Gebruiker:Chescargot/Aeloude en hedendaegsche Scheepsbouw en Bestier
Aeloude en hedendaegsche Scheepsbouw en Bestier (1697) is een handboek over de scheepsbouw in de Republiek der Nederlanden, geschreven door Nicolaes Witsen, met prenten van eigen hand.[1] Dit boek wordt samen met De Nederlandsche Scheeps-Bouw-Konst Open Gestelt (1671), het werk van Cornelis van Yk, als pionierswerk beschouwd die veel bijgedragen heeft aan het beeld van de 17e-eeuwse Nederlandse scheepsbouw.[2]
Aeloude en hedendaegsche Scheepsbouw en Bestier | ||||
---|---|---|---|---|
Auteur(s) | Nicolaes Witsen | |||
Genre | handboek voor de scheepsbouw | |||
Uitgever | Amsterdam: Casparus Commelijn, Broer en Jan Appelaer | |||
Uitgegeven | 1671 | |||
|
Inhoud
bewerkenHistorische context
bewerkenEen tweede, herziene en uitgebreide editie werd in 1690 gepubliceerd onder de titel Architectura navalis et regimen nauticum.[3]
Het boek werd al gauw als standaardwerk gezien. Het is een opeenhoping van feiten en werd door veel geleerden, zoals Steno gelezen. Hierdoor ontstond een correspondentie met tsaar Peter de Grote, die zijn vloot wilde moderniseren naar West-Europese standaard. Dit leidde tot de bestelling van een aantal oorlogsschepen bij Amsterdamse werven. Als dank verkreeg Witsen door middel van een oekaze het recht op Rusland handel te drijven. Vanuit Moscovië is graan, hout, talk, teer en huiden naar de Republiek verscheept.
Kritische beschouwing
bewerkenDe bouwwijze van zeventiende-eeuwse schepen is redelijk goed bekend door de werken van Witsen en Van Yk: hoewel tot begin 2000 vooral naar enkele goede scheepsmodellen uit de zeventiende eeuw gekeken werd om een beeld te krijgen van zeventiende-eeuwse scheepsbouw, hebben de werken van Witsen en Van Yk sindsdien als inspiratiebronnen gediend voor de toenemende mate waarmee 'historische scheepsbouwkundige geschriften' worden geraadpleegd.[4]
Van Yks boek onderscheidt zich echter van die van Witsen door de duidelijk beschreven methodes van werken die hun basis hebben in Van Yks ervaring. Er wordt in de literatuur gesuggereerd dat Witsen directe ervaring miste en ook geen inzicht had in de scheepsbouwpraktijk, waardoor er een aantal essentiële zaken in zijn boek ontbreken die Van Yk wel uitgebreid zou beschrijven, zoals bijvoorbeeld bouwmethoden[5]. Hierover is echter geen consensus: er zijn bronnen die zeggen dat Witsen juist door zijn relatieve beperkte kennis zeer in detail treedt in zaken die Van Yk weglaat aannemende dat het algemene kennis voor de bouwer betreft. Hierdoor zou juist Witsens boek informatiever zijn voor de hedendaagse lezer die niet bekend is met de 17e-eeuwse technieken en jargon.[6] Overigens komen in beide werken concepten voor die wellicht te bevatten waren voor de 17e-eeuwse scheepsbouwer, maar die door hedendaagse specialisten moeilijk te doorgronden zijn.[7]
Een ander onderscheid tussen de twee boeken is dat de twee mannen uit verschillende scheepsbouwtradities stamden. Terwijl de Amsterdamse Witsen uit een noordelijke traditie kwam, kwam de in Rotterdam tot wasdom gekomen Van Yk uit een zuidhollandse scheepsbouwtraditie. Het betreft wezenlijke verschillen in ontwerpmethodes en bouwvolgordes,[a] maar het verschil in traditie komt reeds tot uiting door het gebruik van verschillende benamingen voor dezelfde scheepsonderdelen in de boeken.[8]
Kritische beschouwing en publicatie in nieuw jasje
bewerken- Ab j. Hoving (1997), Nicolaes Witsens Scheeps-Bouw-Konst Open Gestelt. Volgens de auteur is de titel een knipoog naar het andere grote werk over de scheepsbouwkunst in die tijd, geschreven door Witsens tijdgenoot Cornelis van Yk.
Bronnen, noten, en referenties
bewerkenExterne links
- Witsen, Nicolaes (1697) Aeloude en hedendaegsche Scheepsbouw en Bestier, Amsterdam: Casparus Commelijn, Broer en Jan Appelaer
Bronnen
- Davids, C.A. (1997). Nicolaes Witsens scheeps-bouw-konst open gestelt (recensie). Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden (112): pp.415-417
- Hendrik N. Kamer (1998). De functie en wijze van aanbrengen van de scheerstroken en de spantvormen van zeventiende-eeuwse schepen. Gearchiveerd op 22 november 2021. Tijdschrift voor zeegeschiedenis 17 (2)
- Ab Hoving en Cor Emke (2004). Het schip van Willem Barents: een hypothetische reconstructie van een laat-zestiende-eeuws jacht. Hilversum: Verloren. Gearchiveerd op 19 juni 2023.
- (en) Karel Davids (2008). The Rise and Decline of Dutch Technological Leadership, Vol.1. Leiden. Gearchiveerd op 19 juni 2023.
- Peters, M., De wijze koopman, Het wereldwijde onderzoek van Nicolaes Witsen (1641-1717), burgemeester en VOC-bewindhebber van Amsterdam (Amsterdam 2010)
- (en) A. J. Hoving, Diederick Wildeman (29 maart 2012). Nicolaes Witsen and Shipbuilding in the Dutch Golden Age. Texas A&M University Press. ISBN 978-1-60344-286-2. Gearchiveerd op 19 juni 2023.
- Arent D. Vos (2012). Onderwaterarcheologie op de Rede van Texel. Nederlandse Archeologische Rapporten Nr. 041, Amersfoort: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Gearchiveerd op 9 november 2021.
- (en) Jaap Luiting, Hidden understandings at van Yk and Witsen. academia.edu (2017). Gearchiveerd op 6 november 2021. Geraadpleegd op 11 juli 2021.
- (en) Jaap Luiting, Shipbuilding in the Republic of the Seven United Netherlands. 117.. www.linkedin.com (2 februari 2020). Gearchiveerd op 5 november 2021. Geraadpleegd op 5 november 2021.
Referenties
Noten
- ↑ In Hoving et al (1997) en Kamer (1998) worden de bouwmethoden met elkander en in historisch perspectief beschouwd.
Categorie:Maritieme geschiedenis Categorie:17e-eeuws boek Categorie:Scheepsbouw