Grote Combéweg

Grote Combéweg
	Het logeergebouw en het Groote Combé-koloniaal Museum, circa 1900
Geografische informatie
Locatie	Paramaribo
Stadsdeel	Rainville
Wijk	Combé
Begin	Onafhankelijkheidsplein / Henck Arronstraat; 5° 49′ 38″ NB, 55° 09′ 7″ WL
Eind	Mahonylaan; 5° 50′ 6″ NB, 55° 8′ 51″ WL
Algemene informatie
Genoemd naar	Nicolaas Combé / de wijk Combé
Bestrating	asfalt
Portaal	Suriname

De Grote Combéweg bevindt zich in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo en is vernoemd naar de wijk Combé. De weg loopt van vanaf de noordelijke punt van het Onafhankelijkheidsplein en de Henck Arronstraat in noordoostelijke richting naar de Mahonylaan. Het eerste deel wordt door UNESCO gerekend tot de historische binnenstad.

Begin 20e eeuw was hier een open gebied met bomen en struiken. De Grote Combéweg vormt een van de grenzen van de wijk Combé. Begin 21e eeuw zijn veel percelen bebouwd en is er geluid van langskomend verkeer en het uitgaansleven.^[1]

Gedenktekens bewerken

Zie ook de lijst van gedenktekens in Paramaribo voor meer over dit onderwerp

Op de hoek met het Onafhankelijkheidsplein bevindt zich het standbeeld van Janey Tetary. Zij was een contractarbeidster en leidde in 1884 de opstand op de plantage Zorg en Hoop aan de Beneden-Commewijne en werd daarbij doodgeschoten. Haar beeld kwam in 2017 in de plaats voor dat van George Henry Barnet Lyon, die in 1884 de waarnemend agent-generaal voor de Immigratie was.^[2]

Bij de ingang van de Palmentuin staat het beeld van Ruben Klas. Het is gemaakt door zijn vader, Jozef Klas, en herinnert aan zijn tragische dood doordat hij zich tijdens het spelen in de koelkast had verstopt.^[3]

Op de hoek van de Palmentuin staat het beeld van Fred Ramdat Misier. Aan de Buiten-Sociëteit Het Park is een plaquette van de oprichter Lodewijk Stumpf bevestigd.

Hieronder volgt een overzicht van de gedenktekens in de straat:^[4]

Onderwerp	Type	Kunstenaar	Onthulling	Locatie	Omschrijving
Lodewijk Stumpf	plaquette	onbekend	1903	Grote Combéweg, Het Park	Stichter van de sociëteit
Janey Tetary	standbeeld	George Ramjiawansingh	2017	hoek Grote Combéweg	opstandsleidster
Ruben Klas	standbeeld	Jozef Klas	onbekend	Palmentuin	overleden zoon
Fred Ramdat Misier	borstbeeld	Erwin de Vries	2016	Palmentuin	president


beeld van Ruben Klas		beeld van Janey Tetary

Gebouwen en Palmentuin bewerken

De Grote Combéstraat met uitzicht op het voormalige ministerie van Financiën

Rond 1900 bevond zich aan het begin van de Grote Combéweg het Groote Combé-koloniaal Museum. Op de hoek met de Henck Arronstraat brandde in 1996 het gebouw van De Nationale Assemblée af. In 2019 werd aan de nieuwbouw begonnen, waarvoor geld werd geleend van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB).^[5] In 2022 volgde de oplevering van de huisvesting van de assembléeleden; de grote vergaderzaal was toen nog niet klaar.^[6] In 2013 brandde aan de Grote Combéweg het omstreden Pand Wilsterman af, dat eveneens de overheid toebehoorde en ooit voor 900.000 USD door Jules Wijdenbosch was gekocht.^[7] Aan de linkerzijde van de weg bevinden zich aan het begin nog enkele overheidsgebouwen.

Aan de linkerzijde bevinden zich verder de IBW Hogeschool,^[8] De Hal (De Grote Hall van Combé), Zus & Zo, de Buiten-Sociëteit Het Park (sinds circa 1996), en aan het eind de Combé Markt.

Aan de rechterzijde bevinden zich onder meer de Kantongerechten, de Palmentuin, de Wakapasi, het Centraal Belastingkantoor, de Kong Ngie Tong Sang-zondagmarkt (sinds 2011^[9]) en de Combé Kerk.

Monumenten bewerken

Zie Lijst van monumenten in Paramaribo voor meer over dit onderwerp

Verschillende monumentale panden aan de Grote Combéweg zijn verwaarloosd.^[10] Het pand op nummer 3 werd opgenomen in het Paramaribo Urban Rehabilitation Program (PURP, 2018-2023), waardoor het in aanmerking is gekomen voor restauratie.^[11] Anno 2022 staan de volgende 10 monumenten in de Grote Combéweg:

