Het wonder van de slaaf

Het wonder van de slaaf
Kunstenaar	Tintoretto
Signatuur	JACOMO TENTOR F.
Jaar	1547-48
Techniek	Olieverf op doek
Afmetingen	416 × 544 cm
Museum	Gallerie dell'Accademia
Locatie	Venetië
Inventarisnummer	42
Portaal	Kunst & Cultuur

Het wonder van de slaaf, ook bekend als Het wonder van de heilige Marcus (Italiaans: San Marco libera uno schiavo) is een schilderij van Tintoretto. Hij maakte het in 1547 en 1548 voor de Scuola Grande di San Marco. Sinds 1816 maakt het schilderij deel uit van de collectie van de Gallerie dell'Accademia in Venetië.

Voorstelling bewerken

Het schilderij laat zien hoe Marcus, patroonheilige van Venetië, verschijnt om een slaaf te redden. In een episode in de Legenda Aurea van Jacobus de Voragine wordt verteld hoe deze man tegen het bevel van zijn Provençaalse meester in naar Venetië was gereisd om Marcus' relikwieën te vereren. Bij terugkomst gaf zijn meester de opdracht om hem ernstig te verminken. Eerst door zijn ogen met scherpe punten uit te steken, vervolgens door zijn benen af te hakken en ten slotte door zijn mond met hamers te verbrijzelen. Door tussenkomst van de heilige gaan alle martelinstrumenten echter kapot. Op het schilderij zijn ze op verschillende plekken te zien.

Tintoretto concentreert zijn aandacht op de figuur van de heilige die uit de lucht valt. Hij beeldt hem ondersteboven af met een gedurfde verkorting. Dit detail komt niet voor in het verhaal in de Legenda Aurea, maar is wel aanwezig op een bronzen bas-reliëf met hetzelfde onderwerp van Jacopo Sansovino dat zich in het koor van de Basiliek van San Marco bevindt. De opgewonden gebaren en bewegingen verraden de emoties van de aanwezigen bij het zien van Marcus. Rechts zit de verbaasde meester op een verhoging, in het midden zwaait de beul met zijn verbrijzelde instrument.

Het geheel speelt zich af in een oosterse omgeving. De beul en enkele toeschouwers zijn weergeven als Turken. Venetië was in een heftige strijd met het Ottomaanse Rijk verwikkeld om de heerschappij van de oostelijke Middellandse Zee. De compositie die aan alle zijden door architectonische elementen wordt begrensd, doet denken aan het podium van een theater. Het licht komt uit drie punten: frontaal, vanuit Marco's aureool en vanuit de achtergrond. Op het schilderij zijn de verschillende invloeden van Tintoretto waar te nemen: enerzijds de typische anatomieën en verkortingen van Michelangelo, anderzijds de intense en levendige kleuren die kenmerkend zijn voor de Venetiaanse school.

Herkomst bewerken

Tintoretto maakte het schilderij voor de kapittelzaal van de Scuola Grande di San Marco, waar het aan de muur tegenover het altaar hing^[1]. De schilder begon er in 1547 aan en voltooide het voor april 1548, toen de schrijver Pietro Aretino het in een brief prees. Hoewel de leden van de Scuola verdeeld waren over de vraag of het werk geaccepteerd moest worden, bevestigde het Tintoretto's reputatie en leverde hem veel nieuw opdrachten op.

Tommaso Rangone, Guardian Grande (voorzitter) van de Scuola, is op schilderij te zien. Hij is de man die links op de voorgrond het tafereel gadeslaat. Pietro Arentino is de bebaarde man die tussen de zuilen naar voren komt. Ook de schilder zelf zou te zien zijn op het schilderij. Zijn gelijkenis wordt herkend in de bebaarde man met donkere kleding, naast de man met de rode tulband, maar ook in de man uiterst rechts en zelfs in de slaaf op de grond.

In de tijd van Napoleon werd het schilderij meegenomen naar Parijs. In 1815 kwam het schilderij terug naar Venetië, waar de Scuola inmiddels was opgeheven.

Afbeeldingen bewerken

Detail
Detail
Detail
Detail
De redding van het lichaam van de heilige Marcus
De heilige Marcus redt een Saraceen tijdens een schipbreuk
De vondst van het lichaam van de heilige Marcus

Literatuur bewerken

R. Pallucchini en P. Rossi (1982). Tintoretto. Le opere sacre e profane, vol. I. pp. 157-58

Externe link bewerken

(en) Informatie over het schilderij op de website van de Gallerie dell'Accademia. Geraadpleegd op 9 februari 2024.
(en) Cavallini to Veronese, A guide to the works of the major Italian Renaissance Painters. Geraadpleegd op 9 februari 2024.
(en) Saint Mark and Venice. Geraadpleegd op 9 februari 2024.
Informatie over Marcus op Heiligen.net. Geraadpleegd op 9 februari 2024.
(it) Informatie over het schilderij op de website AtuttArte. Geraadpleegd op 9 februari 2024.
(en) Video over het schilderij van de Khan Academy. Geraadpleegd op 9 februari 2024.
(it) informatie over het schilderij op de website van de Fondazione Zeri. Geraadpleegd op 10 februari 2024.

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Miracle de l'esclave op de Franstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel San Marco libera uno schiavo op de Italiaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

↑ In deze ruimte kwam later nog drie werken van Tintoretto te hangen (De redding van het lichaam van de heilige Marcus, De heilige Marcus redt een Saraceen tijdens een schipbreuk en De vondst van het lichaam van de heilige Marcus).

Zie de categorie Miracle of the Slave by Jacopo Tintoretto van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] In deze ruimte kwam later nog drie werken van Tintoretto te hangen (De redding van het lichaam van de heilige Marcus, De heilige Marcus redt een Saraceen tijdens een schipbreuk en De vondst van het lichaam van de heilige Marcus).

[1]