Gebruiker:Doberran/Kladblok

Rosa Regina (Roosje) Glaser (Nijmegen, 1914 - Stockholm, 2000) was een Nederlandse danseres en Holocaustoverlevende.

Biografie

Roosje Glaser werd geboren in Nijmegen in Nederland, groeide op in Kleef in Duitsland. Voor de oorlog was Glaser in Nederland danseres met verschillende dansscholen. Als Joodse vrouw werd ze in de Tweede Wereldoorlog verraden door haar ex-man. Ze werd op transport gezet naar Westerbork, vervolgens naar Kamp Vught. Ze wist te ontsnappen, werd snel weer opgepakt en voor straf direct naar Auschwitz gestuurd. Ze overleefde door dansles te geven. Uiteindelijk overleefde ze zeven concentratiekampen.

Via het Zweedse Rode Kruis werd ze bevrijd. Sindsdien woonde ze in Zweden. In 2010 is haar verhaal vastgelegd in het boek 'Dansen met de vijand; Het oorlogsgeheim van tante Roosje', meerdere theaterproducties en tentoonstellingen. in Engels

in Engels

Biography Roosje Glaser was born in the city of Nijmegen, Netherlands, but grew up in the small town of Kleef in Germany. Before the Second World War Roosje was a dance teacher. She ran four dance schools. She was a Jewish young woman who was betrayed by her ex-husband during the war. She was transported to a total of 7 different concentration camps. First to the Dutch camps Westerbork and next to camp Vught. She managed to escape, was re-captured and was punished by immediate transportation to Auschwitz. Roosje survived by teaching dance to the SS officers.

She was liberated by the Swedish Red Cross. After that she decided to stay in Sweden where she lived the remainder of her life. In 2016 her story was published in a book: ‘Dancing with the Enemy’, in several theatre plays, as well as in exhibitions. in Duits

in Duits

Biografie Rosa Regina (Roosje) Glaser (Nijmegen, 1914 – Stockholm, 2000) war eine niederländische Tänzerin und Holocaust-Überlebende. Rosa Regina (Roosje) Glaser wurde 1914 in der Stadt Nimwegen in den Niederlanden geboren und lebte in ihr Jugend in Kleve in Deutschland. Vor dem Zweiten Weltkrieg war Roosje professionelle Tanzlehrerin und gründete mehrere Tanzschulen. Weil ihr Ex-Ehemann ein Nazi Anhänger war, denunzierte er die nicht praktizierende Jüdin Roosje. Sie wurde verhaftet und die holländische Konzentrationslager Westerborg und Kamp Vught transportiert. Es gelang Roosje aus dem KZ zu fliehen. Sie wurde erneut verhaftet und umgehend nach Auschwitz geschickt. Sie verblieb insgesamt mehr als ein Jahr in Auschwitz und überlebte das tödlichste aller Konzentrationslager indem sie Tanzstunden für Aufseher organisierte. Insgesamt überlebte Roosje sieben Konzentrationslager. [1] Das Schwedische Rote Kreuz ermöglichte Roosje nach ihrer Befreiung in Schweden zu bleiben. 2016 veröffentlichte Roosjes Neffe Paul Glaser das Buch: Die Tänzerin von Auschwitz, Die Geschichte einer unbeugsamer Frau. Basierend auf dem Buch entstanden mehrere Theaterstücke und Ausstellungen.[2]

Inhoud

• Eerste deel levensloop
• Dansen en verraad
• Dansen in Auschwitz
• Bevrijdende dans
• Na de oorlog
• Externe Links
• Reviews en bronnen
• Zie ook

Eerste deel levensloop[bewerken | brontekst bewerken]

Toen Roosje nog kleuter was en in Duitsland, in het stadje Kleef, woonde ziet ze jonge mensen dansen. Het fascineert haar en het wordt haar passie. Roosje ontwikkelt zich tot een geëmancipeerde vrouw die haar plek weet te veroveren. Als danslerares boekt ze successen en danst in Amsterdam, Londen, Parijs, Berlijn en Brussel. Ze verliest haar grote liefde in 1936, zoekt troost en trouwt met de dansschoolleraar Leo. Samen exploiteren ze een dansschool in Den Bosch. Wanneer de nationaalsocialisten de macht grijpen begint voor Roosje, 25 jaar oud en Joods, een levensgevaarlijk avontuur. Zeker wanneer haar man sympathiseert met de nazi’s. Het huwelijk loopt stuk en ze scheiden. In 1940 vallen de Duitsers Nederland binnen. Al snel worden er discriminerende maatregelen genomen tegen Nederlanders met Joodse achtergrond. Roosje besluit daar niet aan mee te doen, ondanks de hoge straffen die op overtreding staan. Haar passie voor dansen blijft belangrijk en ze start met succes vier nieuwe dansscholen. Dat succes wordt nog vergroot door het introduceren van nieuwe dansen in Nederland. Roosjes foto staat in tijdschriften en ze komt in het bioscoopjournaal.

in Engels

A young girl before the war

When Roosje was a toddler, in the small town of Kleef in Germany, she saw people dance. She was fascinated by it and dancing became her passion. Roosje grew into an emancipated woman who defied conventions with flair. She became a very successful dance teacher, dancing in Amsterdam, London, Paris, Berlin and Brussels. She lost the love of her life in 1936, found consolation in the arms of another and married Leo; the wrong man. When the Nazis occupied the Netherlands, it was the beginning of a very dangerous adventure for Roosje, 25 years old and Jewish. The danger became acute when her husband started to show Nazi sympathies. Their marriage ended in divorce.

In May 1940 The Netherlands are invaded by the Germans. Roosje, being Jewish, is soon affected by the first anti-Jewish measures. She finds these measures too much of an interference of her freedom of movement and decides not to obey the discriminatory rules, despite the threat of severe punishments for disobeying them. Every Dutch person with a Jewish background has to have a capital letter ‘J’ in their passports. Roosje removes the letter from her passport so that she can walk the streets and pass checkpoints at railway stations without any problems.

Sometimes she even likes to play a game: she sits in a café terrace with a sign over her head saying: ‘prohibited for Jews’, preferably next to a German and asking people to take a picture. Since she had grown up in Germany and was educated at German elementary schools, her German is fluent.

She starts four dance schools and they become successful. Her success is further enhanced by publicity because she introduces dances from abroad, especially from Paris, London and Brussels where she has joined various dance associations. Her picture appears in a number of magazines. Roosje also gets in touch with the Dutch cinema news. This results in her being seen in all the Dutch cinemas.

in Duits

Jugend und Vorkriegszeit

Ihr ihrer Jugend in Deutschland entstand Roosjes Begeisterung für das Tanzen. In dem Saal eines Hotels sah sie zufällig eine Tanzstunde für Jugendliche. Das hat sie so fasziniert und begeistert, dass Tanzen ihre lebenslange Leidenschaft wurde.

Roosje entwickelt sich, ungewöhnlich für die damalige Zeit, schnell zu einer selbstbewussten und emanzipierten Frau, die sich ihren Platz im Leben mit Schwung und Flair erobert hat. Als Tanzlehrerin feierte sie europaweit Erfolge und tanzte in Amsterdam, London, Paris und Brüssel. Durch ein tragisches Flugzeugunglück verliert sie die Liebe ihres Lebens, tröstet sich mit dem falschen Mann, den sie auch noch heiratet. Als die Nationalsozialisten die Macht ergriffen und auch in den Niederlanden Anhänger gewinnen, beginnt für Rosie, damals 25 Jahre alt und jüdisch, ein lebensgefährliches Abenteuer. Ihr Ehemann sympathisiert mit den Nazis. Die Ehe zerbricht.

