Toni Harthoorn
Antonie Marinus (Toni) Harthoorn (Rotterdam, 26 augustus 1922 - Pretoria, 23 april 2012) was een Nederlands-Brits dierenarts en ecoloog.
Levensloop bewerken
Harthoorn was een zoon van een econoom werkzaam bij Unilever en groeide op in Engeland. Hij studeerde diergeneeskunde. Gedurende de Tweede Wereldoorlog diende hij als commando en behoorde tot de eersten die gedurende de slag om Arnhem gedropt worden. Na de oorlog studeerde hij verder aan de universiteiten van Utrecht en Hannover en promoveerde vervolgens op het onderwerp fysiologie van shock in zoogdieren. Hij vertrok naar Kenia en bestudeerde de effecten van verschillende verdovingsmiddelen op Afrikaans wild.
Samen met zijn teamgenoten vond hij het verdovingsmiddel M99 (etorphine hydrochloride) om dieren te vangen en het bijbehorende verdovingsgeweer uit. Dit betekende een enorme doorbraak voor het transport van wild en maakte het mogelijk veel zeldzame dieren veilig te verplaatsen van gebieden waar ze bedreigd worden door stropers of economische activiteiten naar wildreservaten. Het onderzoek en het succes zijn vastgelegd in Dr. Harthoorns eerste boek The Flying Syringe (de vliegende spuit). Verdovingsgeweren worden tegenwoordig op grote schaal gebruikt bij vangst van dieren in wildreservaten, in stedelijke gebieden, in dierentuinen en zelfs voor het onder controle brengen van misdadigers. Voor deze uitvinding werden dieren gevangen door ze te omsingelen, vast te zetten en zonder verdoving te transporteren, hetgeen resulteerde in de dood van veel dieren ten gevolge van stress.
In 1958 werd de Kariba-dam in de Zambezi voltooid. Ten gevolge daarvan ontstond het Kariba-meer met een oppervlakte van 6400 km². Veel dieren zoeken hun toevlucht op de zich vormende eilandjes die vervolgens weer verzwolgen worden. Door de Noach-operatie wordt getracht zo veel mogelijk dieren te redden, daarbij speelde Harthoorn een belangrijke rol.
In de zestiger jaren kwam de Amerikaanse filmmaker en tv-producent Ivan Tors, van Hongaarse afkomst, voor vakantie naar Kenia en hij bezocht een dierenopvang opgezet door Harthoorn en zijn vrouw Sue Hart. Tors was zo onder de indruk dat hij een televisieserie creëerde genaamd Daktari (Swahili voor dokter). De serie werd decennialang wereldwijd uitgezonden. De naam is blijven voortbestaan tot in de 21ste eeuw in namen van verschillende merkmedicijnen. De dieren uit de serie, zoals de schele leeuw Clarence en de chimpansee Judy, zijn nog steeds bij velen bekend. De ervaringen uit Kenia worden beschreven in Sue Harts boek Life with Daktari (Leven met Daktari).
Met de onafhankelijkheid van Kenia in 1963 werd Harthoorns positie als lector en hoofd van de afdeling fysiologie en biochemie van de Universiteit van Nairobi ruw afgebroken (hij werd zonder enige kennisgeving door een van zijn promovendi vervangen). Hij verhuisde naar Zuid-Afrika en vervolgde zijn werk met betrekking tot het transporteren van grote Afrikaanse zoogdieren zoals olifanten en neushoorns. Zijn werk is van vitaal belang geweest voor het opzetten van veel Zuid-Afrikaanse wildreservaten.
In 1976 verscheen nog zijn boek The Chemical Capture of Animals (de chemische vangst van dieren).
Harthoorn was ook natuurgeneeskundige en homeopaat.
Bronnen, noten en/of referenties
|