belgische grens (J. Schrijnen "Benrather-, Uerdinger- en Panningerlinie). In 1906 trekt J. Schrijnen met behulp van L. Grootaers de Uerdingerlijn verder door voor België (Belgisch Limburg en het oosten van wat nu Vlaams Brabant is)tot aan de taalgrens. De studie verschijnt in 1907. J. Schrijnen legt de volgende plaatsen aan de Limburgse kant, dus de "ich-mich,..." kant; Achel, Neerpelt, Overpelt, Exel, Hechtel, Leopold-burg, Heppen, Oostham, Beverloo, Beeringen, Pael, Meldert, Diest, Webbecom, Waenrode, Kersbeek, Roosbeek en Vertrijk. Ik heb professor Jan Goossens uitleg gevraagd over het feit dat J. Schrijnen Leopoldsburg aan de Limburgse kant van de Uerdingerlijn legt. De uitleg die ik kreeg was "er waren nog autochtone dialectsprekers in Leopoldsburg toen J. Schrijnen zijn studie verrichte maar deze zullen toen zeker reeds een minderheid geweest zijn". Bij het optekenen van de R.N.D.-enquête (Reeks Nederlandse Dialectatlessen, o.l.v. Dr. E. Blancquaert en Dr. W. Pee, te raadplegen in de bibliotheek van de faculteit letteren van de K.U. Leuven) midden vorige eeuw was er geen spoor meer van Limburgse eigenschappen in wat toen/nu doorgaat voor het dialect van Leopoldsburg. Het Limburgs verdween er volledig op enkele decennia. Het verloop van de Uerdigerlijn doorheen wat nu Vlaams Brabant is werd juister vastgesteld door J.L. Pauwels in "Steden en Landschappen VIII, De Demervallei, De taal in het Hageland" (J.L. Pauwels 1932). Voor Vlaams Brabant liggen aan de Limburgs kant van de Uerdingerlijn (de "ich-mich-óch/oech-oer-oere en grotendeels ooch" kant) Schaffen, Diest, Kaggevinne (zowel het deel dat nu bij Diest hoort als het deel dat nu bij Scherpenheuvel-Zichem hoort), Bekkevoort, Molenbeek, Kiezegem, Binkom, Kerkom Willebringen en Honsem. Roosbeek en Molenstede kennen wel de "mich en oech" vorm maar niet de "ich" vorm. Wat Heppen betreft, in de R.N.D. enquête voor Heppen zitten toch nog veel klankovereenkomsten en klankvarianten die het er vingerdik opleggen dat het om een variant van het dialect van Beverlo gaat. Ook komen in de R.N.D. enquête voor Heppen de Limburgse vormen "ich-mich-oech,..." voor. De "ooch" vorm komt in de R.N.D. equête voor Heppen niet meer voor (deze is verdrongen door de tussen vorm "ok") maar ooit werd mij door een zeer betrouwbare bron (onlangs overleden) verteld dat zijn moeder (geboren en getogen Heppense) zeker nog de "ooch" vorm gebruikte (zij leefde het laatste deel van de 19e eeuw en de 1e helft van de 20e eeuw). Verder zijn deze Limburgse eigenschappen nog niet helemaal verdwenen in Heppen (ik heb collega's gehad uit Heppen van verschillende leeftijden, de een zal nu rond de 40 zijn en de ander bijna 60, die toch frequent deze Limburgse vormen gebruik(t)en) doch staan zij er zeer zwaar onder druk. Wat het Beringerlands betreft; de dialecten in het noordwesten van Belgisch Limburg zijn moeilijk te plaatsen en dan gaat het om de dialecten van Oostham, Heppen, Beverlo, Korspel, Paal, Tervant, Beringen en Eversel. Deze dialecten (en ik bedoel dialecten, geen tussentaaltjes) liggen allemaal aan de Limburgse kant van de Uerdingerlijn en kennen dus de Limburgse vormen "ich-mich-óch/oech-oer-oere" en ook "ooch" behalve Oostham en Heppen waar "ooch" verdrongen is door "ok". In ruimste zin zijn Limburgse de dialecten tussen Uerdingerlijn (ik vs ich), Benratherlijn (maak vs mache) en de taalgrens. In ruimste zin zijn deze dialecten dus Limburgs maar er lopen in de buurt nog 2 voorname isoglossen voor het Limburgs namelijk de Getelijn en de betoningslijn. De Getelijn is een isoglossenbundel van een 40-tal woorden opgetekend door J.L. Pauwels en L. Morren in 1960. Voor de Getelijn doen deze dialecten te pas en te onpas mee met Brabant of Limburg en dit in wisselende verhoudingen per plaats doch vooral met Brabant. Hier dient wel gezegd te worden dat L. Morren in een studie van 1958 Beringen en Paal (+Tervant) aan de Limburgse kant van de Getelijn legt (en bij controle lijkt dit ook zo te zijn). Voor wat de betoningslijn betreft kan gezegd worden dat alles erop wijst dat het verschijnsel stoottonen en sleeptonen ooit in het Beringerlandse gebied voorkwam maar dat het er haar functie verloor. Het Beringerlands is een indeling van de W.L.D. (Woordenboek Limburgse Dialecten redactie) waarbij men Schrijnen 1920, Leenen 1947, Pauwels en Morren 1960, Goossens 1963 kaart3 en Goossens 1965 (indelingskaart van het Zuidnederfrankisch)als bronnen nam. Verdere bronnen waar iets over het Heppens is terug te vinden zijn; Jaarboek 13 van de V.L.D.N. (2011, het stuk van R. Keulen "Enkele isoglossen rondom Beringen"), "Riek van klank, inleiding in de Limburgs dialecten" (Veldeke Limburg 2007), "Taal in stad en land, Belgisch Limburg" (R. Belemans en R. Keulen) en natuurlijk de R.N.D. enquête. – De voorgaande bijdrage werd geplaatst door 83.134.237.87 (overleg · bijdragen)

Bedankt voor de uitgebreide uitleg. Ik zie dat op het artikel West-Limburgs ook al wat wordt gezegd over het Beringerlands. De informatie die daar over gaat kan dan ook daar worden toegevoegd. De tekst die gaat over dialect in het algemeen kan in het artikel over dialect. De informatie die wel over het Heppens gaat heb ik teruggezet in het artikel. MatthijsWiki (overleg) 5 jun 2016 19:55 (CEST)