Septic tank

De septische put, in Nederland vaak septic tank of septictank of een eenvoudige vorm van een IBA systeem (Individuele Behandeling van Afvalwater) genoemd, is een waterdichte bak waarop de binnenriolering van een huis is aangesloten. In de septische put worden de bezinkbare delen van de vloeistof gescheiden door de zwaartekracht. Een deel van de bezonken delen verteert, de rest wordt na verloop van tijd verwijderd. De bovenstaande vloeistof wordt meestal geloosd op het oppervlaktewater. Daar waar geen oppervlaktewater is, wordt op de bodem geloosd via een infiltratievoorziening, bijvoorbeeld een zak- of stapelput. Soms wordt het water dat uit de septische put stroomt verder gezuiverd via een rietland of helofytenfilter.

Septictank voor installatie

Septische putten waren vroeger nodig, omdat het water dat in de riool geloosd werd zonder meer in de natuur terecht kwam. Tegenwoordig wordt in principe alle afvalwater via de riolering naar een waterzuiveringsinrichting afgevoerd en daar gezuiverd. Voorzuivering (bezinking) in een septische put is dan juist contraproductief; het vuil komt verdund in de zuiveringsinrichting terecht, waardoor goede zuivering moeilijker wordt. Daar waar geen rioolaansluiting mogelijk is, meestal in het buitengebied vanwege de grote afstanden, is de septic tank (van minimaal 6 m3) nog steeds de voorgeschreven voorziening.

Werking

In een septic tank zijn ruwweg drie delen te onderscheiden. Er is een onderste laag met daarin de bezonken vaste materie. Daarboven is een vloeibare laag. Bovenin is een laag met drijvende vaste stoffen. De vaste materie verteert langzaam in een anaeroob proces, maar er blijft een residu achter dat zich langzaam ophoopt. Het gevolg is dat de septische put met enige regelmaat geleegd moet worden. Het residu is niet steriel, het kan nog allerlei ziektekiemen en wormeieren bevatten. Gebruik van dit slib, en menselijke mest in het algemeen, op landbouwgrond wordt daarom afgeraden. Normaal gesproken verwijdert een septische put 25% tot 40% van de verontreinigingen.

Zeep en andere schoonmaakmiddelen kunnen het proces in de tank ernstig verstoren. Daarom dient men bij zo'n systeem alleen milieuvriendelijke middelen te gebruiken. Overigens kunnen vaste materialen zoals vochtige doekjes de boel verstoppen, dus gebruik daarvan dient ook vermeden te worden.

Het werken aan de actieve septische put is niet zonder risico, de gassen die in een septische put kunnen ontstaan (methaan, ammoniak, waterstofsulfide) kunnen gevaarlijk zijn.

IBA in Nederland

Zorgplicht

In Nederland waren er in 2004 nog 160.000 percelen niet aangesloten op een riool dat naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie leidt. In de Wet milieubeheer staat dat een gemeente verplicht is (de zogenaamde zorgplicht) al het afvalwater in te zamelen dat binnen haar grenzen vrijkomt, tenzij dit niet doelmatig geacht wordt. De doelmatigheid is een subjectief begrip dat door elke provincie bepaald wordt. In grote lijnen komt het er meestal op neer dat als de kosten van aansluiting op de riolering van een of meerdere percelen hoger is dan een bepaald drempelbedrag de gemeente niet verplicht is om riolering aan te leggen. De gemeente kan dan bij de provincie ontheffing van haar zorgplicht aanvragen. Dit betekent dat de eigenaar van een perceel verplicht is het afvalwater ter plaatse te zuiveren conform de geldende lozingenbesluiten. Alle percelen die niet aangesloten zijn op de riolering, zijn sinds 1 januari 2005 verplicht om een werkende voorziening te hebben voor de verwerking van het afvalwater. Op veel plaatsen wordt dit door gemeente en waterschap komende jaren ingevuld. Uiteindelijk zullen naar verwachting zo'n 40.000 percelen niet op de riolering aangesloten worden en dus voorzien worden van een systeem voor de individuele behandeling van afvalwater.

Verbrede zorgplicht

Steeds meer gemeenten passen de verbrede zorgplicht toe. Dit betekent dat de gemeente de IBA (= Individuele behandelingsinstallatie van afvalwater) als een verlenging van het rioolstelsel ziet en de installatie plaatst, beheert en vervangt gelijk aan conventionele riolering. In de Wet gemeentelijke watertaken zijn IBA's in beginsel gelijkgesteld aan riolering. Om de werkzaamheden te bekostigen, heft de gemeente rioolheffing. In ieder geval één waterschap in Nederland (waterschap Rivierenland) betaalt een deel van het onderhoud aan de IBA's die bij gemeenten in beheer zijn. De gedachte hierachter is dat de IBA in feite een zeer kort rioolstelsel is met direct daaraan gekoppeld een zuiveringsproces. De gebruikers van IBA's betalen de volledige verontreinigingsheffing, terwijl eigenaren van een IBA in bepaalde gevallen korting kunnen krijgen op de verontreinigingsheffing.

Classificatie IBA's

Er zijn vier klassen IBA's: klasse 1 is een septische put (septic tank), terwijl IBA's van klasse 2, 3A en 3B voldoen aan KIWA certificatie-eisen die een bepaalde mate van (aanvullend) zuiveringsrendement weergeven. Een klasse 2 IBA verwijdert met name zwevende stoffen, een klasse 3A IBA verwijdert ook stikstof, en een klasse 3B IBA verwijdert daarnaast ook fosfaat.

Werking IBA's

Een IBA klasse 1 is een bijzondere septische put, met een inhoud van minimaal 6 m³ verdeeld in 3 compartimenten in een verhouding van 2:1:1. Een IBA klasse 2 of 3 kan bestaan uit twee of drie tanks of compartimenten. Te weten, een voorbezinktank waar de zwaardere (niet-organische) delen bezinken, een actief-slibtank met beluchtingsinstallatie, gevolgd door een nabezinktank waar de vaste stoffen en bacterievlokken bezinken. De zuivering vindt in tegenstelling tot een septische put plaats onder aerobe omstandigheden. Bacteriën breken daar het organisch materiaal af.

Het effluent uit een IBA klasse 2 of 3 moet nagenoeg helder zijn.

Externe links

• IBA helpdesk - Het informatiepunt over septische putten en IBA's.
• Stichting RIONED - Kenniscentrum voor riolering en water in de stad.
• www.riool.info - Uitgebreide site over riolering en water.