1940 marschieren deutsche Soldaten in die Niederlanden ein. Schnell wurden diskriminierende Maßnahmen gegen die Juden in Holland getroffen. Roosje, emanzipiert wie sie nun einmal ist, empfindet die Maßnahmen als eine viel zu große Einschränkung ihre Bewegungsfreiheit und entschließt sich, die Gefahr zu ignorieren und alle Maßnahmen zu umgehen. Einzig ihre Leidenschaft für das Tanzen zählt für Roosje und sie gründet vier neue Tanzschulen. Sie wird teilweise sogar noch bekannter, weil sie neue Tanzstile aus dem Ausland einführt. Artikel und Fotos von Roosje Foto erscheinen in diversen Zeitungen und Zeitschriften, sie ist sogar in mehreren Wochenschauen im Kino zu bewundern.

Dansen en verraad[bewerken | brontekst bewerken]

In 1941 geeft de (ex) man Leo van Roosje geeft haar aan bij de Kultuurkamer. Roosje moet haar bloeiende dansscholen sluiten. Illegaal gaat ze met de dansschool verder op de zolder van haar huis. In het voorjaar van 1942 verraden Leo en zijn broer Marinus Roosje bij politiecommissaris en burgemeester omdat ze geen Davidster draagt. Roosje wordt opgepakt en overgedragen aan de SS. Die sluit haar 6 weken op. Daarna komt ze weer vrij. In de zomer 1942 wil ze met haar dansscholen het dansseizoen afsluiten met een groot bal. Ze kan echter geen balzaal meer huren, nu vanwege het verraad door haar ex-man en zijn broer bekend is geworden dat ze Joods is. Ze organiseert een alternatief bal in het buitengebied in een houten uitspanning. Daar wordt gedanst en diverse spelen gespeeld. Van die bijeenkomst en de illegale danszolder bestaan originele filmopnamen. In het najaar van 1942 najaar wordt Roosje opgeroepen zich ‘vrijwillig’ naar kamp Westerbork te begeven. Zij geeft geen gehoor aan die oproep, wijzigt haar identiteit en gaat in pension bij het echtpaar Coljee in Naarden. De vrouw is een Duitse en de man is een NSB-er. Roosje wordt verraden door haar Nederlandse minnaar Kees. Een politieman arresteert haar met getrokken pistool, ze wordt verhoord, opgesloten in een politiecel en op transport gezet naar het kamp Westerbork.

In Engels

Dancing and Betrayal

In 1941 Roosje’s husband Leo reports her Jewish identity to the ‘Kulturkammer’. Roosje is forced to close her thriving dance schools immediately. Roosje’s passion, however, does not allow her to become inactive. Illegally, she continues the dance school in the attic of her house. Suddenly betrayal comes again. In the spring of 1942, Leo and his brother Marinus betray Roosje to the commissioner of police and the mayor, for not wearing a star of David on her clothes. She is arrested and handed over to the SS. After six weeks in jail she is set free again.

Towards the end of the dance season Roosje wants to organize an end-of-season ball. However, due to Leo’s and Marinus’ betrayal, everybody in town knows she is Jewish and Jews are not allowed to hire a ballroom. Doing nothing is not her style so she organizes an alternative end-of-season ball. She meets her students at the railway station in the morning and they cycle into the countryside where they dance and have fun in a remote recreation area with a wood-built cafeteria.

Shortly after this final ball, she is given orders to report to a Dutch concentration camp voluntarily but she refuses. She changes her identity by stealing a passport from one of her non-Jewish students and sticks her own picture in it. Since people know her in her own town she decides to move to another town. She gets an address from her former lover Kees and for a while, using her new identity, she lives in a boarding house run by a Dutchman who is a member of the Nazi party and is married to a German woman. All of a sudden Kees betrays her for money and tries to steal the cash she has set aside to pay for room and board. Then disaster hits. She is arrested at gunpoint by a Dutch policeman and a frightening time in concertation camps begins.

In Duits

Tanzen und Verrat

1941 wird Roosje von ihrem Ex-Ehemann bei der Kulturkammer verraten. Roosje muss ihre erfolgreichen Tanzschulen schließen. Doch das „Nichts tun“ geht bei Roosje nicht. Sie führt ihre Tanzschule illegal weiter, auf dem Dachboden ihres Elternhauses.

Im Frühjahr 1941 verraten Ex-Mann Leo und sein Bruder Marinus Roosje erneut an die Polizei, weil sie sich weigert, den Davidstern zu tragen. Sie wird verhaftet und an die zuständige SS übergeben. Nach einer sechswöchigen Haft wird sie entlassen. Roosje bleibt unbeeindruckt. Im Sommer 1942 will sie die Tanz-Saison mit einem großen Abschlussball beenden. Da sie keinen Tanzsaal anmieten darf, organisiert Roosje als Alternative eine Holzscheune am Stadtrand.

Im Hebst 1942 wird sie aufgefordert, sich ‚freiwillig’ ins holländisches KZ Westerbork zu begeben. Das macht Roosje natürlich nicht. Statt unterzutauchen, ändert sie ihre Identität und bezieht eine Pension. Der Vermieter der Pension ist Mitglied der Holländischen Nazi Partei und ist mit einer Deutschen verheiratet. Beide kennen Roosjes wirkliche Identität nicht. Roosjes ehemaliger Liebhaber Kees verrät sie und ihren Aufenthaltsort schließlich für Geld und sie wird mit vorgehaltenen Pistole verhaftet und sofort ins KZ Westerbork überführt.

Dansen in Auschwitz[bewerken | brontekst bewerken]

Roosje komt in concentratiekamp Westerbork. Daar blijft het niet bij, 6 kampen volgen nog.

Nederland

Westerbork 14/10/1942 – 20/02/1943

Vught 20/02/1943 – 10/09/1943

Polen

Auschwitz-Birkenau 19/09/1943 – 18/01/1945

Dodenmars 18/01/1945 – 22/01/1945

Duitsland

Ravensbrück 22/01/1945 – 15/02/1945

Berlin werk aan verdediging 15/02/1945 – 23/03/1945

Bergen Belsen 23/03/1945 – 29/03/1945

Neuengamme, onderdeel Wandsbeck 29/03/1945 – 30/04/1945

In de kampen probeert ze zoveel als mogelijk regie over haar leven te houden en organiseert onder andere cabaret en dans in het kamp. Ook schrijft en zingt ze liederen. Uit kamp Vught weet ze te ontsnappen, maar wordt al snel weer gepakt. Als straf wordt ze direct afgevoerd naar Auschwitz. In Auschwitz komt ze in het beruchte experimentenblok, wordt gesteriliseerd en als ze verdere experimenten weigert moet ze voor straf bij de gaskamers werken ter ondersteuning van het Sonderkommando. Wanneer ze tussen de lijken haar nichtje ontdekt kan ze het niet meer volhouden en weet met de moed der wanhoop en flair een andere werkplek bij de nabij gelegen granatenfabriek te organiseren. Dank zij haar passie voor dans weet ze haar positie verder te verbeteren. In Auschwitz leert Roosje SS’ers dansen en de bijbehorende etiquette. Ze verliest alles maar niet haar moed en blijft trouw aan haar karakter.

