Centraal Israëlitisch Wees- en Doorgangshuis (Leiden)

Het Centraal Israëlitisch Wees- en Doorgangshuis was een landelijk weeshuis voor Joodse kinderen van twee tot achttien jaar, in de Nederlandse stad Leiden. Het was gevestigd aan de Roodenburgerstraat 1a en werd op 18 juni 1929 geopend. Voordien was het gevestigd aan de Stille Rijn. De Hebreeuwse naam van het weeshuis was Machseh Lajesoumim, Toevlucht voor het Kind. Vanaf eind jaren dertig werden er ook Duitse kinderen opgenomen die na de Kristallnacht naar Nederland waren gevlucht. De directeur van het weeshuis was Nathan Italie.

Centraal Israëlitisch Wees- en Doorgangshuis
Locatie
Locatie	Roodenburgerstraat 1a, Leiden
Coördinaten	52° 9′ NB, 4° 30′ OL
Status en tijdlijn
Huidig gebruik	weeshuis
Opening	18 juni 1929
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde

Deportatie

Ondanks waarschuwingen van verzetsmensen weigerde Nathan Italie de kinderen te laten onderduiken omdat hij zijn verantwoordelijkheid niet uit handen wilde geven. Hij hield wel rekening met een naderende ontruiming en liet rugzakken met kleding en schoenen klaarzetten.

Op 17 maart 1943 werden alle Leidse Joden opgepakt tijdens een razzia onder leiding van Franz Fischer (een van de Vier van Breda). Enkele van de 74 bewoners van het weeshuis wisten onder te duiken voor het werd ontruimd.

Alle 51 nog aanwezige kinderen en negen personeelsleden werden gedeporteerd naar Kamp Westerbork en van daaruit naar Oost-Europa. Op vier na zijn alle kinderen en personeelsleden vermoord in de concentratiekampen.

Na de oorlog

Na de oorlog verkocht de Vereniging Centraal Israëlitisch Wees- en Doorgangshuis het gebouw aan de gemeente Leiden. In 2010 is het pand verbouwd om er een (para)medische groepspraktijk te vestigen en een apotheek. Er is ook een herdenkingsplek ingericht om de herinnering aan het verleden levend te houden.

Ter nagedachtenis aan de slachtoffers is in 2010 een natuurstenen koffer voor het voormalige weeshuis geplaatst, als onderdeel van het monument 'Bagage' voor Leidse oorlogsslachtoffers. Het monument is een ontwerp van de Nederlands/Israëlische kunstenaar Ram Katzir.

Naar aanleiding van de gebeurtenissen in maart 1943 is de gedramatiseerde televisiefilm Waarom hebt u me niet verteld... gemaakt, op basis van een scenario van Gerard Kerkvliet en onder regie van Hans Hulscher. De NOS heeft de film in 1984 uitgezonden.

Fotogalerij

• 
  Bewoners in 1938
• 
  Monument Bagage

Bronnen, noten en/of referenties