Mijnstaat Zuid-Kasaï

historisch land
(Doorverwezen vanaf Zuid-Kasaï)

Mijnstaat Zuid-Kasaï (Frans: État minier du Sud-Kasaï) was een onerkend afscheidingsstaatje binnen de Republiek Congo (de huidige Democratische Republiek Congo) dat semi-onafhankelijk was tussen 1960 en 1962. Aanvankelijk voorgesteld als alleen een provincie, zocht Zuid-Kasai volledige autonomie onder vergelijkbare omstandigheden als de veel grotere buurstaat Katanga, in het zuiden, tijdens de politieke onrust die voortkwam uit de onafhankelijkheid van Belgisch-Congo, bekend als de Congocrisis. In tegenstelling tot Katanga verklaarde Zuid-Kasai echter niet expliciet volledige onafhankelijkheid van de Republiek Congo of verwierp het Congolese soevereiniteit.

État minier du Sud-Kasaï
Niet-erkende staat
 Belgisch-Congo 1960 – 1962 Congo-Leopoldstad 
(Details)
Kaart
Algemene gegevens
Hoofdstad Bakwanga
Bevolking 2,000,000
Talen Frans
Munteenheid Congolese frank
Regering
Regeringsvorm monarchie
Staatshoofd Albert Kalonji
Geschiedenis
- Onafhankelijk 14 juni 1960
- Opheffing 5 oktober 1962

De leider van Zuid-Kasai en belangrijkste pleitbezorger, Albert Kalonji, die een factie van de nationalistische beweging (het Mouvement National Congolais-Kalonji of MNC-K) had vertegenwoordigd voor de dekolonisatie, speelde in op etnische spanningen tussen zijn eigen etnische groep, de Baluba, en de Bena Lulua om een Luba-gerichte staat te creëren in het traditionele hartland van de groep in het zuidoosten van de regio Kasai. Toen er sektarisch geweld uitbrak in het hele land, verklaarde de staat zijn afscheiding van Congo op 9 augustus 1960 en zijn regering riep de Baluba op die elders in Congo woonden om terug te keren naar hun "thuisland". Kalonji werd president benoemd. Hoewel de regering van Zuid-Kasai beweerde een autonoom onderdeel te vormen van een federaal Congo-breed staatsbestel, oefende het een mate van regionale autonomie uit en produceerde het zelfs zijn eigen grondwet en postzegels. De staat, gesteund door buitenlandse machten, met name België, en gefinancierd door de export van diamanten, wist tal van crises het hoofd te bieden, waaronder die veroorzaakt door de grote emigratie van Luba-vluchtelingen, maar werd steeds militaristischer en repressiever.

Kort na zijn afscheiding botsten Zuid-Kasai en Congolese troepen nadat de centrale regering van Congo een offensief tegen hen had bevolen. De resulterende campagne, gepland als de eerste daad van een grotere actie tegen Katanga, ging gepaard met grootschalige slachtingen van Baluba en een vluchtelingencrisis die door sommige tijdgenoten als een genocide werd bestempeld. De staat werd snel overlopen door Congolese troepen. Het geweld bij de onderdrukking van Kasai gaf veel legitimiteit aan de afzetting door Joseph Kasa-Vubu van Patrice Lumumba uit het ambt van premier eind 1960 en de latere arrestatie en moord op Lumumba. Als gevolg hiervan bleef Zuid-Kasai vanaf 1961 op relatief goede voet staan met de nieuwe Congolese regering. De leiders ervan, inclusief Kalonji zelf, dienden zowel in de regering van Zuid-Kasai als in het Congolese parlement. Zuid-Kasai bleef quasi-onafhankelijk terwijl Congolese en VN-troepen door het grondgebied konden bewegen zonder conflicten met de Zuid-Kasaï-gendarmerie. In april 1961 nam Kalonji de koninklijke titel Mulopwe ("Koning van de Baluba") aan om de staat nauwer te verbinden met het prekoloniale Luba-rijk. De daad verdeelde de Zuid-Kasaiaanse autoriteiten en Kalonji werd door de meerderheid van de parlementaire vertegenwoordigers van Zuid-Kasai in Léopoldville van zijn taken ontheven. In december 1961 werd Kalonji op een juridisch voorwendsel in Léopoldville gearresteerd en gevangengezet, en Ferdinand Kazadi nam de macht over als waarnemend staatshoofd. VN- en Congolese troepen bezetten Zuid-Kasai. In september 1962, kort na zijn ontsnapping uit de gevangenis en terugkeer naar Zuid-Kasai, werd Kalonji omvergeworpen door een militaire coup d'état die hem in ballingschap dwong en een einde maakte aan de afscheiding.

Het einde van de afscheiding van Zuid-Kasai wordt meestal gehouden op december 1961, de datum van Kalonji's arrestatie, of oktober 1962 met de anti-Kalonji-coup d'état en de definitieve komst van regeringstroepen.

Literatuur bewerken

  • Dedeken, Noël C. (1978), Chimères Baluba: Le Sud-Kasaï, 1960–1962 à feu et à sang. Dedeken Editeur, Brussels.
  • De Witte, Ludo (2002), The Assassination of Lumumba, Trans.. Verso, London. ISBN 1-85984-410-3.
  • Kalonji Ditunga Mulopwe, Albert (2005), Congo 1960, la sécession du Sud-Kasaï: La vérité du Mulopwe. L'Harmattan, Paris. ISBN 2-7475-8132-2.
  • Keller, Edmond J. (2007). Secessionism in Africa. Journal of African Policy Studies 13: 1–26.
  • Muyumba, Valentine Kanyinda (2004). Luba-Kasai: A Working Bibliography. Electronic Journal of Africana Bibliography 9. DOI: 10.17077/1092-9576.1001.