Broederkerk (Nijmegen)
De oude Dominicuskerk, beter bekend als de Broederkerk,[1] Broederenkerk,[2] Broerskerk[2] of Broerenkerk, was een rooms-katholiek kerkgebouw aan de Broerstraat in Nijmegen. De kerk stamde uit 1375.
| Broederkerk | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Plaats | Nijmegen | |||
| Denominatie | Rooms-katholiek | |||
| Coördinaten | 51° 51′ NB, 5° 52′ OL | |||
| Gebouwd in | 1375 | |||
| Uitbreiding(en) | 1866-1885, zijbeuk toren en verbouwing in neogotische stijl | |||
| Sluiting | 1944 (verwoest bij bombardement) | |||
| Gesloopt in | 1951 | |||
| Architectuur | ||||
| Architect(en) | Pierre Cuypers (verbouwing en uitbreiding 1866-1885) | |||
| ||||
Geschiedenis bewerken
Oorspronkelijk kregen in 1293 zes dominicanen de beschikking over een kapel van Tilman Werenbertsz, heer van Ubbergen, aan de Broerstraat. Die werd in 1375 afgebroken en vervangen door de Broederkerk, met daarnaast het Dominicanerklooster met een ingang aan de Korte Burchtstraat.[2]
In 1579, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, bezetten Staatse troepen Nijmegen en kwam de kerk in protestantse handen, tot de katholieke meerderheid in 1585 vrijwillig de poorten opende voor de Spaanse troepen van Alexander Farnese en de Broederkerk weer katholiek werd. Nadat de Staatse stadhouder Maurits van Nassau Nijmegen heroverde in 1591, werd de Broederkerk opnieuw ingenomen door hervormden en dat zou zo blijven tot 1808; de katholieken werden gedwongen om schuilkerken te gebruiken.[2]
Tijdens het Beleg van Nijmegen in 1794 vatte de kerk vlam toen aangrenzende huizen door Franse houwitsers werden geraakt; het gebouw brandde urenlang en kon pas gedoofd worden nadat de toren was ingestort.[1] De kerk bleef in hervormde handen, tot ongenoegen van de katholieken die hadden gehoopt dat, dankzij afschaffing van de Nederduitsch Gereformeerde Kerk als publiekelijk bevoorrechte kerk en gelijkstelling van burgers ongeacht geloof, de eeuwenlange bezetting ongedaan gemaakt zou worden. Het was uiteindelijk burgemeester Jan Engelbart Sanders van Well die tijdens een bezoek van koning Lodewijk Napoleon Bonaparte in juli 1808 de bezetting van de Broederkerk en Regulierenkerk succesvol ongedaan wist te maken. Onderling maakten de katholieken vervolgens ruzie, omdat men de grote en nog beschadigde kerkgebouwen nog niet kon of wilde gebruiken. In 1810 werd uiteindelijk voor het eerst weer een katholieke eredienst gehouden. Tussen 1830 en 1833 werd de kerk uiteindelijk gerenoveerd en op 13 november 1833 opnieuw ingewijd.[2]
Van 1866 tot 1885 werd de Broederkerk verbouwd in neogotische stijl door P.J.H. Cuypers. Hij breidde daarbij de kerk uit met een zijbeuk en de karakteristieke toren.[2]
Verwoesting en sloop bewerken
In de Tweede Wereldoorlog werd de kerk tijdens Operatie Market Garden (september 1944)[3] gedeeltelijk verwoest. De Dominicanessen besloten een nieuw kerkgebouw met parochiecomplex (pastorie, school en parochiehuis) te laten bouwen, de Dominicuskerk in de wijk Galgenveld. Er was ook een kloostergebouw voorzien, maar dit is nooit gerealiseerd. De oude Dominicuskerk werd, ondanks protesten van de burgerij, in 1951 gesloopt.[2]
Bronnen, noten en/of referenties
|