In een brief kort na haar bevrijding schrijft ze over de bombardementen die ze meemaakte: ‘De verschrikkelijke bombardementen in Auschwitz, Breslau, Berlijn en Hamburg lieten mij volstrekt onverschillig. Op den duur stond ik niet meer op uit mijn bed in de houten barakken, vrachtauto of in de open lucht. Terwijl de granaten en bomsplinters ons om de oren suisden vertelden we elkaar een mop. Wat maakt de toekomst uit. Je moet nu plezier hebben en overleven. Nee, het leven in Duitsland heeft mij hard en wreed gemaakt.’ (12)

In Engels

Concentration Camps

The first concentration camp Roosje is sent to is Westerbork. After that six more camps follow.

The Netherlands

Westerbork 14/10/1942 – 20/02/1943

Vught 20/02/1943 – 10/09/1943

Poland

Auschwitz-Birkenau 19/09/1943 – 18/01/1945

Death march 18/01/1945 – 22/01/1945

Germany

Ravensbruck 22/01/1945- 15/02/1945

Berlin preparing defence works 15/02/1945 – 23/03/1945

Bergen Belsen 23/03/1945 – 29/03/1945

Neuengamme, department Wansbeck 29/03/1945 – 30/03/1945

Despite the terrible living conditions in the camps, Roosje tries to remain in charge of her life as much as she can by organizing cabarets and dances. She also writes songs. She manages to escape from camp Vught but is caught again and as a punishment she is sent to Auschwitz immediately. Roosje survives by teaching dance to the SS.

In Auschwitz she is imprisoned in the building for medical experiments. She is sterilized and when she refuses to undergo more invading experiments she is punished by being sent to work with the Sonderkommando at the gas chambers. After six weeks of this exhausting and terrifying work, she finds her cousin among the many dead bodies. Her strength disappears and desperate but courageous as she is, she manages to get another job in a grenade factory nearby. Her passion for dance improves her situation. In Auschwitz she teaches dance and etiquette to SS officers. She loses everything except her courage and she remains faithful to her character.

Shortly after her liberation Rosie writes a letter about the bombings she experienced in Auschwitz: “The most horrendous air raids on Auschwitz, `Breslau, Berlin, and Hamburg left me completely indifferent. After a while I didn’t even bother getting up, whether I was in a wooden barrack, the back of a truck or in the open air. While the shrapnel whizzed past our ears we told each other jokes. Why worry about the future? You had to enjoy life in the present, No, life in Germany made me hard and cruel.” (Page 264). in Duits

in Duits

Konzentrationslager

Roosje durchleidet von 1942 bis 1945 den Aufenthalt von insgesamt sieben Konzentrationslagern. Ihre positive Lebenseinstellung, die Liebe zur Musik und zum Tanzen, ihr Mut und Verstand ermöglichen ihr das eigentlich Unmögliche - sie überlebt.

Niederlande

Westerbork 14/10/1942 – 20/02/1943

Herzogenbusch 20/02/1943 – 10/09/1943

Polen

Auschwitz-Birkenau 19/09/1943 – 18/01/1945

Totenmars 18/01/1945 – 22/01/1945

Deutschland

Ravensbrück 22/01/1945 – 15/02/1945

Berlin Arbeit an der Verteidigung der Stadt 15/02/1945 – 23/03/1945

Bergen Belsen 23/03/1945 – 29/03/1945

Neuengamme, Unterteil Wandsbeck 29/03/1945 – 30/04/1945

Trotz des alltäglichen Horrors in den KZs versucht Roosje sich geistig mit kleinen Kabarettaufführungen und Tanzstundne am Leben zu halten. Sie schreibt und komponiert sogar Lieder.

Nach ihrer ersten Verhaftung gelingt es Roosje noch aus dem KZ Herzogenbusch zu fliehen. Leider wird sie schnell erneut verhaftet. Zur Strafe wird sie sofort nach Auschwitz geschickt. Dort kommt sie in den berüchtigten Block 10, wo Dr. Mengele und andere an den Häftlingen Experimente vornehmen. Roosje wird dabei sterilisiert. Als sie sich weigert, weitere Experimente über sich ergehen zu lassen, muss sie zur Strafe in den Gaskammern arbeiten und das Sonderkommando unterstützen. Nach sechs Wochen entdeckt sie zwischen den Leichen, die sie aus der Gaskammer schleppen muss, ihre tote Cousine. Sie bricht zusammen. Trotzdem gelingt es ihr, selbst nicht vergast zu werden, sondern eine Stelle in der Granatfabrik zu bekommen. Sie hat sogar Glück und ihre Leidenschaft für den Tanz bringt Roosje dazu, denn SS Aufsehern Tanzstunden zu geben und bessere Umgangsformen beizubringen. Roosje hat alles, was ihr lieb war verloren, hält sich aber mit ihrem Mut und ihrer Charakterstärke am Leben.

Kurz nach ihrer Befreiung schrieb sie in einem Brief über die Bombardements, die sie miterlebt hatte: »Die schweren Luftangriffe auf Auschwitz, Breslau, Berlin und Hamburg lie­ßen mich weitgehend kalt. Nach einer Weile stand ich deswe­gen nicht einmal mehr auf, egal, ob ich mich in einer Holzba­racke, im Laderaum eines Lastwagens oder im Freien befand. Während uns die Bombensplitter um die Ohren flogen, er­zählten wir einander Witze. Was kam es auf die Zukunft an? Man musste im Jetzt leben und hoffen, dass man den Tag heil überstand. Ja, das Leben in Deutschland hat mich hart und grausam werden lassen.«  Seite 254

Bevrijdende dans[bewerken | brontekst bewerken]

1945. Het Zweedse Rode Kruis ruilt Roosje uit voor 3 gevangen genomen Duitse soldaten en brengt haar naar een opvangcentrum in Zweden. Ze weegt bij aankomst 35 kilo, maar herstelt snel. Na herstel organiseert ze cabaret en dans in het opvangcentrum. Die dans noemt ze haar bevrijdende dans.

Wanneer de Nederlandse vluchtelingen weer terug moeten naar Nederland vraagt Roosje zich af of Nederland nog haar vaderland is. Haar Nederlandse man, zwager en minnaar hebben haar verraden. Een Nederlandse politieman heeft haar gearresteerd. Nederlanders hebben haar bewaakt en haar huis leeggeroofd. Bovendien is ze er van overtuigd dat ze voor haar familie niet meer terug hoeft naar Nederland omdat er geen familie meer zal zijn. Roosje besluit in Zweden te blijven. Ze bouwt in Zweden een nieuw leven op. Een toekomst met herinnering. Het in haar onderarm getatoeëerde kampnummer uit Auschwitz verbergt ze onder een sieraad voor de buitenwereld. Ze gaat uit dansen, maakt snel Zweedse vrienden en op 15 februari 1946 trouwt ze met een Zweedse man, Elon Nordström.

Haar levenslust, passie voor dansen en muziek, actieve interesse in mensen en haar optimisme heeft ze ondanks alle ellendige ervaringen behouden. Met een glimlach vertelde ze daarover (12): ‘Vanaf het begin van mijn nieuwe leven hier in Zweden onderteken ik mijn brieven met Roosje, net als vroeger. Toch is er een verschil. In de letter R van Roosje en van mijn officiële naam Rosita teken ik voortaan lachebekjes, als lach naar het leven. Als lange neus naar al diegenen die mij klein hadden willen krijgen. Ze hebben me niet klein gekregen.’ In 2000 overlijdt Roosje in Stockholm, 85 jaar oud.

in Engels

Liberation Dance

Relief organisations such as the Swedish, Belgian and French Red Cross are active in Germany towards the end of the war but the Dutch Red Cross is conspicuously absent. Roosje has to pretend she is Danish in order to get some help. She survives on the food parcels from the Swedish Red Cross.

