Itkoelcultuur

De Itkoelcultuur (Russisch: Иткульская культура) was een archeologische cultuur uit de vroege ijzertijd (1e millennium voor Christus) in de midden- en zuidelijke Voor-Oeral (voornamelijk in de Trans-Oeral, en in de stroomgebieden van de rivieren Aj en Oefa in de Cis-Oeral).

Itkoelcultuur
Horizon	Scythisch-Siberische wereld
Regio	Voor-Oeral, oblast Sverdlovsk, oblast Tsjeljabinsk, Basjkortostan
Periode	ijzertijd
Datering	8e tot 3e eeuw v.Chr.
Typesite	Itkoelskoje 1
Andere sites	Petrogrom
Voorgaande cultuur	Mezjovkacultuur Barchatovocultuur Gamajoencultuur Bajtovocultuur
Volgende cultuur	Gorochovocultuur Sargatcultuur
Portaal    Archeologie

Geschiedenis van het onderzoek

De cultuur werd vernoemd naar de site Itkoelskoje I (Daoetovskoje I) aan het Itkoelmeer in het district Verchneoefalejski van de oblast Tsjeljabinsk. Ze werd beschreven als afzonderlijke cultuur in de jaren vijftig en zestig.

Verspreiding

De eerste vondsten van de cultuur werden ontdekt in de oblast Tsjeljabinsk. Vervolgens werden op andere plaatsen vestingwerken ontdekt, bijvoorbeeld aan het Irtjasjmeer, het Maly Visjnjovy-eiland in het Argazin-stuwmeer, Petrogrom (oblast Sverdlovsk) en elders. Er zijn westelijke (Oeral) en oostelijke (Tobolsk) varianten. De cultuur vormde zich in de bossteppezone, op de overgang van de bos-, bergtaiga- en steppezones van de Oeral.

De bevolking behoorde tot de Fins-Oegrische groep.

Oorsprong

De Itkoelcultuur ontstond uit de Mezjovkacultuur en Barchatovocultuur, welke werden beïnvloed door de Gamajoencultuur.

Tegen de 3e eeuw werd de Itkoelcultuur opgevolgd door de Gorochovocultuur en de Sargatcultuur.

Culturele verbindingen

De bevolking van de Itkoelcultuur had zowel interactie met de Sauromaten in het zuiden als met de stammen van de Ananjinocultuur in het westen.

Materiële cultuur

De cultuur kenmerkt zich door de ontwikkeling van versterkte nederzettingen, ontwikkelde metallurgie (koper, brons, ijzer), en handel met metallurgische producten met West-Siberië, de steppen van Noord-Kazachstan, en de zuidelijke en westelijke Oeral. Tijdens opgravingen werden acinaces-zwaarden van een Scythisch type ontdekt.

De nederzettingen van de Itkoelcultuur hadden 1 tot 4 kernen. Sommige elementen van het aardewerk waren ontleend aan de Gamajoencultuur van de bronstijd. Er was ook een gemengde Gamajoen-Itkoelcultuur.

Wapens, sieraden en cultische voorwerpen hadden uitgesproken kenmerken van de Scytho-Sakische stijl.

Economie

Van belang waren de jacht (reeën, elanden, edelherten), visserij, en veeteelt (paardenfokkerij).