Wommels
Wommels is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Súdwest-Fryslân
| ||
| Coördinaten | 53° 7′ NB, 5° 35′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2021-01-01) |
2.370[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 8731 | ||
| Woonplaatscode | 2036 | ||
| Belangrijke verkeersaders | N359 | ||
| Foto's | |||
.jpg)
| |||
| Wommels vanuit de lucht (2015) | |||
| |||
Het ligt in de Greidhoek ten noordwesten van Sneek en ten noordoosten van Bolsward, tussen Oosterend en Kubaard. De dorpskern ligt aan beide kanten van de Bolswardertrekvaart, ten oosten van de N359.
In 2021 telde het dorp 2.370 inwoners. Onder het dorp valt ook buurtschap Westerlittens. In het zuiden van het dorpsgebied ligt de Zuidhoek, ontstaan uit verschillende terpen en boerenplaatsen.
GeschiedenisBewerken
Wommels is ontstaan op een terp. Het ontwikkelde zich tot een centrumdorp, in eerste instantie kleiner dan Oosterend maar groeide uiteindelijk tot een grotere plaats uit.
In de tweede helft van de 13e eeuw werd de plaats vermeld als Wimelinghe, in 1335 als Wemelenze, in 1440 als Wymelinge alias Wommelze, in 1458 als Wommenze en in 1482 als Wommels. De oorspronkelijke betekenis zou zijn 'bij de mensen van Winiwald' of van 'Wimila'; dit zijn persoonsnamen.[2]
Tussen 1812 en 1816 was Wommels een zelfstandige gemeente. Op 1 oktober 1816 werd Wommels de hoofdplaats van de gemeente Hennaarderadeel. Op 1 januari 1984 werd deze samengevoegd met de gemeente Baarderadeel tot de nieuwe gemeente Littenseradeel. Ook daar was het de hoofdplaats van de gemeente.
Op 1 januari 2018 werd deze gemeente opgesplitst tussen drie gemeenten waarbij Wommels werd toegevoegd aan de gemeente Súdwest-Fryslân.
KerkBewerken
De kerk van het dorp, de Jacobikerk stamt uit de 13e eeuw en is rond 1508 hersteld na een brand. Het eenbeukige gebouw was oorspronkelijk gewijd aan Jakobus de Meerdere.
SportBewerken
_-_Wommels_-_20366435_-_RCE.jpg)
Wommels is een belangrijk centrum voor het kaatsen, waar elk jaar de Freulepartij gespeeld wordt. Het heeft een eigen kaatsvereniging, KF Wommels. Verder kent het een eigen tennisvereniging Boskranne en samen met verschillende dorpen de Volleybalvereniging COVOS, gevestigd in Oosterend.
CultuurBewerken
Het dorp heeft een eigen dorpskrant, een partycentrum en een muziekvereniging, de Euphonia. Die laatste organiseert ieder jaar op het einde van mei de Taptoe Wommels en in september vindt er het Greidhoek Festival plaats.
MuseumBewerken
Het dorp staat bekend als een zuivel- en kaasdorp. In een monumentaal kaaspakhuis (Fries: tsiispakhús) uit 1905 zit een cultuurhistorisch streekmuseum, It Tsiispakhús geheten.
OnderwijsBewerken
Het dorp heeft twee basisscholen 'It Fûnemint'en 'De Opslach' en had tot 2018 een middelbare school voor vmbo, havo en vwo van de scholengemeenschap Bogerman College.
Geboren in WommelsBewerken
- Edzard van Grovestins (gedoopt 1655-1729), grietman
- Jacobus Egbertus Lycklama à Nijeholt (1742-1810), bestuurder
- Frans Julius Johan van Eysinga (1818-1901), politicus
- Lambertus Krips (1875-1951), cabaretier
- Jac. van Hattum (1900-1981), dichter en letterkundige
- Jan Ankerman (1906-1942), hockeyer
- Gaele van der Kooij (1906-1944), handelsreiziger en collaborateur ten tijde van de Tweede Wereldoorlog
- Sake Lieuwe Tiemersma (1912-1986), dirigent en componist
- Hessel van der Wal (1939-2002), cabaretier, liedjesschrijver en chansonnier
Overleden in WommelsBewerken
- Albertus Lycklama à Nijeholt (1705-1753), advocaat en bestuurder
- Julius Vitringa Coulon (1824-1878), bestuurder
- Jolle de Jong (1907-1989), kortebaanschaatser
- Ruurd Alta (1908-1987), politicus
- Piebe Bakker (1929-2002), muziekpedagoog en dirigent
Zie ookBewerken
Externe linkBewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