In 1945 the Swedish Red Cross exchanges Roosje for three German prisoners of war and then take her to a refugee camp in Sweden. She weighs 35 kilos but Roosje recovers fast. In the refugee camp she organizes cabaret and dance activities. She also shows a new dance; the Bolero. This Roosje calls her Liberation Dance.

When the Dutch Embassy in Sweden urges the Dutch to return to the Netherlands as soon as they feel healthy enough, Roosje wonders if she still sees the Netherlands as her fatherland. She remembers how she was betrayed by her own husband Leo, by his brother Marinus, by Kees. All of them Dutchmen. Dutch policemen arrested her, Dutch investigators interrogated her, Dutch employees of the Kulturkammer destroyed her successful dance schools, Dutch people guarded her in in prison, Dutch people took her to the camps. None of them were German. So why should she go back to Holland? On top of that she realizes that as far as her family is concerned there was no need to go there either. She had worked at the gas chambers and other terrible placed. She had seen what had happened and she had become convinced that it made no sense to go back there since there would be no family left to see.

Roosje decides to stay in Sweden. Holland is no longer her home. She builds a new future in Sweden. A future with memories.

She conceals her tattooed Auschwitz number from others. She goes out dancing and makes new friends and on 15 February 1946 she marries The Swedish Elon Nordström. She manages to preserve her joie de vivre, her passion for dance and music, her positive interest in people and her optimism, despite the terrible things she has had to endure. “From the beginning of my life here in Sweden I always signed my letters Roosje as I used to do, but there is a difference. In the R of Roosje and my official name Rosita, I draw a smiley, a grinning face laughing at life. A snub to those who wanted to intimidate me, to break me. They never succeeded.” (page 235)

In 2000, Roosje passes away in Stockholm, 85 years old.

in Duits

Befreiunstanz

Das schwedische Rote Kreuz tauscht Roosje nach Kriegsende 1945 gegen drei gefangene deutsche Soldaten aus und bringt sie in ein Auffanglager nach Schweden. Roosje wiegt gerade einmal 35 Kilo. Sie erholt sich jedoch erstaunlich schnell und organisiert Kabarett- und Tanzveranstaltungen im Auffanglager.

Die holländische Botschaft drängt darauf, dass befreite Holländer möglichst bald in die Niederlande zurückkehren. Laut einem Abkommen zwischen dem schwedischen Roten Kreuz, der schwedischen Regierung und den anderen Regierungen wird von den Ex-KZ-Häftlingen erwartet, nach ihrer Genesung möglichst schnell in ihre Heimat zurückzukehren. Auch auf Roosje wird entsprechender Druck ausgeübt. Roosje weigert sich, da sie nicht in das Land zurückkehren möchte, in dem sie so schändlich verraten wurde, von ihrem eigenen Ehemann Leo, von Marius, von Kees, allen Holländer. Holländische Polizisten haben sie verhaftet, holländische Mitarbeiter der Kulturkammer haben ihre erfolgreichen Tanzschulen vernichtet. Holländer haben ihr das Haus weggenommen, Holländer haben sie im Gefängnis überwacht, Holländer haben sie ins Konzentrationslager gebracht. Nicht die Deutschen haben ihr das angetan. Warum soll sie also in die Niederlande zurückkehren?

Roosje baut sich ein neues Leben in Schweden auf, heiratet sogar einen Schweden. Eine Zukunft mit schmerzlichen Erinnerungen. Roosje war stets bemüht, ihre in Ausch­witz eintätowierte Häftlingsnummer hinter Schmuck zu verbergen.

Bei all dem Schrecklichen, das sie durchgemacht hatte, hat sie ihre Lebensfreude bewahren können, ebenso die Liebe zur Musik und zum Tanzen, eine große Offenheit anderen Menschen gegenüber und viel Opti­mismus. Sie hat geschrieben: ‚‘ Seit ich in Schweden lebe, unterschreibe ich meine Briefe wieder mit Rosita, so wie früher. Allerdings mit einem Unterschied. In das R male ich jetzt ein lachendes Gesicht zum Zeichen, dass ich dem Leben lachend begegne. Und gleichzeitig drehe ich damit allen, die mich unterkriegen wollten, eine lange Nase. Denn das haben sie nicht geschafft.‘ Seite 227.

Im Jahr 2000 stirbt Roosje in Stockholm, 85 Jahr alt.

Na de oorlog[bewerken | brontekst bewerken]

Na de oorlog komen steeds meer berichten over gedeporteerde Nederlanders die zijn overleden, meestal via het Internationale Rode Kruis. Maar liefst 90% van Roosjes Nederlandse familie blijkt te zijn vermoord. Van de twaalfhonderd mensen die samen met Roosje per trein in Auschwitz aankwamen, zijn er zevenhonderd direct na aankomst vergast. Vijfhonderd werden te werk gesteld. Van die twaalfhonderd hebben, naar verluidt, acht mensen het kamp overleefd.

Direct na de oorlog werd in Nederland de politieke recherche opgericht, om misstanden tijdens de oorlog te onderzoeken. Op 8 december 1945 schrijft Roosje vanuit Gotenburg in Zweden een lange brief naar de politieke recherche over het verraad van haar ex-man Leo, zijn broer en ex-zwager Marinus en ex-minnaar Kees. Op aangeven van Roosje wordt Leo opgepakt voor zijn verraad en opgesloten in kamp Vught. Dat staat toch leeg en doet na de oorlog dienst als gevangenis. Op basis van justitieel onderzoek acht de rechter Leo ’s verraad bewezen. Na negen maanden gevangenis komt Leo weer vrij. Hij kan gewoon doorgaan met zijn dansschool. Leo overlijdt in 1978. De dansschool sluit zijn deuren in 2011. Mede op aanwijzing van Roosje wordt ook Marinus opgepakt en vastgezet. Naast het verraden van Roosje bleek Marinus meer kwaad te hebben aangericht. De rechter veroordeelt Marinus tot tien jaar gevangenis. Al een jaar later wordt dat teruggebracht tot de helft. De zuivering begon met de slogan ‘snel, streng en rechtvaardig’. Maar vanwege het grote aantal rechtszaken, de noodzakelijke opbouw van Nederland en de oorlog in Indonesië, een voormalige kolonie van Nederland, kwam al spoedig de nadruk op snel te liggen en minder op streng en rechtvaardig. Kees wordt eveneens opgepakt. Niet alleen vanwege Roosje. Hij heeft meer op zijn kerfstok. Behalve van verraad wordt hij ook verdacht van oplichting en collaboratie. Hij is met veel geld op zak in het Zuid-Duitse Dessau door de geallieerden gevangengenomen. De geallieerden dragen Kees aan Nederland over en net als Leo en Marinus wordt ook hij in kamp Vught opgesloten. De politieke recherche verhoort hem. Op verzoek van de verdediging wordt hij onderzocht door een psychiater, die verklaart dat hij niet volledig toerekeningsvatbaar is. Hij wordt vrijgelaten. Kees gaat in Duitsland wonen en overlijdt in 1996 te Keulen.

