Gebruiker:Jaccobba/Kladblok

Toestanden

Toestanden was een groepsproject van Het Werkteater over 'gezin en waanzin en democratisering in een psychiatrische inrichting'. Dit was geïnspireerd op het boek van William Faulker Temple Drake en op het werk van Jan Foudraine, Ronald Laing en Erich Pinchas Fromm (zie verder meer). Marja Kok en Helmert Woudenberg van Het Werkteater hadden eind 1971 bij de groep een voorstel ingediend om dit project te starten. Men stemde toe en Marja nam de verdere leiding opzich.

'Het moest meer zijn dan alleen een aanleiding tot spelen, het moet zowel ons als de mensen die er naar kijken, in wisselwerking, dwingen tot een realiseren, tot stellingname van de eigen situatie' (werkteater.nl).

Naar hun eigen zeggen was dit een project dat een afspiegeling was van het stadium waar ze zich als groep in bevonden.

De eerste werkavond vond plaats op 2 februari 1972. De eerste voorstelling van Toestanden vond plaats op 17 maart 1972 in Triniteitslyceum in Haarlem. Toestanden werd 130 keer opgevoerd tussen 17 maart 1972 en 1 april 1975.

Het publiek zette zich in een halve cirkel rond de kleine speelruimte die een afmeting had van ongeveer vier op zes meter. De spelers zaten voor of tussen het publiek. Het project werd ingeleid door één van de spelers, er werd informatie gegeven over de bronnen waaruit het werkteater geput had om deze voorstelling te maken. Er werd ook verteld dat niemand aanwezig moest zijn maar ook de ruimte kan verlaten indien men dat wenste. Als laatste werd er nog meegedeeld dat het tweede deel van het project een gedachtewisseling met het publiek zou zijn; elk lid van het Werkteater zou een groepje onder zijn of haar hoede nemen waarna er een uitwisseling plaatsvond met de ganse groep (er werd aan de andere groepjes meegedeeld wat er in dat groepje verteld was geweest). Het stuk bestond uit 17 scènes waarna het er later minder werden. Soms werden er scènes geschrapt. Elke scène werd gespeeld door drie à vier personen.

De verschillende scènes handelde onder andere over situaties die zich afspeelden buiten de kliniek (emotionele mechanismen en onbekendheid met eigen gevoelens en motieven werden blootgelegd), situaties tussen patiënten en artsen.

Door deze gedachtewisseling met het publiek werd deze voorstelling ook omschreven als vormingswerk; het was de bedoeling om 'ontwikkeling te stimuleren rond de psychiatrische instellingen in Nederland'.

Antipsychiatrie

Het stuk Toestanden sloot mooi aan bij de bredere maatschappelijke beweging van de antipsychiatrie. Zoals reeds hierboven beschreven was dit project geïnspereerd op Jan Foudraine, Ronald Laing en Erich Pinchas Fromm. Hun werk bood een alternatief voor de respectievelijke psychiatrie, humanistiek en psychoanalyse die toen in Nederland een debat veroorzaakten bij onderwijsinstituten en instellingen. Zij trokken de traditionele benadering van psychiatrische patiënten in vraag. De menselijke interactie tussen arts en patiënt stond centraal; het therapeutisch gesprek.

Filmproducties

Het Werkteater maakte naast enkel theaterproducties ook filmproducies, al dan niet gebaseerd op één van hun theaterproducties.

Thijs Chanowski haalde Het Werkteater over om een film te maken van de eerste thema-voorstelling van Het Werkteater; Toestanden. Deze voorstelling handelde over het democratiseringsproces in een psychiatrische inrichting. De op improvisaties gebaseerde voorstelling liet zich inspireren door psychiaters als Ronald Laing (Gezin en Waanzin) en Jan Foudraine (Wie is van hout). Het Werkteater speelde deze voorstelling 'in het hol van de leeuw': in psychiatrische inrichtingen voor patiënten en verzorgers. Dit leidde tot zeer intensieve en avontuurlijke voorstellingen waarin altijd veel 'gebeurde'. Na afloop liepen de discussies soms hoog op, maar ook tijdens de voorstelling mengde het publiek zich soms in de scènes. De film is op lokatie gefilmd in 1975. De regie werd gedaan door Thijs Chanowski en de camera door Mat van Hensbergen.

In De Telegraaf van 22/12/1976 werd deze film aangekondigd.

Bronnen

Delpher

van Schayk, Margot. Hallo medemens! De geschiedenis van Het Werkteater. Amsterdam: Theater Instituut Nederland, 2001.

Royaards, Rense en Heijer, Jac. Werkteater: teaterwerk sinds 1970. Amsterdam: 1980.

Theaterencyclopedie

www.Werkteater.nl

vimeo.nl