Gebruiker:ZDellink/Jacob van Meurs
Jacob van Meurs (ca. 1619/1620, Arnhem - 1680, Amsterdam) was een bekende Nederlandse uitgever, boekhandelaar, graveur van portretten en plaatsnijder in Amsterdam gedurende de zeventiende eeuw. Verreweg de meeste boeken die van Meurs publiceerde dateren van 1650 tot 1680. In het begin van zijn loopbaan publiceerde van Meurs enkele werken over de geschiedenis van Amsterdam en de Republiek. Later in zijn carrière behaalde van Meurs enkele belangrijke successen met de verkoop van boeken over achtereenvolgens China, Japan, Afrika en Amerika. Hiervoor werkte hij onder andere samen met tijdgenoten als Johan Nieuhof (1618-1672), Olfert Dapper (1636-1689) en Arnoldus Montanus (1625-1683).
| Jacob van Meurs | ||
|---|---|---|
| Algemene informatie | ||
| Geboren | Arhnem (ca.1619/1620) | |
| Overleden | Amsterdam (1680) | |
| Nationaliteit | Nederlands | |
| Beroep | Uitgever, plaatsnijder, graveur van portretten | |
Werk bewerken
Jacob van Meurs heeft in zijn actieve periode (1650-1680) naar schatting 75 boeken gepubliceerd, waaronder zeer succesvolle en besproken werken.[1] Daardoor is er in de loop der jaren meer informatie vrij gekomen over de beroepsgerelateerde activiteiten van specifiek deze uitgever. In het begin van zijn carrière heeft Jacob van Meurs voornamelijk werken gepubliceerd die betrekking hadden op de geschiedenis van Nederland en Amsterdam. Pas rond 1665 ging van Meurs zich bezig houden met de uitgave van geografische boeken, waarmee hij uiteindelijk succesvol is geworden. Typerend aan deze grote, luxueuze edities waren de prachtige illustraties van onbekende volkeren en exotische plaatsen.
In 1665 behaalde van Meurs onder dit genre een groot succes met de publicatie van een geografisch werk over China. Dit boek had betrekking op het eerste gezantschap van de VOC naar het keizerlijk hof in Beijing. De auteur van dit boek, de wereldreiziger Johan Nieuhof (1618-1672), was zelf bij deze missie betrokken geweest en verbleef ten tijde van de publicatie in de Republiek alweer geruime tijd in Azië. Het boek heeft destijds een grote impact gehad op de Europese beeldvorming van China.[2]
Dit succes bevestigde dat er genoeg vraag was naar boeken waarin overzeese koloniën en andere verre oorden uitgebreid aan bod kwamen. Van Meurs speelde graag in op deze publieke behoefte en besloot zich verder toe te leggen op dit specifieke genre. In 1667 publiceerde hij wederom een werk over China, deze keer van de hand van de Jezuïet Athanasius Kircher (1602-1680). Exact één jaar later, in 1668, verscheen een werk van Olfert Dapper (1636-1689) over Afrika. Dit was de eerste poging om in een Europese taal alle beschikbare informatie over Afrika samen te voegen tot één geheel.[3]
In 1669 brengt Jacob van Meurs in samenwerking met Arnoldus Montanus een boek uit over Japan. Ondertussen werkte Olfert Dapper aan een tweede boek over China, dat in 1670 door Jacob van Meurs werd uitgebracht. Een boek over het continent Amerika ontbrak nog op dat moment, maar daar kwam officieel een einde aan met de publicatie van De Nieuwe en Onbekende Weereld (1671), een werk wederom van de hand van Arnoldus Montanus. Het jaar 1672 was vanwege het Rampjaar geen goed jaar voor de verkoop van luxueuze edities als deze. Jacob van Meurs besloot echter door te gaan met dit geografische genre, ook al volgden de publicaties elkaar vanaf dat moment iets minder snel op. Zo verschijnen er onder het auteurschap van Olfert Dapper nog drie publicaties over achtereenvolgens India (1672), Syrië en Palestina (1677) en Azië (1680). Jacob van Meurs overlijdt naar wordt aangenomen in 1680. Vanaf dat moment nam de weduwe van van Meurs namelijk de werkzaamheden binnen het bedrijf over.
Uitgeversstrategieën bewerken
Onderzoek naar enkele publicaties die zijn uitgegeven door Jacob van Meurs hebben ertoe geleid dat er meer informatie is vrijgekomen over zijn status als zakenman. Het blijkt dat Jacob van Meurs vooral gezien moet worden als een gedreven ondernemer die zijn bedrijf zo winstgevend mogelijk probeerde te maken. De wensen en verwachtingen van het lezerspubliek achtte van Meurs zeer belangrijk en daar werd dan ook de inhoud van de door hem uitgegeven boeken op afgestemd.
