CBF Toezicht op goeddoen

Nederlandse organisatie

Het CBF is een onafhankelijke stichting die toezicht houdt op de inzameling van geld voor goede doelen. Tot 2022 heette de stichting Centraal Bureau Fondsenwerving.[1]

Een van de taken van het CBF is het beoordelen van fondsenwervende goede doelen in Nederland. Het CBF houdt onofficieel (via zelfregulering) toezicht op goede doelen die zich vrijwillig laten toetsen. Dit toezicht vindt plaats op basis van normen opgesteld door de Commissie Normstelling.[2]

Het CBF werd opgericht in 1925 door de Armenraden en charitatieve organisaties om toezicht te houden op de geldwerving aan de deur en op straat. Het begon als loket voor vragen over goede doelen. Vanaf 1997 verstrekt de stichting een keurmerk voor goede doelen.

Statutair doel bewerken

Het statutaire doel van het CBF is het bevorderen dat in Nederland de werving en besteding van fondsen op verantwoorde wijze plaatsvinden. Hieronder vallen ook de gelden die zijn verkregen van loterijen. Dit doet het CBF zowel in het belang van het publiek als in het belang van de goede doelen.

Taken bewerken

Het CBF heeft de volgende taken: het verrichten van beoordelingen van goededoelenorganisaties; het bewaken van een verantwoorde fondsenwerving en besteding in Nederland; het verstrekken van informatie en advies aan het publiek.

Het CBF wordt beschouwd als een kwaliteitskeurmerk voor goededoelenorganisaties die structureel een beroep doen op de vrijgevigheid van het publiek. Het CBF-Keur voor goede doelen, dat in 1995 werd geïntroduceerd, heeft vooral de belangstelling van grote landelijk werkzame organisaties. Het CBF-Certificaat voor kleine goede doelen dat in april 2009 werd geïntroduceerd is vooral bestemd voor kleinere goededoelenorganisaties. In de charitatieve sector is, wat betreft extern toezicht op fondsenwervende instellingen, sprake van onafhankelijke zelfregulering. Dat betekent dat de overheid geen regels stelt, maar wel ondersteunt dat het CBF zijn werkzaamheden uit kan voeren. Dat betekent ook dat goededoelenorganisaties ervoor kunnen kiezen om door het CBF te worden gekeurd aan de hand van de strenge beoordelingscriteria. De derde taak betreft het in onafhankelijkheid verzamelen en verwerken van gegevens over goededoelenorganisaties. De informatie wordt verwerkt en gepubliceerd op de website en in de jaarlijkse publicaties van het CBF. Het CBF stelt het landelijk collecterooster vast en adviseert gemeenten bij het verlenen van vergunningen voor geld- en kledinginzameling. Klachten over goede doelen worden, zover het CBF daartoe over de middelen beschikt, in behandeling genomen.

Verslag Fondsenwerving bewerken

Filantropie en goede doelen worden beschouwd als een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse samenleving. Het CBF publiceert jaarlijks het "Verslag Fondsenwerving". Over 2009 registreerde het CBF in totaal 3,6 miljard aan inkomsten bij goededoelenorganisaties. In dit onderzoek komt al jarenlang Urk als gulste gemeente van Nederland naar voren. In 2008 werd per Nederlands huishouden gemiddeld 52,64 euro uitgegeven aan goede doelen. Dit in contrast met Amsterdam, waar de donaties per huishouden dat jaar bleven steken op 0,59 euro.[3]

Keurmerk en erkenningsregeling bewerken

Vanaf 1996 gaf het CBF een keurmerk voor fondsenwervende instellingen af: het CBF-Keur voor goede doelen. Vanaf 2009 kwam daar het CBF-Certificaat voor kleine goede doelen bij. Beide beoordelingen zijn drie jaar geldig. Jaarlijks wordt nagegaan of nog steeds aan de regels wordt voldaan.

Vanaf 2016 werd het keurmerk van het CBF De Erkenning genoemd. In 2018 lanceerde het CBF het Erkenningspaspoort. In het Erkenningspaspoort van een organisatie staat informatie over wat zij doen, wat ze willen oplossen, waar ze trots op zijn, wat zij willen bereiken, hoe zij hun doel bereiken en hoe zij aan hun geld komen. In 2022 zijn er meer dan 650 organisaties erkend door het CBF.

Kritiek bewerken

Hoewel het CBF claimt een onafhankelijke stichting te zijn, worden haar activiteiten voor een gedeelte gefinancierd door de organisaties die het CBF keurt. Deze organisaties betalen geld voor de toetsing door het CBF. Met name kleinere fondsen hebben hiertegen bezwaar. Het CBF ontvangt ook bijdragen van gemeenten en het Ministerie van Justitie om toezicht te houden op de sector.

Het deelnemen aan het CBF-keurmerk betekent dat de overhead van een goed doel stijgt. De overhead is het bedrag dat aan de organisatie wordt besteed. Per 1 januari 2016 is het CBF overgegaan van het Keurmerk naar de Erkenning. De tariefstructuur is hierbij aangepast, waardoor de Erkenning door het CBF gemakkelijk toegankelijk zou zijn voor kleine organisaties. Sommige organisaties zien een accountantsverklaring echter als een goed alternatief.

Uit onderzoek van Follow The Money in 2022 blijkt dat het gemiddeld anderhalf jaar aan donaties kost om een donateur op straat te werven voor een goed doel. Hermieke Kloeze, directrice van het CBF, heeft aangegeven dat deze termijn in werkelijkheid eerder rond de 12 maanden ligt. Kloeze beschouwt dit als een aanvaardbare periode voor dergelijke fondsenwervingsactiviteiten.[4]

Als gevolg van de fluctuaties op de markt verloren goede doelen ongeveer 250 miljoen euro in 2022, stelt het CBF in 2023 dat het niet investeren van geld onverantwoord omgaan met donatiegelden is ondanks de risico's.[5] Goede doelen moeten van het CBF als toezichthouder, verantwoord omgaan met geld, waardoor investeren is toegestaan. Het meer geld ophalen dan nodig is wordt niet aangekaard als probleem door het CBF.

In februari 2022 is door het CBF het meerhoofdige bestuur afgeschaft. Deze aanpassing stelt Kloeze in staat om zelfstandig besluiten te nemen voor het CBF. Deze wijziging heeft geleid tot discussies over de naleving van dezelfde regels door het CBF als de stichtingen die het beoordeelt, gezien de nieuwe structuur van het bestuur.[6]

Het CBF lanceert in 2024 een nieuwe erkenning voor donatieplatformen. Deze erkenning sluit commerciële platformen uit en beïnvloedt hun autonomie en onafhankelijkheid. Dit creëert een oneerlijk speelveld, waarbij commerciële platformen, die een groot deel van de donaties faciliteren, niet mee kunnen doen. Dit kan leiden tot minder keuzevrijheid voor gevers en actievoerders, en geeft goede doelen mogelijk te veel invloed op de werking van donatieplatformen.[7]

Het CBF is aangesloten bij het International Committee on Fundraising Organizations, zoals vermeld onderaan de pagina's van het CBF, naast de accreditatie van De Raad van Accreditatie. Deze vermelding suggereert dat het CBF zich laat keuren door deze organisatie, met als doel vertrouwen op te wekken bij de lezer. Niettemin dient te worden opgemerkt dat Kloeze vice-president is van dit comité, wat de onafhankelijkheid van de keuring of het lidmaatschap in twijfel kan trekken.[8]

Externe links bewerken