Over haar relatie met Leo en Kees schrijft Roosje in een van haar fotoalbums: ‘In maart 1937 ontmoette ik mijn tweede lot, te weten Kees. Van hem huurden Leo en ik de danszalen in Den Bosch. Deze man is schuld van heel die ongelukkige toestand die mij tien jaar lang heeft achtervolgd. Op hem werd ik verliefd en hij op mij. Er ontwikkelde zich een gevaarlijk spel om geld, moraal en eer. Iedereen verloor. We verloren alle drie onze liefde, ons geld en onze goede reputatie. Haat in de diepste betekenis sloeg diepe wonden. Het was een onvergetelijk driehoeksdrama. We zijn nu alle drie getrouwd. Ik denk dat het met mij het beste gaat. Ik wil hen vergeten als een nachtmerrie. Dat is gelukt door rijpheid.’ (12 blz ) Roosje overleeft zowel Leo als Kees.

In 1947 bezoekt Roosje voor het eerst weer Nederland met name haar vrienden en vriendinnen van vroeger. Ook haar jongere broer die ook de oorlog heeft overleefd. Haar huis in Den Bosch, waar in 1942 haar illegale dansschool op zolder is geweest, blijkt weggebombardeerd door de Engelsen bij de bevrijding van de stad. De vele fotoalbums en filmopnamen van die illegale dansschool had ze kort voor haar vlucht in de tuin begraven. In de schemering graaft ze die weer op en neemt alles mee naar Zweden.

In Engels

After the war

After the war it gradually transpires how many prisoners were killed. Of the twelve hundred people on the train that transported Roosje from the Netherlands to Auschwitz, seven hundred were gassed on arrival and five hundred were put to work. According to the reports only eight of the original twelve hundred survived. 90% of Roosje’s family was murdered. The percentage of Dutch Jews murdered in the camps was higher than in any of its neighbouring countries, including Germany.

Roosje wrote a long letter to the Dutch government from Sweden. She accused Leo, Marinus and Kees of betrayal. Leo was arrested and imprisoned in camp Vught, which was empty at the time and provided a useful prison facility. After an investigation, Leo was found guilty of treason. After serving nine months, Leo was released and was free to continue with his dance school. He died in 1978.

As a result of the information Roosje had provided, Marinus was arrested and imprisoned as well. In addition of his betrayal of Roosje, it transpired that Marius had committed other crimes as well. The judge sentenced him to ten years in prison. The sentence was halved a year later.

These post-war legal processes were launched under the slogan “swift, sever and just”, but due to the enormity of this process, the process of Dutch reconstruction and the military actions in Indonesia, swiftness was quickly prioritized over severity and justice.

Kees was also arrested but not only as a result of Roosje’s testimony. In addition to treason, Kees was also suspected of fraud and collaboration. When he was taken prisoner by the Allies in Dessau he was in possession of a large sum of money. He was handed over to the Dutch authorities and he too was imprisoned in camp Vught. His interrogation produced a substantial file. Several witnesses characterized him as extremely unreliable. One report mentioned the German execution of a resistance fighter and a crashed English pilot, based on information provided by Kees. In spite of the fact that Kees had persecuted people and had dressed in an SS uniform, the judge found there was insufficient evidence for a conviction. At the request of the defending lawyer a psychiatrist declared that Kees was not entirely sane. He was released and he moved to Germany. Kees died in Cologne in 1996.

A year later, Roosje wrote in one of her photo albums about her relationship with Leo and Kees: “I met my second misfortune in 1937, namely Kees. Leo and I rented our dance hall from him in Den Bosch. This man is responsible for the entire unfortunate situation that has followed me like a shadow for ten long years. I fell in love with him and he with me. A dangerous game developed involving money, ethics and honour. Everyone lost.  All three of us lost love, money and our good reputations. Hate, in the most profound sense, left deep wounds. It was an unforgettable three-sided affair. Now we are all married. I think I am the one who is best off. I want to forget him as one forgets a nightmare. Marinus has helped me succeed”. (page 263)

Roosje survived both Leo and Kees.

In 1947 Roosje visits the Netherlands for the first time since the war. She visits her friends and the former students of her dance school. Her home in the city of Den Bosch where her illegal dance school used to be was destroyed when the British RAF bombed the city in an attempt to liberate it. Shortly before she had to flee in 1942, Roosje had buried her photo albums and films. She digs them up and takes them back to Sweden.

To Roosje a person’s character was what counted. That was most important to her: character, character, character. The preface to her diary, that she began to write in the SS prison in Den Bosch says: ‘Difficulties and risks are the judge of our character’.

in Duits

Nach dem Krieg

Nach den Krieg werden vom Internationalen Roten Kreuz immer mehr Nachrichten veröffentlicht, wer überlebt hat und wer nicht. 90% der Familienmitglieder von Roosje sind ermordet worden.

Von den 1.200 Personen, die mit Roosje zu­sammen aus den Niederlanden nach Auschwitz kamen, wur­den 700 gleich nach der Ankunft vergast, die übri­gen 500 teilte man zur Arbeit ein. Berichten zufolge überlebten nur acht von ihnen.

Am 8. September schreibt Roosje in Gotenborg einen Brief an die Holländische Regierung, um ihre Verräter anzuzeigen. Ihr Ex- Ehemann Leo, sein Bruder Marinus und ihr Ex-Liebhaber Kees.

Leo wird verhaftet und in das ehemalige KZ Herzogenbusch eingesperrt. Nach neunmonatiger Haft kam Leo frei und betätigte sich wieder als Tanzlehrer. Er starb 1978.

Auch Marinus wurde unter anderem aufgrund von Informationen, die Roosje geliefert hatte, in Haft genommen. Wie sich herausstellte, hatte Marinus nicht nur Roosje verraten. Marinus wurde zu zehn Jahren Haft verurteilt; die Strafe wurde jedoch schon ein Jahr später auf die Hälfte reduziert.

Die »Säuberung« in den Niederlanden sollte erklärtermaßen »schnell, streng und gerecht« vor sich gehen, doch angesichts ihres Umfangs, des notwendigen Wiederaufbaus und des mi­litärischen Eingreifens der Niederlande in Indonesien lag der Schwerpunkt bald auf »schnell« und weniger auf »streng und gerecht«.

Auch Kees wurde verhaftet, allerdings nicht nur aufgrund von Roosjes Aussage. Außer dem Verrat an Roosje wurden ihm auch Betrug und Kollaboration zur Last gelegt. Bei seiner Festnahme in Dessau durch die Alliier­ten hatte er eine hohe Geldsumme bei sich.

Die Alliierten lieferten Kees an die Niederlande aus, wo er, wie Leo, als Gefangener ins Lager Herzogenbusch kam. Von mehreren Zeugen wurde Kees als äußerst unzuverlässig beschrieben, und in seiner Akte findet sich auch ein Bericht, dem zufolge ein Widerstandskämpfer und ein abgeschossener eng­lischer Pilot aufgrund seiner Aussagen von den Deutschen hin­gerichtet wurden.

Obwohl Kees in SS-Uniform aufgetreten war und versucht hatte, sich an anderen zu bereichern, erachtete der Richter die Beweislage nicht als ausreichend für eine Verurteilung. Als die Verteidigung mit einem psychiatrischen Gutachten darlegte, dass der Angeklagte nicht voll zurechnungsfähig sei, wurde er freigesprochen. Nach den Krieg geht Kees nach Deutschland und stirbt in 1996 in Köln.