Jacob van Meurs maakte daarbij gebruik van bepaalde uitgeversstrategieën. Uit onderzoek waarin verschillende edities van Het Gezantschap (1665) zijn vergeleken is bijvoorbeeld gebleken dat Jacob van Meurs religieuze tegenstellingen in zijn boeken zoveel mogelijk probeerde te vermijden of af te zwakken.[4] De Nederlandse Republiek stond bekend om de religieuze tolerantie die er heerste, maar de verschillen tussen diverse godsdienstige groeperingen waren voor een uitgever niet altijd makkelijk met elkaar te verenigen. Jacob van Meurs besefte dat zijn boeken gelezen werden door zowel protestanten als katholieken en hield daar indien nodig rekening mee door de thematiek aan te passen. Bovendien is bekend dat Jacob van Meurs Het Gezantschap (1665) een jaar later in Antwerpen (1666) heeft uitgebracht onder een andere (schuil)naam, namelijk die van Michiel Cnobbaert (ook gespeld als Michiel Cnobbert/Knobbaert). Deze naam lag beter bij de hoofdzakelijk katholieke lezers in de omgeving waardoor van Meurs hoopte een grotere afzetmarkt te bereiken.
Het fenomeen ‘copyright’ bestond in de zeventiende eeuw nog niet, maar het was wel mogelijk om privileges te verkrijgen waarmee een uitgever in een bepaald gebied bevoorrecht was om boeken te drukken. Jacob van Meurs maakte hier ook gebruik van. De privileges zijn vaak terug te vinden in het begin van een boek, waarin de uitgever soms een woord van dank uitspreekt. Daarnaast werden boeken vaak opgedragen aan een belangrijke persoonlijkheid. Uitgevers hoopten hiermee de bescherming van autoriteiten te verdienen of privileges te verkrijgen, en bovendien gaf het de publicatie een hoger aanzien.[5] Jacob van Meurs droeg zijn boek De Nieuwe en Onbekende Weereld (1671) bijvoorbeeld op aan Prins Johan Maurits (zie illustraties).
Bibliografie bewerken
Chronologisch overzicht van geografische boeken, uitgegeven door Jacob van Meurs
- Nieuhof, J. (1665). Het gezantschap der Neêrlandtsche Oost-Indische Compagnie, aan den grooten Tartarischen Cham, den tegenwoordigen keizer van China. Amsterdam: Jacob van Meurs.
- Kircher, A. (1667). China monumentis, qua sacris quà profane, nec non Variis Naturae & Artis Spectaculis, Aliarumque Rerum Memorabilium Argumentis ilustrata. Amsterdam: Jacob van Meurs.
- Dapper, O. (1668). Naukeurige beschrijvinge der Afrikaensche eylanden. Amsterdam: Jacob van Meurs.
- Montanus, A. (1669). Gedenkwaerdige gesantschappen der Oost-Indische Maatschappy in ’t Vereenigde Nederland, aan de kaisaren van Japan. Amsterdam: Jacob van Meurs.
- Dapper, O. (1670). Beschryving des keizerryks van Taising of Sina. Amsterdam: Jacob van Meurs.
- Dapper, O. (1672). Asia, of Naukeurige beschryving van het rijk des grooten Mogols, en een groot gedeelte van Indiën. Amsterdam: Jacob van Meurs.
- Dapper, O. (1677). Naukeurige beschryving van gantsch Syrie, en Palestyn of Heilige Lant. Amsterdam: Jacob van Meurs.
- Dapper, O. (1680). Naukeurige beschryving van Asie. Amsterdam: Jacob van Meurs.
Externe Links bewerken
Referenties bewerken
- ↑ Deze schatting is gebaseerd op de STCN database (Short Title Catalogue Netherlands), die wordt samengesteld en uitgegeven door de Koninklijke Bibliotheek. Deze database bevat beschrijvingen van alle boeken die tot 1800 in Nederland zijn uitgegeven en is in te zien via [de site]
- ↑ Meersbergen, G. van (2010). De uitgeversstrategie van Jacob van Meurs belicht: de Amsterdamse en ‘Antwerpse’ edities van Johan Nieuhofs ‘Gezantschap’ (1665-1666). In: De zeventiende eeuw; vol. 26, afl. 1, pp. 73-90.
- ↑ Wills, J.E. (2009). Author, Publisher, Patron, World: A Case Study of Old Books and Global Consciousness, in Journal of Early Modern History 13 (2009), pp. 375-433.
- ↑ Zie Meersbergen, G. van (2010).
- ↑ [Koninklijke Bibliotheek (KB)]