Brand in Mokum
Brand in Mokum is een kinderliedje, en tevens een canon. Mokum is een bijnaam voor Amsterdam.
Tekst bewerken
Volksliedjes kennen, door hun mondelinge overlevering, vaak (regionale en/of tijdgebonden) varianten in zowel tekst als melodie. De huidige tekst van het liedje gaat gewoonlijk als volgt.
- Brand in Mokum, brand in Mokum,
- Zie eens ginder! Zie eens ginder!
- Brand brand! Brand brand!
- En daar is geen water.
Vertaling bewerken
Het liedje is een vertaling uit het Engels. De Engelse versie verwijst waarschijnlijk naar de grote brand van 1666.
- London's burning, London's burning
- Fetch the engines, fetch the engines
- Fire, fire, fire, fire
- Pour on water, pour on water.
De Engelse versie is echter niet het origineel. Al in 1580 staat ‘Scotland’s Burning’ in het Ravenscroft Songbook. Ravenscroft was een verzamelaar van oude liedjes. Het lied is ontstaan in, of kort na, 1544. Het Schotse origineel verwijst naar de grote stadsbrand in Edinburgh in 1544, toen Engelse troepen in opdracht van Hendrik VIII Schotland binnenvielen en de stad in brand staken.
- Scotland, it burneth
- Look out! Look out!
- Fire fire! Fire fire!
- Cast on more water!
De Duitse versie is niets meer dan "goedemorgen" vertaald in Engels, Spaans en Italiaans:
- Guten Morgen, Guten Morgen,
- Good Morning, Good Morning,
- Buenos dias, buenos dias,
- Buon giorno, buon giorno.
De Nederlandse vertaling klinkt vrij onwaarschijnlijk, aangezien Amsterdam weinig gebrek heeft aan water. Het is uiteraard mogelijk dat gewoon sprake is van een slechte vertaling. Wijzig ‘pour on water’ (giet er water op) in ‘poor on water’ en je zou het kunnen vertalen in ‘arm aan water’.
Historicus Bert van Zantwijk oppert echter een andere mogelijkheid. Hij verwijst naar het einde van het Franse regime in Amsterdam. Op 12 november 1813 drong het nieuws in Amsterdam door dat de eerste kozakken Overijssel waren binnengetrokken. Hierdoor was de Franse legerbevelhebber in Amsterdam gedwongen om zich in de nacht van 14 op 15 november met zijn gehele garnizoen naar Utrecht terug te trekken. Toen bovendien het gerucht rondging dat Napoleon in de Volkerenslag bij Leipzig was verslagen, ontstonden er relletjes in Amsterdam en begon men met het in brand steken van gehate Franse symbolen, zoals douanehuisjes en de kazerne van de Franse douane. Op tekeningen en schilderijen uit die tijd, en vroeger ook op schoolprenten, zien we brandende gebouwen en dansende mensen. Van Zantwijk veronderstelt dat 'En daar is geen water' niet verwijst naar een gebrek aan water, maar naar het feit dat de Amsterdammers niet van plan waren om de brand te gaan blussen.[1]
Bronnen, noten en/of referenties
|