Ein Jahr später notierte Roosje in einem ihrer Fotoalben: »Im März 1937 begegnete mir mein zweites Unglück in Ge­stalt von Kees. Von ihm hatten Leo und ich einen Tanzsaal in ’s-Hertogenbosch gemietet. Dieser Mann ist schuld an dem ganzen Unglück, das mich seit bald zehn Jahren wie ein Schat­ten verfolgt. Ich verliebte mich in Kees und er sich in mich. Ein drama­tisches Dreiecksverhältnis nahm seinen Lauf, ein gefährliches Spiel um Geld, Moral und Ehre, bei dem alle verloren. Wir verloren unsere Liebe, unser Geld und unseren guten Ruf. Ab­grundtiefer Hass schlug schreckliche Wunden. Inzwischen sind wir alle drei verheiratet, und ich habe es wohl am besten ge­troffen. Ich will die beiden vergessen wie einen Albtraum. Die Reife hilft mir dabei.«  Seite 254

Roosje überlebte sowohl Leo als auch Kees.

1947 besucht Roosje das erste Mal wieder die Niederlanden, speziell um ihre Freunde und ehemalige Studenten ihrer Tanzschule zu sehen. Auch ihr jüngerer Bruder hat den Krieg überlebt. Ihr Haus, wo der illegale Tanzschule auf den Dachboden gewesen war, findet sie total ausgebombt. Roosje hatte diverse Fotoalben und Filme im Garten des Hauses vergraben und konnte diese nachts heimlich bergen. Sie bilden die Grundlage zu dem Buch von Roosjes Neffen Paul Glaser über ihr Leben.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Anne Frank

Etty Hillesum

Edith Eger

In Engels

See also[bewerken | bron bewerken]

·      Anne Frank

·      Etty Hillesum

·      Edith Eger

in Duits

Sehe Auch[bewerken | bron bewerken]

·      Anne Frank

·      Etty Hillesum

. Edith Eger

Externe links

• Roosje Glaser Foundation
• Biografie van Rosa Glaser op Brabantserfgoed.nl
• Lessen voor onderwijs edu.roosjefoundation.org
• RandomhousePenguin www.dancingwiththeenemy
• Documentaire Film RTV-Oost https://vimeo.com/147574864
• Eén Vandaag Televisie http://youtu.be/2q3ejk74fcI
• Tentoonstelling intro https://vimeo.com/315248842

in Engels

External links[bewerken | bron bewerken]

·       Roosje Glaser Foundation  www.roosjefoundation.org

·       RandomhousePenguin  www.dancingwiththeenemy.net

·       Digital Lessons for schools see edu.roosjefoundation.org

·       Documentary film RTV Oost  https://vimeo.com/147574864

·       Television Broadcast http://youtu.be/2q3ejk74fcI

. Introduction into the story https://vimeo.com/315248842

References

-            The Washington Times,  20 November 2013, Rosie Glaser led one of the most extraordinary lives of the 20th century

-            Dr J.Presser 1965, Ondergang, vervolging en verdelging Nederlandse Jodendom 1940-1945. blz. 455, 456 dansen in Block 10. blz. 459 mensen geruststellen bij gaskamer. blz. 452 ruimen lijken bij gaskamer

-            Corriere della Serra 17 gennaio 2014  Rosie, che si salvo insegnando il foxtrot alle SS di Auschwitz

-            The New York Post 15 September 2013 An extraordinary story of an unconventional, nervy woman and her determination to survive

-             Documentary Film Dutch Television, English subtitles ‘Dancing In Auschwitz’ 50 minutes                

https://vimeo.com/147574864

-             Jerusalem Report, April 7, 2014 An Unhappy Revelation

-              La Stampa, 20 Januar 2014,  Ballando ballando zia Rosjie usci viva da Auschwitz

-              Jewish Telegraph, April 24, 2015, Dancing teacher betrayed for running wartime school

-              Deborah E. Lipstadt, Dorot Professor of Modern Jewish and Holocaust Studies, Emory University:

A compelling story about how one prisoner charmed and danced her way to survival. A fascinating read that also exposes the calumnies of the Dutch people and government both during the war and after it.

Literature[bewerken | bron bewerken]

·       Paul Glaser, Dancing with the Enemy. Editor Randomhouse-Penguin 2013, hardcover and Skyhorse 2015, pocketbook and audiobook Tantor 2019.

in Duits

Weblinks[bewerken | bron bewerken]

·       Roosje Glaser Foundation   www.roosjefoundation.org

·       RandomhousePenguin www.dancingwiththeenemy.net

·       Unterricht digitale Lektionen   edu.roosjefoundation.org

·      Documentar Film RTV Oost  https://vimeo.com/54926808

·      Fernsehen  https://youtu.be/Fvfb0XelmHM

·       Die Geschichte Roosje in 10 Minuten   https://youtu.be/UFXcdV7RZB4

Einzelnachweise

-            Zeitung Emsland GN 14.7.2020  (Ausstellung `Tänzerin von Auschwitz´)

-            The Washington Times,  20 November 2013, Rosie Glaser led one of the most extraordinary                       lives of the 20th century.

-            Zeitung Heilbronner Stimme, 18 November 2017

-             Zeitung Rheinische Post, 5 Februar 2016

-            Zeitung Südkurir, 4 September 2018

-            Zeitung Offenburg, 13 Februar 2016

-            Zeitung Kleve Artikel  NRZ, 24 Sept 2015

-            Zeitung Freies Wort, 6 Juni 2015 Suhl

-            Zeitungartikel zwischen Weser und Ems, 12 Mai 2019

-            Dr J.Presser 1965, Ondergang, vervolging en verdelging Nederlandse Jodendom 1940-1945

-            ARD 18 Januar 2015 Programm T.T.T.

http://youtu.be/ez4ZidoSpkA  

-            Zeitung Neues Deutschland, 2016-04-11, Tänzerin von Auschwitz Kritik Gruhl 

-            Niederlanden Volkskrant, 1 april 2016, Dansen met de Vijand

-            Niederlanden NRC, 31 maart 2016, Flirten en overleven in Auschwitz

-            Documentar Film  Fernsehen TV-Oost 2012 Tanzen in Auschwitz 

dauert 50 Minuten Deutsche Untertitelung

https://vimeo.com/54926808    

-            ORF Tageschau, 26 Januar 2015

http://youtu.be/YWvPa7y0VGc

-            Corriere della Serra, 17 gennaio 2014,  Rosie, che si salvo insegnando il foxtrot alle SS di Auschwitz

Literatur[bewerken | bron bewerken]

·       Paul Glaser, die Tänzerin von Auschwitz, Aufbau Verlag 2015 Hardcover und Sachbuch 2016.

