De ossendrift

De ossendrift is een schilderij van de Noord-Nederlandse schilder Nicolaes Berchem in het Rijksmuseum in Amsterdam.

De ossendrift
Kunstenaar	Nicolaes Berchem
Jaar	1656
Techniek	Olieverf op eikenhouten paneel
Afmetingen	38 × 62,5 cm
Verblijfplaats	Rijksmuseum Amsterdam
Locatie	Amsterdam
Inventarisnummer	SK-A-30
RKD-gegevens
Portaal    Kunst & Cultuur

Voorstelling

Het stelt een weids Italiaans aandoend landschap voor met een herder die zijn kudde runderen door ondiep water leidt. Enkele beesten zijn onrustig. Achteraan probeert een stier een koe te beklimmen, terwijl vooraan twee stieren elkaar te lijf gaan. Terwijl ze dit doen spat het water op, tot ongenoegen van de vrouw die vlak daarnaast door het water waadt. Een andere vrouw rijdt links op een koe die zwaar beladen is met balen en manden met kippen.

De voorstelling is duidelijk op Italië geïnspireerd. Van de schilder Nicolaes Berchem wordt vermoed dat hij tussen 1651 en 1655 in Italië verbleef. Bewijs hiervoor ontbreekt echter. Wel ontwikkelende Berchem zich tot een van de meest productieve Italianisanten in de Noordelijke Nederlanden. Berchem schilderde De ossendrift toen hij in Haarlem woonde. Dat het een atelierproduct is blijkt ook uit de keuze om rechts dennenbomen af te beelden. Deze zou men eerder verwachten in een Noord-Europees landschap.

Toeschrijving en datering

Het schilderij is rechtsonder gesigneerd en gedateerd ‘Berchem f. 1656’.

Herkomst

Het werd bevond zich vroeger in de verzameling van Joan Hendrik van Heemskerk (1689-1730) en zijn vrouw Anna Petronella van Schuylenburg (1693-1765/1766) in Den Haag. Op 29 en 30 maart 1770 werd de verzameling Van Heemskerk geveild door Stephanus Rietmulder in Den Haag. Later bevond De ossendrift zich in het Kabinet Van Heteren Gevers, dat op 8 juni 1809 in zijn geheel gekocht werd door het Rijksmuseum.

Externe links

• Webpagina Rijksmuseum Amsterdam (als De ossendrift).
• RKDimages, kunstwerknummer 5945 (als Ossendrift).

Literatuur

• Anoniem (1809) Catalogus der schilderijen, oudheden, enz. op het Koninklijk Museum te Amsterdam, Amsterdam: Gebroeders van Cleeff, p. 7, cat.nr. 21 (als ‘In een zeer fraai berg en boomrijk Landſchap ziet men een’ Herder en eene Herderin, drijvende een’ troep Beesten door het water, verder nog eene Vrouw gezeten op een’ Oos’). Zie Google Play.
• Anoniem (1830) Aanwijzing der schilderijen, berustende op ’s Rijks Museum, te Amsterdam, [s.l.: s.n.], p. 8, cat.nr. 22 (als ‘In een zeer fraai bergachtig en boomrijk landschap ziet men een’ herder en eene herderin, drijvende eene drift beesten door het water; verder nog eene Vrouw gezeten op een’ os’). Zie books.google.nl.
• Anoniem (1839) Aanwijzing der schilderijen, berustende op ’s Rijks Museum te Amsterdam, [s.l.: s.n.], p. 7, cat.nr. 22 (als ‘In een zeer fraai bergachtig en boomrijk Landschap ziet men een’ herder en eene herderin, drijvende eene drift beesten door het water; verder nog eene Vrouw gezeten op een’ os’). Zie books.google.nl.
• Anoniem (1903) Catalogus der Schilderijen miniaturen, pastels, omlijste teekeningen, enz. in het Rijks-Museum te Amsterdam, Amsterdam: Boek- en kunstdrukkerij v/h Roeloffzen-Hübner en Van Santen, p. 45, cat.nr. 466 (als De Ossendrift). Zie archive.org.
• Anoniem (1934) Catalogus der schilderijen pastels–miniaturen–aquarellen tentoongesteld in het Rijksmuseum te Amsterdam, Amsterdam: J.H. de Bussy, p. 45, cat.nr. 466 (als De Ossendrift). Zie delpher.nl.

Tentoonstellingen

• The Golden Age. Highlights from the Rijksmuseum, National Gallery of Victoria, Melbourne, 24 juni-2 oktober 2005, Hyogo Prefectural Museum of Art, Kobe, 25 oktober 2005-15 januari 2006.
• Vermeer, Rembrandt and the Golden Age of Dutch painting. Masterpieces from the Rijksmuseum, 9 mei-13 september 2009, Vancouver Art Gallery, Vancouver, ISBN 978-1-55365-471-1, p. 146-147.
• L'âge d'or hollandais. De Rembrandt à Vermeer, Pinacothèque de Paris, Parijs, 7 oktober 2009-7 februari 2010, ISBN 9782358670050, p. 176-177, cat.nr. 68.

Noten