Kaap (scheepsbaken)
Een kaap of zeekaap is een baken voor de scheepvaart en is een markant herkenningspunt in het landschap waarvan het gebruik honderden jaren teruggaat. Ze wordt gebouwd op zandplaten, het uiteinde van pier of dam of boven op een duintop. Kapen zijn meestal een dagmerk-baken voor de scheepvaart.
Constructie
bewerkenEen kaap heeft meestal geen licht en is overdag goed herkenbaar door de specifieke vorm die per kaap verschillend is.
Er bestaan zowel metalen als houten kapen. Houten kapen hebben meestal een vierkante grondvorm bestaande uit vier palen die schuin tegen elkaar zijn geplaatst, waarop afhankelijk van de gekozen vorm hout is bevestigd. Een metalen kaap is doorgaans een opengewerkte toren of stellage, gemaakt van bijvoorbeeld gietijzer, met meestal een zeshoekige grondvorm.
Etymologie
bewerkenHet "kaap" als aanduiding voor een baken voor de scheepvaart heeft etymologisch een andere oorsprong dan het "kaap" uit bijvoorbeeld Kaap de Goede Hoop. Deze laatste is afgeleid van capo (hoofd), terwijl de eerste afkomstig is van een Oudmiddelnederlands woord voor kijken.[1]
Kapen naar land
bewerkenNederland
bewerkenIn Nederland zijn onder andere de volgende kapen bekend:
Locatie | Naam | Bouwjaar | Materiaal | Coördinaten |
---|---|---|---|---|
Oosterend (Texel)[2] | IJzeren Kaap | 1854 | gietijzer | 53° 4′ 42″ NB, 4° 53′ 47″ OL |
Engelsmanplaat[3] | Kaap Engelsmanplaat | 2007 | hout | 53° 27′ 20″ NB, 6° 3′ 28″ OL |
Schiermonnikoog | Willemsduin | 1967 | hout | 53° 29′ 48″ NB, 6° 17′ 52″ OL |
Schiermonnikoog | Kobbeduinen | onbekend | hout | 53° 29′ 9″ NB, 6° 13′ 33″ OL |
Rottumeroog[4][5][6] | Emder kaap, De Kaap | 1883 | gietijzer | 53° 32′ 29″ NB, 6° 34′ 33″ OL |
Terschelling | Noordkaap, Kleine kaap | 1978 | staal | 53° 26′ 37″ NB, 5° 32′ 31″ OL |
Griend | Kaap Griend | onbekend | hout | 53° 15′ 8″ NB, 5° 15′ 4″ OL |
Ameland | Baken op Het Oerd | onbekend | hout | 53° 28′ NB, 5° 56′ OL |
Boschplaat[7] | Kaap op de Boschplaat | 1889 | hout | 53° 31′ 48″ NB, 6° 27′ 40″ OL |
De kaap op de Boschplaat bestaat sinds 1984 niet meer.
Van 1964 tot omstreeks 1976 stond er ook een baken op zandplaat de Richel.
Een andere gietijzeren kaap stond als grote kaap op de Boschplaat (ts) op de derde duintjes. Deze kaap is in 1976 afgebroken en, omdat anders er aanzienlijke schade zou zijn aan de duinen, is hij begraven in de noordoostelijke punt in de derde duinen.
-
De kaap van Willemsduin (Schiermonnikoog).
-
De twee kapen van Rottummeroog (voor 1800)
-
Kaap in Oosterend
Denemarken
bewerkenIn Denemarken kent men verschillende kapen.
Duitsland
bewerkenIn Duitsland is de Kugelbake van Cuxhaven een bekende kaap die ook in het stadswapen opgenomen is. Een andere kaap bevindt zich op Wangerooge. Er staan ook kapen op Borkum, Norderney, Juist, Baltrum, Langeoog en Spiekeroog. Deze kapen hebben bijna allemaal het zelfde uiterlijk met een driehoekig grondvlak en vanaf de helft van het baken horizontale latten. Er zijn alleen wat verschillen in de toptekens.
-
Cuxhaven Kugelbake 100
-
Kaap op Wangerooge
Verenigd Koninkrijk
bewerken-
Halliman Skerries Beacon
-
Dagbaken op St. Martin's
Zweden
bewerkenIn Zweden kent men verschillende kapen.
-
Replica in Oulunsalo
-
Kaap in Keskiniemi
-
Een kaap bij de Vuurtoren van Vinga op het eiland Vinga
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche Taal
- ↑ IJzeren Kaap
- ↑ Rijkswaterstaat plaatst nieuwe kaap op Engelsmanplaat
- ↑ Rottemeroog/Rottum
- ↑ De Kaap
- ↑ Tocht naar Rotumeroog[dode link]
- ↑ Rottumerplaat: Drenkelingenhuisje en kaap van de Boschplaat. Gearchiveerd op 23 september 2020.