Natuurkundige Commissie voor Nederlands-Indië

De Natuurkundige Commissie voor Nederlandsch-Indië (1820-1850) was een commissie bedoeld ter ondersteuning van de ontginning van de Nederlandse kolonie Nederlands-Indië. De commissie werd in 1820 opgericht door koning Willem I. Er moest niet alleen gezocht worden naar delfstoffen, maar de Commissie diende ook de plaatselijke flora en fauna in kaart te brengen. De standplaats van de commissie was 's Lands Plantentuin in Buitenzorg (het huidige Bogor).

Heinrich Boie

Johan Conrad van Hasselt

Franz Junghuhn

Coenraad Jacob Temminck

De Natuurkundige Commissie was dertig jaar actief, telkens in een andere samenstelling. Uiteindelijk zijn achttien wetenschappers vanuit Nederland uitgezonden naar Nederlands-Indië, waaronder zoölogen, botanici, geologen, maar ook professionele tekenaars en preparateurs. Twaalf van hen overleden in Nederlands-Indië. Er werden verscheidene expedities ondernomen, onder andere de expeditie naar Nieuw-Guinea in 1828 en expedities naar Borneo en Timor.

De inspanningen van de commissieleden resulteerden in het bijeenbrengen van een uiterst waardevolle natuurwetenschappelijke verzameling en een aantal indrukwekkende publicaties. In de periode 1839-1847 werden de Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche Overzeesche bezittingen uitgegeven. Na de opheffing van de Natuurkundige Commissie in 1850 kwamen deze publicaties, de verzamelde voorwerpen, objecten, dagboeken, tekeningen, correspondentie, aantekeningen en verzendlijsten terecht bij het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie, de voorganger van Naturalis.

Leden

wetenschappers

• Heinrich Boie (1826-1827), zoöloog;
• Heinrich Bürger, bioloog;
• Pierre-Médard Diard (1828-1841), zoöloog;
• Eltio Alegondus Forsten (1838-1843), ornitholoog;
• Johan Conrad van Hasselt (1820-1823), zoöloog;
• Ludwig Horner (1835-1838), geoloog;
• Franz Junghuhn (1845-1848), landmeter, geoloog, bioloog;
• Pieter Willem Korthals (1831-1836), botanicus;
• Heinrich Kuhl (1820-1821), zoöloog;
• Heinrich Christian Macklot (1826-1832), zoöloog;
• Salomon Müller (1826-1836), zoöloog, botanicus;
• Gerrit van Raalten (1820-1829), preparateur;
• Carl Anton Schwaner (1842-1851), zoöloog, etnograaf, geoloog;
• Alexander Zippelius (1797-1827), botanicus.

tekenaars en preparateurs

• Adrianus Johannes Bik (1821-1822), tekenaar
• Jannus Theodorus Bik (1821-1822), broer van Adrianus Johannes Bik, tekenaar
• H. von Gaffron (1840-?)
• Jan Gaykema Jacobsz. (1839-1842), tekenaar
• D.H.R. van Gelder (1831-1838)
• Gerrit Laurens Keultjes (1820-1821)
• Pieter van Oort (1826-1834)
• B.N. Overdijk (1831-1838)

redactieraad Verhandelingen

• Carl Ludwig Blume
• Caspar Georg Carl Reinwardt
• Coenraad Jacob Temminck

Collectie Natuurkundige Commissie

• 
  Vogelsoort?
• 
  Zwartkuiflangoer Presbytis melalophos van Sumatra
• 
  Hermann Schlegel: Lanspuntslang Trimeresurus sumatranus
• 
  Pieter van Oort: Zwarte kaketoe Probosciger aterrimus
• 
  Gerrit van Raalte: soort Honingzuiger (Aethopyga siparaja, of eximia)?

Externe link

• Naturalis
• Geheugenvannederland
• Natuurkundige Commissie Archives Online: Providing access to the hidden treasures of the ‘Natuurkundige Commissie voor Nederlandsch-Indië’ (1820-1850)

Mediabestanden

Zie de categorie Natuurkundige Commissie voor Nederlandsch-Indië van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen

• Wingerden, Pieter van (2020) Science on the Edge of Empire. Eltio Alegondus Forsten (1811-1843) and the Natural History Committee (1820-1850) Centaurus vol. 62 (4), p. 797-821 pdf
• Gassó, E., Stork, L., Weber, A., Ameryan, M., Wolstencroft K, Natuurkundige Commissie Archives Online (2020). Leiden: Brill, 2020. doi:10.1163/9789004336865 - https://dh.brill.com/nco/
• Weber, A. (2019) Collecting Colonial Nature: European Naturalists and the Netherlands Indies in the Early Nineteenth Century BMGN - Low Countries Historical Review, vol. 134 (3), p. 72-95. pdf
• Fransen C.H.J.M., L.B. Holthuis, J.P.H.M. Adema (1997) Type-catalogue of the Decapod Crustacea in the collections of the Nationaal Natuurhistorisch Museum, with appendices of pre-1900 collectors and material Zoologische Verhandelingen Vol. 311 p. 205-311 pdf
• Mees G.F. (1994) Vogelkundig onderzoek op Nieuw Guinea in 1828 : terugblik op de ornithologische resultaten van de reis van Zr. Ms. Korvet Triton naar de zuid-west kust van Nieuw-Guinea Zoologische Bijdragen Vol. 40 p. 3-64 pdf
• Roberts T.R. (1993) The freshwater fishes of Java, as observed by Kuhl and van Hasselt in 1820-23 Zoologische Verhandelingen, Vol. 285 p. 1-94 pdf
• Quaisser Ch., K. van Dorp (2009) Baardkoekoeken en Portugese oorlogsschepen Metamorfoze Nieuws 02/09
• Voor de collectie van de Natuurkundige Commissie voor Nederlands-Indië van Naturalis zie op: / www.geheugenvannederland.nl