Tristenburg
Tristenburg (vanaf 1720 Actiehoven genoemd) was een buitenplaats net buiten de stad Gouda gelegen aan de Hollandse IJssel.
Tristenburg (ook Actiehoven) | ||||
---|---|---|---|---|
![]() | ||||
Actiehoven in 1910
| ||||
Locatie | ||||
Locatie | Gouda | |||
Status en tijdlijn | ||||
Oorspr. functie | Buitenplaats | |||
Start bouw | 17e eeuw | |||
Sluiting | 20e eeuw | |||
![]() | ||||
Het plantsoen op de plaats van de tuin van het voormalige buiten Tristenburg of Actiehoven
| ||||
|
Geschiedenis
bewerkenDe buitenplaats Tristenburg dankt zijn naam aan leden van de familie Trist die in de 17e en in het begin van de 18e eeuw eigenaren van dit buitenverblijf waren.[1] De buitenplaats stond nabij de plaats waar vroeger het galgenveld van Gouda heeft gelegen.[2] Na het overlijden van mr. Jacob Trist, advocaat Hof van Holland in 1717 verkocht zijn schoonzoon Jan Taalman[3], luitenant-admiraal van Holland en West-Friesland, de buitenplaats in 1720 aan de Amsterdamse dichter en speculant Robert Hennebo. Deze had zijn fortuin verdiend door de handel in actiën. Vanaf die tijd werd Tristenburg omgedoopt in Actiehoven. Hennebo verkocht het buitenverblijf vrijwel onmiddellijk door aan de Goudse belastingpachter Reijnier Swanenburg. De familie Swanenburg en, via vererving, de familie Gijsberti Hodenpijl hebben Actiehoven in hun bezit gehad tot de jaren twintig van de 20e eeuw. De buitenplaats werd door de laatste eigenaresse mevrouw Bredius-Gijsberti Hodenpijl verkocht aan de naastgelegen stearinekaarsenfabriek, die een deel van het perceel gebruikte voor uitbreiding van het bedrijf. Woning en tuin werden verkocht aan de gemeente Gouda. De gemeente liet het pand afbreken ten behoeve van de aanleg van de provinciale weg ter plaatse. Op de plaats van de tuin werd een plantsoen aangelegd.
De naastgelegen weg, de Bosweg, wordt ook wel het Brediuslaantje genoemd, naar de laatste eigenaren van de buitenplaats Actiehoven.
- Geselschap,mr. J.E.J. De buitenplaats "Actiehoven" in: Die Goude 1932-1982, uitg. Repro-Holland, Alphen aan den Rijn, 1982 (tevens verschenen in de Goudsche Courant d.d. 19 maart 1976)
- Jong, dr. J.J. de - Met goed fatsoen, de elite in een Hollandse stad, Gouda 1700-1780, Hollandse Historische Reeks 5, De Bataafsche Leeuw, 1985, ISBN 90 6707 095 5
- Walvis, Ignatius (1713) in: Beschryving der stad Gouda, deel I, blz. 335 en 336, Leiden, ISBN 90 6103 002 1
Noten
- ↑ In de 17e eeuw was Pieter Pietersz. Trist[eyn], burgemeester, eigenaar van de buitenplaats (Geselschap 1982:99). Deze Pieter Trist was volgens de Goudse geschiedschrijver Walvis schepen en burgemeester van Gouda in de periode van 1585 t/m 1618 (Walvis 1713:83 t/m 88). In 1623 kocht hij een enorm stuk grond in Friedrichstadt (bron Tidinge van Die Goude, jaargang 20, 2002 blz. 15 en 16 Burgemeester Pieter Pz. Trist: een oproep)
- ↑ Wellicht vanwege deze ligging werd de buitenplaats Tristenburg/Actiehoven in Gouda betiteld als spookhuis (bron: Schrijvers, G. Lang stond spookhuis aan de dijk in de serie Zo was het vroeger, gepubliceerd in de Goudsche Courant d.d. 11 juni 1955)
- ↑ Taalman was in 1705 getrouwd met Christina Trist, dochter van mr. Jacob Trist en van Anna van den Bogaert (De Jong 1985:382)