Bronnen, noten en/of referenties

Glaser Plaats uw zelfgemaakte foto hier

Algemene informatie Volledige naam Rosa Regina (Roosje) Glaser Bijnaam Roosje Geboren Opgegroeid Nijmegen, Nederland 1914 Kleef, Duitsland Overleden Stockholm, Zweden, 2000

Land Nederland

Beroep Danseres/danslerares

Rosa Regina (Roosje) Glaser (Nijmegen, 1914 - Stockholm, 2000) was een Nederlandse danseres en Holocaustoverlevende. Roosje Glaser werd geboren in Nijmegen in Nederland, groeide op in Kleef in Duitsland. Voor de oorlog was Roosje in Nederland danseres met verschillende dansscholen. Als Joodse vrouw werd ze in de Tweede Wereldoorlog verraden door haar ex-man. Ze werd op transport gezet naar Westerbork, vervolgens naar Kamp Vught. Ze wist te ontsnappen, werd snel opgepakt en voor straf direct naar Auschwitz gestuurd. Ze overleefde door dansles te geven. Uiteindelijk overleefde ze zeven concentratiekampen.[1] Via het Zweedse Rode Kruis werd ze bevrijd. Sindsdien woont ze in Zweden. In 2010 is haar verhaal vastgelegd in het boek 'Dansen met de vijand; Het oorlogsgeheim van tante Roosje', meerdere theaterproducties en een tentoonstellingen.[2] Referenties[bewerken | brontekst bewerken] • Roosje Glaser Foundation • Biografie van Rosa Glaser op Brabantserfgoed.nl Bronnen, noten en/of referenties 1. ↑ De verzwegen geschiedenis van Rosa Glaser 2. ↑ Expositie, boek en theater ‘Dansen met de vijand’, Nationaal Monument Kamp Vught, 7 maart 2016 3. ↑ Dansen met de 4.↑ Roskam

Eerste deel levensloop

Toen Roosje nog kleuter was en in Duitsland, in het stadje Kleef, woonde ziet ze jonge mensen dansen. Het fascineert haar en het wordt haar passie. Roosje ontwikkelt zich tot een geëmancipeerde vrouw die haar plek weet te veroveren. Als danslerares boekt ze successen en danst in Amsterdam, Londen, Parijs, Berlijn en Brussel. Ze verliest haar grote liefde in 1936, zoekt troost en trouwt met de dansschoolleraar Leo. Samen exploiteren ze een dansschool in Den Bosch. Wanneer de nationaalsocialisten de macht grijpen begint voor Roosje, 25 jaar oud en Joods, een levensgevaarlijk avontuur. Zeker wanneer haar man sympathiseert met de nazi’s. Het huwelijk loopt stuk en ze scheiden. In 1940 vallen de Duitsers Nederland binnen. Al snel worden er discriminerende maatregelen genomen tegen Nederlanders met Joodse achtergrond. Roosje besluit daar niet aan mee te doen, ondanks de hoge straffen die op overtreding staan. Haar passie voor dansen blijft belangrijk en ze start met succes vier nieuwe dansscholen. Dat succes wordt nog vergroot door het introduceren van nieuwe dansen in Nederland. Roosjes foto staat in tijdschriften en ze komt in het bioscoopjournaal.

Dansen en verraad

In 1941 geeft de (ex) man Leo van Roosje geeft haar aan bij de Kultuurkamer. Roosje moet haar bloeiende dansscholen sluiten. Illegaal gaat ze met de dansschool verder op de zolder van haar huis. In het voorjaar van 1942 verraden Leo en zijn broer Marinus Roosje bij politiecommissaris en burgemeester omdat ze geen Davidster draagt. Roosje wordt opgepakt en overgedragen aan de SS. Die sluit haar 6 weken op. Daarna komt ze weer vrij. In de zomer 1942 wil ze met haar dansscholen het dansseizoen afsluiten met een groot bal. Ze kan echter geen balzaal meer huren, nu vanwege het verraad door haar ex-man en zijn broer bekend is geworden dat ze Joods is. Ze organiseert een alternatief bal in het buitengebied in een houten uitspanning. Daar wordt gedanst en diverse spelen gespeeld. Van die bijeenkomst en de illegale danszolder bestaan originele filmopnamen. In het najaar van 1942 najaar wordt Roosje opgeroepen zich ‘vrijwillig’ naar kamp Westerbork te begeven. Zij geeft geen gehoor aan die oproep, wijzigt haar identiteit en gaat in pension bij het echtpaar Coljee in Naarden. De vrouw is een Duitse en de man is een NSB-er. Roosje wordt verraden door haar Nederlandse minnaar Kees. Een politieman arresteert haar met getrokken pistool, ze wordt verhoord, opgesloten in een politiecel en op transport gezet naar het kamp Westerbork.

Dansen in Auschwitz

Roosje komt in concentratiekamp Westerbork. Daar blijft het niet bij, 6 kampen volgen nog.

Nederland

Westerbork 14/10/1942 – 20/02/1943

Vught 20/02/1943 – 10/09/1943

Polen

Auschwitz-Birkenau 19/09/1943 – 18/01/1945

Dodenmars 18/01/1945 – 22/01/1945

Duitsland

Ravensbrück 22/01/1945 – 15/02/1945

Berlin werk aan verdediging 15/02/1945 – 23/03/1945

Bergen Belsen 23/03/1945 – 29/03/1945

Neuengamme, onderdeel Wandsbeck 29/03/1945 – 30/04/1945

In de kampen probeert ze zoveel als mogelijk regie over haar leven te houden en organiseert onder andere cabaret en dans in het kamp. Ook schrijft en zingt ze liederen. Uit kamp Vught weet ze te ontsnappen, maar wordt al snel weer gepakt. Als straf wordt ze direct afgevoerd naar Auschwitz. In Auschwitz komt ze in het beruchte experimentenblok, wordt gesteriliseerd en als ze verdere experimenten weigert moet ze voor straf bij de gaskamers werken ter ondersteuning van het Sonderkommando. Wanneer ze tussen de lijken haar nichtje ontdekt kan ze het niet meer volhouden en weet met de moed der wanhoop en flair een andere werkplek bij de nabij gelegen granatenfabriek te organiseren. Dank zij haar passie voor dans weet ze haar positie verder te verbeteren. In Auschwitz leert Roosje SS’ers dansen en de bijbehorende etiquette. Ze verliest alles maar niet haar moed en blijft trouw aan haar karakter.

In een brief kort na haar bevrijding schrijft ze over de bombardementen die ze meemaakte: ‘De verschrikkelijke bombardementen in Auschwitz, Breslau, Berlijn en Hamburg lieten mij volstrekt onverschillig. Op den duur stond ik niet meer op uit mijn bed in de houten barakken, vrachtauto of in de open lucht. Terwijl de granaten en bomsplinters ons om de oren suisden vertelden we elkaar een mop. Wat maakt de toekomst uit. Je moet nu plezier hebben en overleven. Nee, het leven in Duitsland heeft mij hard en wreed gemaakt.’ (12)

Bevrijdende dans

1945. Het Zweedse Rode Kruis ruilt Roosje uit voor 3 gevangen genomen Duitse soldaten en brengt haar naar een opvangcentrum in Zweden. Ze weegt bij aankomst 35 kilo, maar herstelt snel. Na herstel organiseert ze cabaret en dans in het opvangcentrum. Die dans noemt ze haar bevrijdende dans.

Wanneer de Nederlandse vluchtelingen weer terug moeten naar Nederland vraagt Roosje zich af of Nederland nog haar vaderland is. Haar Nederlandse man, zwager en minnaar hebben haar verraden. Een Nederlandse politieman heeft haar gearresteerd. Nederlanders hebben haar bewaakt en haar huis leeggeroofd. Bovendien is ze er van overtuigd dat ze voor haar familie niet meer terug hoeft naar Nederland omdat er geen familie meer zal zijn. Roosje besluit in Zweden te blijven. Ze bouwt in Zweden een nieuw leven op. Een toekomst met herinnering. Het in haar onderarm getatoeëerde kampnummer uit Auschwitz verbergt ze onder een sieraad voor de buitenwereld. Ze gaat uit dansen, maakt snel Zweedse vrienden en op 15 februari 1946 trouwt ze met een Zweedse man, Elon Nordström.
Haar levenslust, passie voor dansen en muziek, actieve interesse in mensen en haar optimisme heeft ze ondanks alle ellendige ervaringen behouden. Met een glimlach vertelde ze daarover (12): ‘Vanaf het begin van mijn nieuwe leven hier in Zweden onderteken ik mijn brieven met Roosje, net als vroeger. Toch is er een verschil. In de letter R van Roosje en van mijn officiële naam Rosita teken ik voortaan lachebekjes, als lach naar het leven. Als lange neus naar al diegenen die mij klein hadden willen krijgen. Ze hebben me niet klein gekregen.’ In 2000 overlijdt Roosje in Stockholm, 85 jaar oud.

