Gouvernante van de kinderen van Frankrijk

De gouvernante van de kinderen van Frankrijk of van de koninklijke kinderen (Frans: gouvernante des enfants de France of des enfants royaux) was de hoogadellijke vrouw die in het monarchale Frankrijk werd belast met de opvoeding van de kinderen en kleinkinderen van het koninklijk paar, onder wie de Dauphin. Deze gouvernante werd soms bijgestaan door ondergouvernantes. Het was gebruikelijk dat prinsen vanaf zevenjarige leeftijd (destijds de leeftijd van het verstand) het Huis van de Koningin verlieten om te worden doorgegeven aan de zorg van een mannelijke gouverneur. Prinsessen bleven onder de gouvernante.

Portret van de hertogin van La Ferté-Senneterre met de toekomstige Lodewijk XV op haar schoot en de jonggestorven hertog van Bretagne (François de Troy, ca. 1711)

Overzicht

Kinderen van Lodewijk XII

• 1510-1515: Michelle de Saubonne, verbonden aan Renée de France

Kinderen van Frans I

• 1518-15??: Charlotte Gouffier de Boisy
• Guillemette de Sarrebruck

Kinderen van Hendrik II

• 1546-1557: Françoise d'Humieres
• 1548-1551: Jane Stuart, toegewezen aan Mary Stuart
• 1551-1557: Françoise de Paroy, toegewezen aan Marie Stuart
• 1551-1559: Marie-Catherine Pierrevive
• Louise van Clermont
• Claude-Catherine de Clermont
• Charlotte de Chabannes-Curton

Kinderen van Karel IX

• 1572-1578: Isabelle de Monthoiron

Kinderen van Hendrik IV

• 1600-1615: Françoise de Montglat

Kinderen van Lodewijk XIII

• 1638-1643: Françoise de Lansac
• 1643-1646: Marie-Catherine de Senecey

Kinderen van Lodewijk XIV

• Ursule de Gontery, gouvernante van de dochters van de koningin
• 1661-1664: Julie d'Angennes, gouvernante van de Grand Dauphin, daarna gouvernante van de eremeisjes van de koningin
• 1661-1672: Louise de Prie, gouvernante van de Grand Dauphin.
• 1669-16??: Françoise d'Aubigné, gouvernante van de gewettigde kinderen van de koning

Kinderen van Lodewijk van Frankrijk (1661-1711)

• 1682-1692: Louise de Prie

Kinderen van Lodewijk van Frankrijk (1682-1712)

• 1704-1709: Louise de Prie
• 1709-1710: Marie de La Ferté-Senneterre
• 1710-1717: Charlotte de La Mothe-Houdancourt
• Anne-Julie-Adélaïde de Melun, gouvernante en survivance samen met de hertogin van Ventadour

Kinderen van Lodewijk XV

• 1727-1735: Charlotte de La Mothe-Houdancourt
• 1735-1746: Marie-Isabelle de Rohan

Kinderen van Lodewijk van Frankrijk (1729-1765)

• 1746-1754: Marie-Isabelle de Rohan
• 1754-1776: Marie-Louise de Rohan
• 1776-1778: Victoire de Rohan-Guéméné

Kinderen van Lodewijk XVI

• 1778-1782: Victoire de Rohan
• 1782-1789: Gabrielle de Polignac
• 1789-1792: Louise-Elisabeth de Croÿ de Tourzel

Kinderen van Karel X

• 1775-17??: Adelaide de Galard de Brassac de Béarn

Kinderen van Napoleon I

• 1811-1815: Louise Charlotte Françoise de Montesquiou

Kinderen van Karel-Ferdinand van Artois

• 1819-1834: Marie Louise de Montaut de Navailles

Kinderen van Lodewijk Filips I

• Félicité de Genlis

Literatuur

• Isabelle Brouard-Arends en Marie-Emmanuelle Plagnol-Diéval (eds.), Femmes éducatrices au siècle des lumières, 2007. DOI:10.4000/books.pur.39332
• Docteur Cabanès, Éducation de Princes, 1922 (coll. Mœurs intimes du Passé)