Papierknipkunst

Papierknipkunst of knipselkunst is een kunstvorm waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de derde eeuw voor Christus en die zijn wortels heeft in het oude China. Veel landen, zoals China, hebben een eigen herkenbare stijl. De kunstvorm behoort niet enkel tot de volkskunst: ook bekende moderne kunstenaars zoals Matisse en Kara Walker hebben zich hiermee beziggehouden. Veel mensen kennen het silhouet als een vorm van papierknipkunst.

Geschiedenis bewerken

In Nederland hebben mensen zoals Anna Maria van Schurman of Elisabeth Rijberg zich beziggehouden met knipselkunst. Werk van Schurmans hand is te bekijken in het Stedelijk museum 't Coopmanhûs in Franeker. De waarde van een knipselwerk in de 17e eeuw was aanzienlijk. Zo betaalde keizer Leopold van Oostenrijk 4000 gulden voor een fijn knipselwerk van Johanna Koerten-Blok.^[1] Dit was een ongekend bedrag, vergeleken met de 1600 gulden die Rembrandt met moeite kreeg voor zijn schilderij de Nachtwacht. Ook Goethe en Schiller hebben meer dan eens een portret geknipt. Een historisch overzicht van Nederlandse papierknipkunstenaars is te vinden in het Nederlands Knipperslexicon.^[2]

Vereniging bewerken

Sinds 1983 heeft Nederland een Vereniging voor Papierknipkunst^[3] met een stabiel aantal leden van rond de 400. Deze vereniging organiseert elk voorjaar een landelijke contactdag in een ander deel van het land. Het blad dat de leden viermaal per jaar ontvangen heet Knip-Pers. In 2013 kreeg de vereniging het recht om het Unesco-logo te dragen, omdat papierknippen een ambacht is dat met meerdere ambachten geplaatst is op de Nationale Inventaris van Immaterieel Erfgoed.^[4]

Musea bewerken

Het Museum van Papierknipkunst bevindt zich in Westerbork (Drenthe). Daarnaast zijn er nog diverse kleine initiatieven van particulieren zoals in Baarn. Tot 2006 was er in Schoonhoven het Nederlands Museum voor Knipkunst, de collectie is overgenomen door het Westfries Museum in Hoorn. Het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem heeft de grootste collectie papierknipkunst van Nederland.^[5] In Vreden in Duitsland, vlak over de grens bij Winterswijk, is een museum^[6] opgericht door een verzamelaar. In Zwitserland zijn juweeltjes van deze volkskunst te vinden in het dorp Chateau d'Oex, midden in het dal Pays d'Enhaut. Met name de knipsels van Johann-Jakob Hauswirth (1808-1871) en Louis-David Saugy (1871-1953).

Stijlen bewerken

Poolse 'Wycinanka kurpiowska'

Vroeger in Nederland knipte men heel fijn, in Zwitserland doet met dat nog steeds. Daar worden voornamelijk landschappen geknipt met ragfijne bomen en koeien, maar er zijn ook knippers die abstracter werken. In Polen maakt men grof werk met een schaapsscheerdersschaar en versiert dit met felgekleurd en glanzend sitzpapier.

Bekend is het silhouet dat mensen knippen op een braderie of markt. In Nederlands zijn er een aantal silhouettisten die deze kunst beheersen. In bijvoorbeeld Parijs zijn knippers te vinden op het Place du Tertre.

Jad Fair bewerken

De Amerikaanse muzikant Jad Fair is tevens actief als papierknipkunstenaar. Vrijwel al zijn platenhoezen zijn zeefdruk-afbeeldingen van gesneden ontwerpen. De zanger exposeerde een aantal maal in Duitsland.