Na de oorlog

Na de oorlog komen steeds meer berichten over gedeporteerde Nederlanders die zijn overleden, meestal via het Internationale Rode Kruis. Maar liefst 90% van Roosjes Nederlandse familie blijkt te zijn vermoord. Van de twaalfhonderd mensen die samen met Roosje per trein in Auschwitz aankwamen, zijn er zevenhonderd direct na aankomst vergast. Vijfhonderd werden te werk gesteld. Van die twaalfhonderd hebben, naar verluidt, acht mensen het kamp overleefd.

Direct na de oorlog werd in Nederland de politieke recherche opgericht, om misstanden tijdens de oorlog te onderzoeken. Op 8 december 1945 schrijft Roosje vanuit Gotenburg in Zweden een lange brief naar de politieke recherche over het verraad van haar ex-man Leo, zijn broer en ex-zwager Marinus en ex-minnaar Kees. Op aangeven van Roosje wordt Leo opgepakt voor zijn verraad en opgesloten in kamp Vught. Dat staat toch leeg en doet na de oorlog dienst als gevangenis. Op basis van justitieel onderzoek acht de rechter Leo ’s verraad bewezen. Na negen maanden gevangenis komt Leo weer vrij. Hij kan gewoon doorgaan met zijn dansschool. Leo overlijdt in 1978. De dansschool sluit zijn deuren in 2011. Mede op aanwijzing van Roosje wordt ook Marinus opgepakt en vastgezet. Naast het verraden van Roosje bleek Marinus meer kwaad te hebben aangericht. De rechter veroordeelt Marinus tot tien jaar gevangenis. Al een jaar later wordt dat teruggebracht tot de helft. De zuivering begon met de slogan ‘snel, streng en rechtvaardig’. Maar vanwege het grote aantal rechtszaken, de noodzakelijke opbouw van Nederland en de oorlog in Indonesië, een voormalige kolonie van Nederland, kwam al spoedig de nadruk op snel te liggen en minder op streng en rechtvaardig. Kees wordt eveneens opgepakt. Niet alleen vanwege Roosje. Hij heeft meer op zijn kerfstok. Behalve van verraad wordt hij ook verdacht van oplichting en collaboratie. Hij is met veel geld op zak in het Zuid-Duitse Dessau door de geallieerden gevangengenomen. De geallieerden dragen Kees aan Nederland over en net als Leo en Marinus wordt ook hij in kamp Vught opgesloten. De politieke recherche verhoort hem. Op verzoek van de verdediging wordt hij onderzocht door een psychiater, die verklaart dat hij niet volledig toerekeningsvatbaar is. Hij wordt vrijgelaten. Kees gaat in Duitsland wonen en overlijdt in 1996 te Keulen.

Over haar relatie met Leo en Kees schrijft Roosje in een van haar fotoalbums: ‘In maart 1937 ontmoette ik mijn tweede lot, te weten Kees. Van hem huurden Leo en ik de danszalen in Den Bosch. Deze man is schuld van heel die ongelukkige toestand die mij tien jaar lang heeft achtervolgd. Op hem werd ik verliefd en hij op mij. Er ontwikkelde zich een gevaarlijk spel om geld, moraal en eer. Iedereen verloor. We verloren alle drie onze liefde, ons geld en onze goede reputatie. Haat in de diepste betekenis sloeg diepe wonden. Het was een onvergetelijk driehoeksdrama. We zijn nu alle drie getrouwd. Ik denk dat het met mij het beste gaat. Ik wil hen vergeten als een nachtmerrie. Dat is gelukt door rijpheid.’ (12 blz ) Roosje overleeft zowel Leo als Kees.

In 1947 bezoekt Roosje voor het eerst weer Nederland met name haar vrienden en vriendinnen van vroeger. Ook haar jongere broer die ook de oorlog heeft overleefd. Haar huis in Den Bosch, waar in 1942 haar illegale dansschool op zolder is geweest, blijkt weggebombardeerd door de Engelsen bij de bevrijding van de stad. De vele fotoalbums en filmopnamen van die illegale dansschool had ze kort voor haar vlucht in de tuin begraven. In de schemering graaft ze die weer op en neemt alles mee naar Zweden.

Externe Links

- Roosje Foundation www.roosjefoundation.org - RandomhousePenguin www.dancingwiththeenemy. - Lessen voor onderwijs edu.roosjefoundation.org - Documentaire Film RTV-Oost https://vimeo.com/147574864 - Eén Vandaag Televisie http://youtu.be/2q3ejk74fcI - Tentoonstelling intro https://vimeo.com/315248842

Reviews en bronnen

- De Roskam april 2010 Nemen van risico is voor je karakter de vuurproef - The Washington Times 20 November 2013 Rosie Glaser led one of the most extraordinary lives of the 20th century. - Vakblad Kleio voor geschiedenisdocenten 2016 nr.4 blz. 70,71 Dansen met Duitsers - Nieuw Israëlisch Weekblad 2011 blz. 24, 25 1 nr. 16 Tante Roosje, Leven en Overleven - 3. Biografie Dansen met de Vijand 2016 auteur J.P Glaser uitgeverij Bezige Bij, imprint Cargo - Brabants Dagblad 13 april 2016 Duitse en haar NSB man hielpen echt - Historiek - WOII actueel De verzwegen geschiedenis van Rosa Glaser - Elsevier maart 2016 ‘Ik wil te denken geven’ Janke Dekker - Vakblad Kleio voor geschiedenisdocenten 2018 nr. 2 blz. 49 tm 53 De keuzes van tante Roosje - Dr J.Presser 1965 Ondergang, vervolging en verdelging Nederlandse Jodendom 1940-1945. blz. 455, 456 dansen in Block 10. blz. 459 mensen geruststellen bij gaskamer. blz. 452 ruimen lijken bij gaskamer - Tijdschrift Brabeau blz. 80, 81 aug. 2019 - Tubantia 2 april 2016 Roosje wilde mens blijven - Noord Hollands Dagblad en Leids Dagblad 16 nov 2017 Roosje bleef zich mens voelen - Eindhovens Dagblad 20 september 2019 Dansen om het kamp te overleven - De Telegraaf 1 april 2016 Cultuur V13 Overleven boven alles - Volkskrant 1 april 2016 Dansen met de Vijand - NRC 31 maart 2016 Flirten en overleven in Auschwitz - Trouw 4 april 2016 Dansen met de Vijand - Leids Dagblad 14 april 2016 Roosje Glaser - Tubantia 31 maart 2016 We zullen weten dat Roosje heeft geleefd - Brabant Dagblad 2 april 2016 Dansen met de vijand om je weer mens te voelen - toneel - Corriere della Serra 17 gennaio 2014 Rosie, che si salvo insegnando il foxtrot alle SS di Auschwitz - The New York Post 15 September 2013 An extraordinary story of an unconventional, nervy woman and her determination to survive.

Zie ook

Anne Frank

Etty Hillesum

Edith Eger