Gebruiker:Mariamh10/Kladblok

Liberale democratie

Een liberale democratie of constitutionele democratie is een vorm van representatieve democratie die gekenmerkt wordt door algemeen kiesrecht, verkiezingen waarbij het parlement door het volk wordt gekozen, een grondwet waarin de vrijheden van burgers zijn beschreven, een markteconomie en de bescherming van mensenrechten, burgerrechten en rechten van minderheden. Deze regeringsvorm is gebaseerd op het klassiek liberalisme.

Deze regeringsvorm is gebaseerd op een grondwet (constitutie) waarbij het parlement door het volk wordt gekozen. Bij een liberale democratie is het grootste deel van de bevolking betrokken bij de verkiezingen en worden vrijheden beschermd, dit in tegenstelling tot de onvrije democratie. Het concept van de liberale democratie komt grotendeels overeen met dat van de democratische rechtsstaat.

Een liberale democratie kan in verschillende vormen voorkomen. Zo kan een liberale democratie een constitutionele monarchie zijn of een republiek. Ook kan er sprake zijn van zowel een parlementair systeem als een presidentieel systeem als een semi-presidentieel systeem. Nederland is evenals België een constitutionele parlementaire monarchie.

Belangrijke kenmerken

Grondwet

In een liberale democratie zijn de rechten van burgers uiteengezet in de grondwet. De grondwet dient als het ware als een sociaal contract tussen de staat en zijn burgers. De macht van de staat wordt hier dus ingeperkt. Ook staat in de grondwet beschreven hoe het politiek systeem dient te functioneren. Een belangrijk onderdeel hiervan is de scheiding der machten, ook wel bekend als de Trias Politica, waarin de rechtsprekende, wetgevende en uitvoerende macht gescheiden van elkaar dienen te zijn.

Bescherming van minderheden

Een belangrijk kenmerk dat onderscheidend is voor een liberale democratie is dat binnen deze vorm van democratie de burgerrechten, mensenrechten en de rechten van minderheden nadrukkelijk worden beschermd. Zo hebben etnische en religieuze minderheden de vrijheid om hun cultuur te uiten of hun religie te praktiseren. Hierbij worden zij ook door de staat beschermd.

Verkiezingen

In een liberale democratie worden regeringsleiders en parlementsleden verkozen aan de hand van verkiezingen. Hieraan zitten echter enkele voorwaarden verbonden. De zeer bekende Amerikaanse politicoloog Robert A. Dahl heeft in zijn boek On Democracy beschreven aan welke eisen een democratie moet voldoen. Hierbij heeft hij beschreven hoe verkiezingen georganiseerd dienen te worden in een democratische staat. Dahl stelt dat verkiezingen vrij, eerlijk en veelvoorkomend moeten zijn. Dit betekent dat elke burger de mogelijkheid moet hebben om zich kandidaat te stellen en om te stemmen. Ook moeten verkiezingen regelmatig voorkomen.

Markteconomie

In een liberale democratie is er sprake van een markteconomie. Dit houdt in dat prijzen van producten bepaald worden aan de hand van vraag en aanbod. Goederen worden door producenten gemaakt en vervolgens verdeeld over consumenten. De rol van de staat is hier dus beperkt. De staat houdt zich alleen bezig met het beschermen van eigendom en het verschaffen van publieke goederen.

Liberale democratieën in landen over de wereld

Wereldwijd zijn er verschillende organisaties die zich bezig houden met het in kaart brengen van hoe liberaal of vrij staten zijn. De drie bekendste zijn Varieties of Democracy, Freedom House en Polity IV.

Er zijn een aantal landen die door al deze organisaties als liberale democratieën worden geclassificeerd. Hieronder vallen de staten in de Europese Unie, de Verenigde Staten, Canada en Noorwegen.

Varieties of Democracy

Varieties of Democracy is een Zweedse organisatie, gevestigd in Gothenburg. Meer dan 3000 wetenschappers werken mee aan het opstellen van deze dataset. V-Dem maakt onderscheid tussen verschillende soorten democratie: electorale democratie, liberale democratie, participatiedemocratie, deliberatieve democratie en egalitaire democratie.

Freedom House

Freedom House is een Amerikaanse non-gouvernementele organisatie die gericht is op vrijheid en democratie. Freedom House categroriseert landen in "vrij", "gedeeltelijk vrij" of "onvrij". Dit doen zij op basis van een aantal criteria, waaronder politieke rechten, politiek pluralisme en burgerlijke vrijheden.

Crisis van liberale democratie

In de afgelopen jaren zijn er verschillende rapporten uitgekomen van zowel Freedom House als Varieties of Democracy die aangeven dat er momenteel in de wereld een trend van toenemende autocratisering is. Uit het V-Dem rapport van 2019 blijkt dat verschillende landen in de wereld, waaronder de Verenigde Staten, Brazilië en India een terugval meemaken. Dit noemen zij ook wel de ""derde golf van autocratisering''.

Uit het rapport van Freedom House van 2019 is gebleken dat dit het veertiende jaar op een rij is waarin er een daling was van vrijheid in de wereld.

Fareed Zakaria, een Amerikaanse journalist, schreef in 1997 al The Rise of Illiberal Democracy. In dit artikel stelt hij dat de vrijheden die juist zo kenmerkend waren voor liberale democratie (vrijheid van meningsuiting, vrijheid van religie etc.) in onder druk staan. Hoewel er wel verkiezingen plaatsvinden in steeds meer landen, worden mensenrechten en rechten van minderheden geschonden. Fareed Zakaria stelt daarom dat het noodzakelijk is voor de internationale gemeenschap om zich te richten op de liberalisering van samenlevingen.