Objectnummer^?	Omschrijving	Adres	Coördinaten	Bouwjaar	Afbeelding
BPO 091	woonhuis	Grote Combéweg 3^[12] Grote Combéweg 3^[12]	5° 49' 46" NB, 55° 9' 2" WL		Meer afbeeldingen Upload foto
BPO 092	tuinaanleg: Palmentuin	Grote Combéweg 6 Grote Combéweg 6	5° 49' 42" NB, 55° 9' 4" WL	einde 19e eeuw^[13] einde 19e eeuw^[13]	Meer afbeeldingen Upload foto
	woonhuis	Grote Combéweg 7^[12]^[14] Grote Combéweg 7^[12]^[14]			Meer afbeeldingen Upload foto
	woonhuis	Grote Combéweg 9^[12]^[14] Grote Combéweg 9^[12]^[14]			Meer afbeeldingen Upload foto
CPO 057	woonhuis	Grote Combéweg 11 Grote Combéweg 11	5° 49' 46" NB, 55° 9' 2" WL		Meer afbeeldingen Upload foto
CPO 058	woonhuis	Grote Combéweg 13 Grote Combéweg 13	5° 49' 43" NB, 55° 9' 6" WL		Meer afbeeldingen Upload foto
BPO 093	Combékerk	Grote Combéweg 32 Grote Combéweg 32	5° 49' 54" NB, 55° 8' 57" WL		Meer afbeeldingen Upload foto
CPO 059	woonhuis	Grote Combéweg 33 Grote Combéweg 33			Meer afbeeldingen Upload foto
BPO 094	woonhuis	Grote Combéweg 34 Grote Combéweg 34	5° 49' 48" NB, 55° 9' 1" WL		Meer afbeeldingen Upload foto
BPO 095	woonhuis	Grote Combéweg 35 Grote Combéweg 35	5° 49' 48" NB, 55° 9' 1" WL		Meer afbeeldingen Upload foto

Bronnen, noten en/of referenties

Eric Kastelein, Oog in Oog met Paramaribo, pag. 28, 33, 34, 98 en 263, ISBN 9789460225031, 2020
Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) afgesplitst vanaf een ander artikel op de Nederlandstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie deze pagina voor de bewerkingsgeschiedenis.

↑ Parbode, Toen & nu: Grote Combéweg, 1 april 2012
↑ Starnieuws, ‘Koelie papa’ verwijderd voor heldin Janey Tetary, 17 september 2017. Gearchiveerd op 28 december 2022.
↑ Kastelein (2020), pagina 263
↑ Eric Kastelein, Oog in Oog met Paramaribo, pag. 28, 98, 244 en 263 ISBN 9789460225031, 2020
↑ Suriname Herald, Werkzaamheden nieuw parlementsgebouw verlopen vlot, 7 maart 2021. Gearchiveerd op 28 december 2022.
↑ Dagblad Suriname, Identiek herbouwde DNA-gebouw wordt vandaag opgeleverd, 14 april 2022. Gearchiveerd op 1 juni 2023.
↑ Dagblad Suriname, Zwervershuis Pand Wilsterman afgebrand, 22 september 2013. Gearchiveerd op 28 december 2022.
↑ Dagblad Suriname, IBW neemt eigen gebouw officieel in gebruik, 13 augustus 2016. Gearchiveerd op 28 december 2022.
↑ Starnieuws, Chinese markt toch op hoek Van Sommelsdijckstraat en Grote Combéwe, 29 juli 2011. Gearchiveerd op 22 januari 2023.
↑ Parbode, Bedreigde monumenten langs de Grote Combéweg, 27 december 2017
↑ Dagblad De West, Historische binnenstad wordt nieuw leven ingeblazen, 25 augustus 2018. Gearchiveerd op 28 december 2022.
↑ ^a ^b ^c Volgens het UNESCO-rapport State of conservation report by the State Party / Rapport de l'Etat partie sur l'état de conservation (2016) is dit monument dringend toe aan conservering. Gearchiveerd op 1 oktober 2022.
↑ P. Dikland, Monumentenwandelgids Paramaribo (2013). Vaco Uitgeversmaatschappij. Eerste druk. Blz. 16-19.
↑ ^a ^b Opgenomen in deze monumentenlijst wegens melding in het UNESCO-rapport State of conservation report by the State Party / Rapport de l'Etat partie sur l'état de conservation (2016). Gearchiveerd op 1 oktober 2022.

[1] Parbode, Toen & nu: Grote Combéweg, 1 april 2012

[2] Starnieuws, ‘Koelie papa’ verwijderd voor heldin Janey Tetary, 17 september 2017. Gearchiveerd op 28 december 2022.

[3] Kastelein (2020), pagina 263

[4] Eric Kastelein, Oog in Oog met Paramaribo, pag. 28, 98, 244 en 263 ISBN 9789460225031, 2020

[5] Suriname Herald, Werkzaamheden nieuw parlementsgebouw verlopen vlot, 7 maart 2021. Gearchiveerd op 28 december 2022.

[6] Dagblad Suriname, Identiek herbouwde DNA-gebouw wordt vandaag opgeleverd, 14 april 2022. Gearchiveerd op 1 juni 2023.

[7] Dagblad Suriname, Zwervershuis Pand Wilsterman afgebrand, 22 september 2013. Gearchiveerd op 28 december 2022.

[8] Dagblad Suriname, IBW neemt eigen gebouw officieel in gebruik, 13 augustus 2016. Gearchiveerd op 28 december 2022.

[9] Starnieuws, Chinese markt toch op hoek Van Sommelsdijckstraat en Grote Combéwe, 29 juli 2011. Gearchiveerd op 22 januari 2023.

[10] Parbode, Bedreigde monumenten langs de Grote Combéweg, 27 december 2017

[11] Dagblad De West, Historische binnenstad wordt nieuw leven ingeblazen, 25 augustus 2018. Gearchiveerd op 28 december 2022.

[inurgentneedofconservation-12] Volgens het UNESCO-rapport State of conservation report by the State Party / Rapport de l'Etat partie sur l'état de conservation (2016) is dit monument dringend toe aan conservering. Gearchiveerd op 1 oktober 2022.

[dikland16-13] P. Dikland, Monumentenwandelgids Paramaribo (2013). Vaco Uitgeversmaatschappij. Eerste druk. Blz. 16-19.

[opgenomen-14] Opgenomen in deze monumentenlijst wegens melding in het UNESCO-rapport State of conservation report by the State Party / Rapport de l'Etat partie sur l'état de conservation (2016). Gearchiveerd op 1 oktober 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]