Bestand:COLLECTIE TROPENMUSEUM Werpmes praalwapen en statussymbool TMnr 5633-55.jpg

COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Werpmes_praalwapen_en_statussymbool_TMnr_5633-55.jpg(700 × 531 pixels, bestandsgrootte: 181 kB, MIME-type: image/jpeg)


Beschrijving

Nederlands: WerpwapenNederlands: Werpmes, praalwapen en statussymboolLocal name: Kpinga
Titel
Nederlands: Werpwapen
Nederlands: Werpmes, praalwapen en statussymbool

Local name: Kpinga
Beschrijving
Nederlands: Werpmessen als deze hebben een hoge waarde en werden ook als ruilmiddel gebruikt in de tijd voor de introductie van muntgeld door kolonisten.

Het werpmes in Centraal Afrika werd voornamelijk gebruikt als aanvalswapen in strijd en oorlog en pas in tweede instantie als wapen bij de jacht. Het mes heeft door zijn vorm meer snijvlakken dan een 'gewoon' mes zodat het bij een juiste worp meerdere diepe wonden kon toebrengen. De speciale vleugels zorgden er voor dat het mes tijdens de worp een geluid maakte als van een snorrebot (bull-roarer, soort slingerinstrument van hout) en het zonlicht weerkaatste als bij een bliksemschicht. Dit zou volgens Felix (1991:31) een enorm psychologische impact hebben gehad op de vijand. Het werpmes zou volgens sommige historici de Zande zelfs zo'n grote technologische voorsprong hebben gegeven op de omliggende bevolkingsgroepen dat de messen tezamen met de strikte organisatie hebben bijgedragen tot de snelle expansie van de Zande in het noorden van Congo (Felix, 1991:31).

De meeste werpmessen worden rechtshandig geworpen, zo ook dit exemplaar, linkshandige exemplaren zijn zeldzaam. Zie voor de wijze waarop dit type mes geworpen wordt Felix, pagina 8, 32 en 33 en Westerdijk (1988), pagina 21. Een goed werpmes kan een afstand van 50 meter met gemak overbruggen, de optimale precisie ligt ergens tussen de 10 en 20 meter en redelijk precies blijft hij tot de 30 meter.

De greep is omwikkeld met een stuk touw om de grip van de gebruiker te vergroten. Het mes wordt over de schouder gedragen, al dan niet in een beschermhoes, of bevestigd aan de binnenzijde van een schild. Meestal had men meerdere messen bij zich, volgens Felix (1991: 32) droegen Zande en Nzakara krijgers zo'n vier tot vijf exemplaren ondersteboven aan de handgreep van hun schild (binnenzijde). Omdat het werpmes duur en moeilijk te vervangen was werd het niet in elke strijd gebruikt, maar afhankelijk van de situatie en kansen van terugvinden. In man tot man gevechten werden de werpmessen als slag- en steekwapen gebruikt.

Naast de functie als wapen verleende een mooi werpmes de bezitter ook een bepaalde status binnen de maatschappij. IJzer was immers een zeldzaam en duur materiaal dat alleen de hoger geplaatsten zich konden veroorloven. Dus hoe spectaculairder en verfijnder (versierd), hoe kostbaarder het mes en hoe hoger de rang van de eigenaar. Dus sommige werpmessen zijn nooit als wapen bedoeld geweest en fungeerden alleen als statussymbool en teken van rijkdom. Ook kon een mes na de dood van zijn eigenaar tot ritueel en heilig object verheven worden.

Eenvoudige werpmessen werden ook wel gebruikt voor: het slachten van dieren, het snijden van gewassen, het kappen van kleine bomen en hout, rituele offers, dansaccessoire en bij initiatie ceremonies. Miniaturen en imitaties werden speciaal gemaakt voor vrouwen om te gebruiken in agrarische dansen (Felix 1991: 39).

Felix deelt dit type mes in bij de Z-vormige messen en stijlprovincie VIII(1991: 15 en 96-107) dat de diverse Zande groepen omvat. Door de vorm en technische perfectie van hun messen worden deze wel de koning van de werpmessen genoemd (inheemse naam: kpinga, kipinga, pinga of variaties daarop). Dit exemplaar heeft alle kenmerken van voorbeeld E, afkomstig van de Nzakara.

Het werpmes valt volgens P. Westerdijk in categorie S.P. VIII-5 (1988: 203-224).
Datum voor 1930
date QS:P571,+1930-00-00T00:00:00Z/7,P1326,+1930-00-00T00:00:00Z/9
Afmetingen circa 50,5 x 46cm (19 7/8 x 18 1/8in.)
Inventarisnummer
5633-55
Opmerkingen
Nederlands:
Culturele Herkomst: Nsakkara, Nzakara, Sakara
Functionele categorie: projectiles, firearms and accessories, status-, rang- en waardigheidstekenen, identificatiemiddelen, status, rank and other insignia, strijdwapens, weapons of war, werpwapens, projectielen, vuurwapens en accessoires
Geografische Herkomst: Uele- Noordwest
Materiaal - hoofd: ijzer
Materiaal - overig: plantaardig vezel
Objecttrefwoord: werpmessen
Techniek: Gesmeed, Gevlochten
Bron/fotograaf Collectie Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen

Licentie

w:nl:Creative Commons
naamsvermelding Gelijk delen
Dit bestand is gelicenseerd onder de Creative Commons-licentie Naamsvermelding-Gelijk delen 3.0 Unported
De gebruiker mag:
  • Delen – het werk kopiëren, verspreiden en doorgeven
  • Remixen – afgeleide werken maken
Onder de volgende voorwaarden:
  • naamsvermelding – U moet op een gepaste manier aan naamsvermelding doen, een link naar de licentie geven, en aangeven of er wijzigingen in het werk zijn aangebracht. U mag dit op elke redelijke manier doen, maar niet zodanig dat de indruk wordt gewekt dat de licentiegever instemt met uw werk of uw gebruik van zijn werk.
  • Gelijk delen – Als u het werk heeft geremixt, veranderd, of erop heeft voortgebouwd, moet u het gewijzigde materiaal verspreiden onder dezelfde licentie als het oorspronkelijke werk, of een daarmee compatibele licentie.
This file by Tropenmuseum was uploaded as part of the Share Your Knowledge project developed within WikiAfrica. WikiAfrica

Bijschriften

Beschrijf in één regel wat dit bestand voorstelt

Items getoond in dit bestand

beeldt af

image/jpeg

d3f388d0bc4ff6d7894ea4bc2444ca0d3f65effb

185.480 byte

531 pixel

700 pixel

Bestandsgeschiedenis

Klik op een datum/tijd om het bestand te zien zoals het destijds was.

Datum/tijdMiniatuurAfmetingenGebruikerOpmerking
huidige versie21 jul 2012 17:38Miniatuurafbeelding voor de versie van 21 jul 2012 17:38700 × 531 (181 kB)M.casanova

Dit bestand wordt op de volgende pagina gebruikt:

Globaal bestandsgebruik

De volgende andere wiki's gebruiken dit bestand:

Metadata