Gebruiker:Hamnico/Schriftloze volken
Er zijn veel Afrikaanse en Indiaans-Amerikaanse volken die zich wel met een eigen taal uitdrukken, maar geen tot weinig opgeschreven teksten hebben. Zij hanteren de orale traditie: informatie wordt overgedragen met vertellingen en gezangen aan nieuwkomers en volgende generaties. Van het volk voor het volk, gemakkelijk aangeleerd,van dag tot dag vernieuwd en aangepast aan veranderende omstandigheden. Er zijn honderden van deze schriftloze volken.
Algemeen bewerken
Onze aardbol telt ongeveer 6800 talen. Elf daarvan worden door 100 miljoen mensen of meer (51% van de wereldbevolking) gesproken, zoals het Mandarijn, Engels, Spaans en het Arabisch. Deze 'grote' talen worden, vanzelfsprekend, geschreven en hebben een oneindige hoeveelheid literatuur. Maar iedere twee weken verdwijnt er een taal.[1] Als dit zo doorgaat is over 100 jaar de helft van de talen verdwenen. Hoeveel ongeschreven talen daarbij zijn, valt moeilijk aan te geven, want er is nog geen goed systeem ontwikkeld om betrokken volkeren op te sporen. Zeker is dat in Afrika, Azië en het gebied van de Stille Oceaan er nog vele gemeenschappen zijn die geen taal op schrift hebben.
Het belang van taal bewerken
Taal is van groot belang voor de identiteit. Je kijkt naar jezelf en naar anderen in taal. Wie je bent, waar je vandaan komt, wat je van jezelf en anderen vindt, druk je uit in taal. Taal is meer dan alleen een boodschap brengen of verstaan. Het voortbestaan van een taal hangt af van het gebruik ervan. Wanneer de ouders in de opvoeding van hun kinderen de taal niet gebruiken, verdwijnt de taal meestal binnen een paar generaties.
Volken zonder schrift bewerken
Bestaat er wel taal zonder schrift?[2] Kinderen kunnen eerder spreken dan schrijven. Ook volken zonder taal hebben wel degelijk een rijke mondelinge literatuur. Maar met overlevering blijft niet alles bewaard. Uit onderzoek van de UNESCO blijkt dat er nog honderden gemeenschappen zijn zonder geschreven taal. Sommige groepen willen nog geen geschreven taal, omdat ze hechten aan de orale traditie. Zeker is dat het ontbreken van een schrijfwijze leidt tot marginalisatie.
Het gaat in het algemeen om:
- kleinere bevolkingsgroepen
- een minderheid geplaatst tegenover een meerderheid
- gebieden die relatief ver verwijderd liggen van de stad
- een arme bevolking
- geen stem in de politiek
- weinig toegang tot voorzieningen als onderwijs en gezondheidszorg.
De UNESCO[3] zet zich ervoor in om alfabetisering (het bestrijden van analfabetisme) van deze mensen te bevorderen.
Top tien minst gesproken talen bewerken
- Taushiro: Het Taushiro is een taal op zichzelf die geen enkele aantoonbare verwantschap met een andere taal heeft. Om deze taal te horen, moet je afreizen naar de rivier Tigre in Peru. Daar is nog één mens die het Taushiro beheerst.
- Kaixana: Ooit spraken 200 mensen deze taal, in een dorp aan de Japura rivier in Brazilië. Maar daarna kwamen de Portugese landverhuizers. Nu is er nog maar één persoon die Kaixana spreekt.
- Lemerig: Deze taal hoor je op Vanuatu, een eiland in de Stille Oceaan, 1800 kilometer van Australië. Er zijn nog twee mensen die Lemerig vloeiend spreken. De taal is opgebouwd uit 4 verschillende dialecten die waarschijnlijk allemaal uitgestorven zijn.
- Chemehuevi: Met wat geluk kun je in het Mid-Westen van de Verenigde Staten nog drie mensen vinden die deze taal spreken. De Chemehuevi stam bestaat nog wel, maar gebruikt haar taal nog nauwelijks. Hucip betekent oceaan en kaiv is berg.
- Njerep: Het is een Bantoe taal uit Nigeria. De taal werd ooit gesproken in Kameroen. Bij Mambila zijn er nog 4 mensen die het Njerep spreken. Verder spreken de meeste mensen het Ba of het Mvop.
- Tanema: Op de Solomon eilanden spreken 4 mensen Tanema. De meeste mensen die deze taal spraken, gebruiken nu het Piji of het Teanu, beide populaire talen in regio. Een paar werkwoorden in het Liki: laro (zwemmen), la vamora (werken), en la munana (liggen).
- Liki: Bij de kust van Indonesië liggen de eilanden Sarmi en Jayapura Kabupaten. Daar spreken slechts 5 mensen Liki. In het verleden gebruikten alle kerkfunctionarissen uit deze regio het Liki.
- Ongota/Birale: Deze taal loopt grote kans om te verdwijnen. Alleen nog 6 oude mensen spreken Ongota in een klein dorpje op de westoever van de Weito rivier, in Ethiopië. Gelukkig is er een professor aan de universiteit van Addis Ababa die Ongota doceert.
- Dumi: Dumi is een Kiranti taal. Dit betekent dat deze taal deel uitmaakt van de Tibeto-Birmese taalfamilie. Slechts 8 mensen spreken nog Dumi. Er zijn wel veel boeken geschreven over de grammatica en syntax van deze taal.
- Chamicuro: Volgens een studie uit 2008 zijn er nog maar 8 mensen die Chamicuro spreken. De taal wordt in Peru gesproken door oudere mensen. De kinderen uit de regio spreken Spaans.
| Bronnen, noten en/of referenties
|