Antje Schreuder

Nederlands bioloog en paleontoloog (1887–1952)

Antje (Annie) Schreuder (Amsterdam, 15 november 1887 - aldaar, 2 februari 1952) was een Nederlandse biologe en paleontologe. Haar onderzoek naar de Europese Reuzenbever in het gebied rond Tegelen is haar meest bekende wetenschappelijke werk.

Antje Schreuder werd geboren als tweede kind van Antje IJserinkhuijsen en houthandelaar Jan Casper Schreuder, op de Nassaukade 5 in Amsterdam.

Schreuder volgde de HBS en koos voor bètavakken. Op 23-jarige leeftijd begon zij haar studie biologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze volgde colleges en practica bij Hugo de Vries (botanie), Max Wilhelm Carl Weber (zoölogie) en Eugene Dubois (geologie, paleontologie).

Proefschrift reuzenbever bewerken

 
Knaagtand van de Trogontherium beschreven door Antje Schreuder (Teylers Museum)

Antje Schreuder behaalde in 1923 haar doctoraal en verdedigde haar proefschrift ‘Bijdrage tot kennis van conodontes en Trogontherium’ op 19 juni 1928. Haar proefschrift gaat over het uitgestorven geslacht van de Reuzenbever. De eerste bevers verschenen 33 miljoen jaar geleden. De reuzenbever verscheen 2,5 miljoen jaar geleden en stierf 200.000 jaar geleden uit.[1][2]

Fossielen opgraven bewerken

Schreuder deed veel veldwerk en onderzoek. Ze deed opgravingen in Tegelen (in de Klei van Tegelen). Ze mat het botmateriaal in de fossielen van zoogdieren nauwkeurig op en vergeleek die met andere sporen en resten die geconserveerd zijn in versteend materiaal. Zo ontdekte zij als eerste dat katachtigen hebben geleefd in Tegelen. Een fossiele vondst van een Europese jaguar werd naar haar vernoemd: Panthera schreuderi (nu Panthera gombaszoegensis). Haar bekendste determinatie is echter die van de uitgestorven Europese reuzenbever. Schreuder ontwikkelde zich tot autoriteit op het gebied van Kwartair botmateriaal.

Overlijden bewerken

Na haar dood in 1952 werd het belang van haar werk erkend in een terugblik op haar leven en werk in het Maandblad Geologie en Mijnbouw van het Koninklijk Nederlandsch geologisch-mijnbouwkundig genootschap:

De faam van ANNIE SCHREUDER was zo groot dat mensen uit Groot-Brittannië, Duitsland, Hongarije, Zwitserland, Frankrijk en andere landen haar raadpleegden of hun materiaal ter bevestiging stuurden. Met al deze collega's onderhield ze een levendige correspondentie, waarbij ze ervaringen en publicaties uitwisselde. (...)

Haar necrologie eindigde met de woorden:

Ze streefde nooit persoonlijk gewin of eer na, maar werkte alleen voor het welzijn van anderen en van de wetenschap

Antje Schreuder is begraven op De Nieuwe Ooster in Amsterdam.

Nationaal IJstijdzoogdier bewerken

De Werkgroep Pleistocene Zoogdieren stelde in 2023 een shortlist van tien ijstijdzoogdieren op die in Nederland leefden tijdens het Pleistoceen. De uitgestorven dieren kregen elk hun eigen ambassadeur of team van ambassadeurs om hen naar de titel van Nationaal IJstijdzoogdier te helpen. Antje Schreuder werd postuum ambassadeur van de Reuzebever.