Gebruiker:Jozef Nauta/Kladblok

Wat poëzie is - een leerdicht

Eerste druk Wat poëzie is

Wat poëzie is - een leerdicht is de zesde dichtbundel van schrijver Harry Mulisch. De bundel verscheen in 1978 bij Athenaeum - Polak & Van Gennep in een oplage van 1000 exemplaren.

Het gedicht

Het gedicht is geschreven in niet rijmende disticha, vijf per pagina (op twee uitzonderingen na.) In het gedicht tracht de schrijver zijn poëtica onder woorden te brengen. Op de openingspagina wordt de probleemstelling verwoord:

Liefst zou ik nadenken
   over wat poëzie is.

Maar wat poëzie is
   weet ik alleen

Als ik poëzie lees
   of poëzie schrijf.

Maar lees ik poëzie
    of schrijf ik poëzie

Hoe denk ik dan na
    over wat poëzie is?

De techniek van het dichten - ritme, metrum, rijm, typografie - is niet waar het in de poëzie omgaat. Een gedicht kan aan alle technische eisen voldoen en toch geen poëzie zijn.

Is iets poëzie, concludeert de schrijver, dan is het er altijd geweest, ook de nog niet geschreven verzen. Elk gedicht herhaalt alle gedichten.

De slotstrofen van het gedicht luiden

God schiep, zegt men,
   het tijdelijke uit het eeuwige.

De dichter maakt die blunder
   stukje bij beetje

Eenvoudig ongedaan.

De dichter schept ‘het eeuwige’ uit ‘het tijdelijke’. Het gedicht overstijgt zijn maker, door eeuwig te worden.

Geschiedenis

Volgens het colofon werd het gedicht geschreven in maart 1978. Tussen het manuscript en de uiteindelijke publicatie heeft de schrijver een aantal wijzigingen aangebracht. Zo luidde het openingsdistichon oorspronkelijk

Graag zou ik nadenken
    over wat poëzie is.

Dat werd veranderd in

Liefst zou ik nadenken
    over wat poëzie is.

‘Graag’ zou raar hebben geklonken (vergelijk ‘Graag zou ik… maar dat is niet eenvoudig,’ en ‘Liefst zou ik… maar dat is niet eenvoudig.’) In het manuscript is de tekst geschreven als één lang gedicht. In het typoscript is de tekst opgesplitst in zeventien gedichten, elk op een afzonderlijke pagina. In de drukproef zijn de afzonderlijke gedichten genummerd met Romeinse cijfers, maar in de publicatie zijn die weggelaten.

Omslag Amerikaanse vertaling

Een tweede druk van Wat poëzie is verscheen in het verzamelde werk De gedichten 1974-1983, uitgegeven in 1987 bij De Bezige Bij. Ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van de schrijver verscheen in 1997 een derde druk, met illustraties van de in het gedicht genoemde schilder van kerkinterieurs Pieter Jansz. Saenredam, bij de uitgeverij CAHIER, in een oplage van 1500 exemplaren.

Een Amerikaanse vertaling door Claire Nicolas White verscheen in 1982 bij Cross-Cultural Communications, Merrick, New York onder de titel What poetry is.

Op 16 mei 1988 werd Harry Mulisch leest opgenomen, een luisterboek waarop de schrijver enkele van zijn gedichten voorleest, waaronder Wat poëzie is. De opname verscheen bij HKM Records. In 2008 verscheen het luisterboek nogmaals, ditmaal onder de titel Kind en kraai, bij de uitgeverij Rubenstein.

Bronnen, noten en/of referenties

Referentie