Nikolaj Diletski
Nikolay Diletsky (Oekraïens: Микола Дилецкий, Mykola Dyletsky, Russisch: Николай Павлович Дилецкий, Nikolaj Pavlovitsj Diletsky, Nikolai Diletskii, Pools: Mikołaj Dylecki, ook Mikolaj Dylecki, Nikolai Dilezki, enz.) (ca. 1630, Kiev - ca. 1680, Moskou ) was een muziektheoreticus en -componist van Oekraïense nationaliteit, actief in Rusland. Hij was zeer invloedrijk in het late 17e-eeuwse Rusland met zijn verhandeling over compositie, A Musical Grammar, waarvan de oudste overgeleverde versie dateert uit 1677.
Levensloop bewerken
Er is weinig bekend over het leven van Diletsky. Een opmerking van Ioannikii Trofimovich Korenev, een collega-theoreticus die hem beschrijft als een inwoner van Kiev, wordt beschouwd als bewijs van de Oekraïense oorsprong van Diletsky. Korenevs verklaring is waarschijnlijk betrouwbaar, omdat hij en Diletsky elkaar blijkbaar goed kenden.[1] Echter zijn de datum en zelfs het jaar van zijn geboorte niet bekend, en zijn er geen details over zijn vroege leven boven water gekomen. Hij moet voor 1675 verhuisd zijn naar Vilnius, omdat dat jaar zijn Toga Zlota ("De gouden Toga") daar werd gepubliceerd. De tekst is nu verloren gegaan, maar het is bekend dat hij in het Pools geschreven is. De teruggevonden titelpagina[2] toont aan dat het waarschijnlijk een panegyricus pamflet was.[3] Sommige bronnen geven aan dat hij ten minste één andere muzikale verhandeling schreef, die nu verloren is, terwijl hij in Vilnius was[4]: deze verhandeling wordt het eerst genoemd in Grammatika musikiyskago peniya (1677) en de Idea grammatikii musikiiskoi (1679) wordt beschreven als een vertaling van het Vilnius werk in de titel pagina.
Na Vilnius woonde Diletsky in Smolensk waar hij in 1677 de eerste overgebleven versie van zijn magnum opus Grammatika musikiyskago peniya ("Een grammatica van muzikale songs") schreef. Daarna verhuisde hij naar Moskou waar hij de twee daaropvolgende versies van het werk schreef in 1679 en 1681. Verder is niets bekend over het leven van Diletsky en algemeen wordt aangenomen dat hij kort daarna stierf. Zijn geboortedatum is de projectie van deze hypothese.[5]
Werk bewerken
Hoewel een aantal van zijn composities wisten te overleven, berust Diletsky's faam vooral op zijn verhandeling, Grammatika musikiyskago peniya ("een muziekgrammatica over zingen) die de eerste in zijn soort was in Rusland. De drie overgebleven varianten dragen verschillende namen, maar de inhoud is ongeveer dezelfde met enkele belangrijke verschillen.[6] De verhandeling bestaat uit twee delen. Het eerste leert de beginselen van de muziektheorie, "met sterke afhankelijkheid van westerse terminologie en theoretische voorschriften met name het hexachord. Het tweede deel leert het componeren van a capella concerto's, een genre dat naar Rusland kwam door Oekraïne en waarvan Diletsky een van de eerste exponenten was[6]. Diletsky biedt vele verschillende voorbeelden, de meeste van eigen werk, zoals een 8-stemmige invulling van de Divine liturgie dat hij componeerde in Smolensk specifiek om te illustreren in de "Grammatika",[7] maar ook dat van wersterse componisten, met name de Polen Marcin Mielczewski en Jacek Rozycki. Afgezien van de enorme invloed die het heeft gehad op latere generaties van Russische kerk componisten, is de "Grammatika" van bijzonder belang voor het feit dat het de eerste bekende beschrijving van de kwintencirkel.[8]
Lijst van werken bewerken
Geschriften bewerken
- Grammatika musikiyskago peniya (Грамматика мусикийского пения, "een muziekgrammatica over zingen", Smolensk, 1677)
- Idea grammatikii musikiyskoy (Идея грамматикии мусикийской, "Een idee over muziekgrammatica", Moscow, 1679)
- Grammatika peniya musikiyskago (Грамматика пения мусикийского, Moskou, 1681)
Muziek bewerken
- 3 settings van de Goddelijke Liturgie (4-8 stemmen, omvat "Kyivan Chant" en een "proportionele" liturgie)
- 2 heilige concerten
- Resurrection/Easter kanon, 8vv[9]
Noten bewerken
- ↑ Jensen 1992, 310.
- ↑ Jensen 1992, 311.
- ↑ Jensen, Grove.
- ↑ Jensen 1992, 309.
- ↑ Jensen 1992, 310: "Oleksandra Tsalai-Iakimenko en Oleksandr Zelin'skii, "'Meer neprebrannoe' (Novoznaidenii avtograf tvoru Mikoli Dilets'koho)," Zhovten' no. 7 (1966): 109-I6, stelde voor dat Diletskii stierf in het derde decennium van de 18e eeuw, op basis van hun geloof dat Muzei ukrainskoho mistetstva 87/510804, gedateerd 1723, is een handtekening. Zij stellen een latere geboortedatum voor, rond de jaren 1650. Deze hypotese uit hun latere werken, werd weerlegd in Vladimir Goshovskii en I.A. Durnev, "K sporu o Diletskom," Sovetskaia muzyka no. 9 (1967): 138."
- ↑ a b Jensen 1992, 307.
- ↑ Jensen 1992, 312.
- ↑ Jensen, Grove. Johann David Heinichen described the circle of fifths in a 1728 treatise.
- ↑ List of works taken from: "Mykola Dyletskiy: Sacred Works", Kyiv Chamber Choir. 2003, Atlantik (Атлантик), CCK 11-2; CCK 11-3.
Referenties bewerken
- Claudia R. Jensen. A Theoretical Work of Late Seventeenth-Century Muscovy: Nikolai Diletskii's "Grammatika" en de vroegste kwintencirkel, JAMS, xviii (1992), 305–31. (abonnement vereist)
- Dytyniak Maria Ukrainian Composers - A Bio-bibliografische gids - Research report No. 14, 1896, Canadian Institute of Ukrainian Studies, University of Alberta, Canada.