Internationale rechtshulp

Internationaal recht

Verdragen Geneefse Conventies GC I GC II GC III GC IV A.P. I A.P. II A.P. III Haagse Conventies Haags Adoptieverdrag Haags Kinderbeschermingsverdrag 1961 Haags Kinderontvoeringsverdrag Haags Kinderbeschermingsverdrag 1996 Haagse Regels Landoorlogreglement Verenigde Naties VN-Handvest Vluchtelingenverdrag Anti-discriminatieverdrag IVBPR IVESCR Anti-vrouwendiscriminatieverdrag VN-Zeerechtverdrag Kinderrechtenverdrag Gerechtshoven Internationaal Internationaal Gerechtshof Internationaal Strafhof Permanent Hof van Arbitrage Permanent Hof van Internationale Justitie Europa Europees Hof voor de Rechten van de Mens Hof van de Europese Vrijhandelsassociatie Europese Unie Hof van Justitie van de Europese Unie Gerecht Gerecht voor ambtenarenzaken van de Europese Unie Amerikaans Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens Tribunalen Tribunalen Cambodja Joegoslavië Libanon Oost-Timor Rwanda Sierra Leone Tweede Wereldoorlog Neurenberg, hoofdproces Neurenberg, IG Farben Neurenberg, overigen Tokio Organisaties Haagsche Academie voor Internationaal Recht Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht Institut de Droit International  Interparlementaire Unie The Hague Forum for Judicial Expertise T.M.C. Asser Instituut Verenigde Naties Volkenbond Geschiedenis Oudheid Ius gentium 16e eeuw Jean Bodin Francisco Suárez Fernando Vazquez de Menchaca Francisco de Vitoria 17e eeuw Hugo de Groot De iure belli ac pacis Mare liberum Samuel von Pufendorf 18e eeuw Emer de Vattel Le droit des gens Cornelis van Bijnkershoek Immanuel Kant Francis Lieber Lieber Code Georg Friedrich von Martens Abbé de Saint-Pierre Christian Wolff 19e eeuw Jeremy Bentham Tobias Asser William Randal Cremer Guillaume-Henri Dufour Henri Dunant Gustave Rolin-Jaequemyns Gustave Moynier 20e eeuw Frédéric Passy Paul d'Estournelles de Constant Elihu Root Woodrow Wilson Veertien Punten

Met Internationale rechtshulp wordt over het algemeen de hulp bedoeld die staten elkaar verlenen bij de strafrechtelijke opsporing en vervolging van misdrijven. Ook in het privaatrecht kan overigens sprake zijn van internationale rechtshulp.

Soorten rechtshulp

Er wordt in de literatuur onderscheid gemaakt naar vier soorten van rechtshulp:

1. uitlevering
2. overdracht van strafvervolging
3. overdracht van strafexecutie
4. kleine rechtshulp, ook wel de wederzijdse rechtshulp genoemd.

Juridische bases

Uitgangspunt bij de samenwerking is dat staten soevereiniteit bezitten waardoor de ene staat geen jurisdictie heeft op het grondgebied van de andere staat. In de huidige maatschappij hebben grenzen echter een andere betekenis gekregen waardoor staten niet meer alleen in staat zijn criminaliteit effectief te bestrijden. Zij willen elkaar behulpzaam zijn in de bestrijding van (de al dan niet georganiseerde) criminaliteit en sluiten verdragen met elkaar om de samenwerking te regelen. In Europa zijn de verdragen van de Raad van Europa de meest gebruikte verdragen in de internationale rechtshulp in strafzaken. In EU-verband is in Nederland sinds 2004, in België sinds 2005 de EU-rechtshulpovereenkomst van kracht die voortbouwt op het Europees verdrag voor wederzijdse rechtshulp in strafzaken.

Politiesamenwerking

Internationale politiesamenwerking maakt deel uit van de wederzijdse rechtshulp in strafzaken. Het gaat daarbij veelal om informatie-uitwisseling die kan plaatsvinden zonder tussenkomst van een justitiële autoriteit. In de EU bieden de Schengen Uitvoeringsovereenkomst en de EU-rechtshulpovereenkomst de belangrijkste juridische bases voor deze internationale politiesamenwerking. Vanwege de verschillen in de juridische systemen in de diverse landen en daarmee verschillen in de bevoegdheden van de politie, lopen justitiële en politiële samenwerking vaak in elkaar over.

AIRS

Centraal aanspreekpunt voor de internationale rechtshulp in strafzaken voor Nederland is de Afdeling Internationale Rechtshulp in Strafzaken (AIRS) die valt onder de Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden van het Ministerie van Justitie.

AIRS heette voorheen BIRS (Bureau Internationale Rechtshulp in Strafzaken).

Literatuur en bronvermelding

• J. Koers, Nederland als verzoekende staat bij de wederzijdse rechtshulp in strafzaken, ISBN 9058500098
• A.J.M. de Swart, Toekomstige Samenwerking in Strafzaken, Nederlands Juristenblad, 2008, afl. 32, p. 1995 t/m 1999.